معرفی زُرنباد و خواص درمانی آن

زرنباد ساقه‌ی زیرزمینی گیاهی است و انواع مختلفی دارد که تمامی آنها دارای خواص دارویی می‌باشند. در اینجا به یک نوع از آنها که نسبت به دیگر انواع مرغوبتر می‌باشد و در طب سنتی نیز کاربرد دارد اشاره شده است.

نام علمی گیاه:

Zingiber zerumbet (L.) Sm و نام فرانسه ساقه‌ی زیرزمینی آن Zerumbet می‌باشد. نام‌های دیگر ساقه‌ی زیرزمینی گیاه در کتب طب سنتی و به عربی، زُرُنباد، زُرُنبا و عرق الکافور نامیده شده است.

تیره گیاه:

زنجبیل Zingiberaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری گیاه:

گیاهی است با برگ‌هایی غلاف‌وار به ارتفاع حدود یک متر و عرض 10 الی 12 سانتی‌متر و گل‌های آن مجتمع به صورت سنبله و به رنگ زرد می‌باشند.
زرنباد ساقه‌ی زیرزمینی گیاهی است با سطح خارجی تیره و مغز مایل به زرد، طعم آن تند و کمی تلخ و از آن کمی بوی کافور متصاعد می‌شود. زرنباد را پس از بیرون آوردن از زمین تمیز کرده و جوش می‌دهند، سپس آن را ورق ورق کرده که زودتر خشک شود و پس از خشک شدن کرمی رنگ می‌شود.

طبیعت زرنباد:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی گرم و مرطوب کشورها بخصوص در کشورهای آسیایی روییده و کاشته می‌شود و بومی کشورهای هند و چین می‌باشد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در زرنباد:

وجود اسانس روغنی فرّار، املاح معدنی، اسیدهای آمینه، ویتامین‌ها، اسیدهای آلی، رزین و گم در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

ساقه‌ی زیرزمینی (زرنباد)

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

نکته:

در طب سنتی بین حکما و کارشناسان گیاهی دارویی اتفاق نظر وجود دارد که زرنباد از نظر خواص درمانی تقریباً جانشین زنجبیل می‌باشد.

خواص درمانی:

فرح‌بخش و مقوی دل و دماغ، ضد تهوع و قاعده‌آور، مسهل سودا و ادرارآور، ضد خفقان و خارج کننده گازهای روده، مسکن سرفه‌های مزمن و تصفیه کننده خون، تقویت کننده عمومی بدن و تحریک کننده نیروی جنسی، بادشکن و ضد نفس تنگی، حل کننده خون لخته شده در رگ‌ها و ضد التهاب می‌باشد. در ضمن برای ضعف عمومی پس از زایمان خانم‌ها، کم خونی، سرگیجه، آسم، بیماری‌های قلبی، سوزش مجاری ادراری و قاعدگی دردناک نیز مفید است. در استعمال خارجی به صورت ضماد تحلیل برنده ورم‌های سرد و قطع کننده تب کودکان و به صورت جوشانده‌ی غلیظ تسکین دهنده دردهای روماتیسمی و جلوگیری کننده از ریزش موها می‌باشد.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف آن برای قلب زیان‌آور می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.