نویسنده: مجتبی یزدانی
زندگی صنعتی امروز و مقتضیات آن از جمله بی‌تحرکی ناشی از ماشینی شدن بیش از حد زندگی، ورزش را به ویژه در شهرهای صنعتی و بزرگ اجتناب‌ناپذیر کرده است. شهرنشینی و افزایش تمایل به زندگی در شهرها به ویژه در کشورهای در حال توسعه، ایجاد شرایط و توسعه‌ی ورزش همگانی در شهرهای میلیونی را ضروری کرده است.
از طرفی زندگی در دنیای امروز ابتکار عمل سریع را از انسان گرفته و او را دچار فقر حرکتی کرده است. این فقر حرکتی مشکلات عدیده‌ی جسمی، روانی و اجتماعی را برای انسان شهری پدید آورده است. ورزش به عنوان راه حل راهبردی و ورزش همگانی به عنوان وسیله‌ای ارزان قیمت و فرح‌بخش می‌تواند این مشکلات را به نحو مطلوب حل کند. (ممتازبخش و فکور، 1386)
علاوه بر مقتضیات زندگی صنعتی و شهری امروز، تغییرات ساختار جمعیتی جوامع از جمله مسن شدن جمعیت، تغییر هرم طبقات اجتماعی، افزایش فاصله‌ی فقیر و غنی، توجه به افراد کم‌توان و ناتوان در کشورها و شهرها بر لزوم توسعه‌ی زیرساخت‌ها، ایجاد شرایط زیست‌محیطی و اصلاح شیوه‌ی زندگی مردم در کلان‌شهرها، توسعه‌ی حوزه‌ی ورزش همگانی را به عنوان مؤثرترین رویکرد مداخله‌ای با این تغییرات ضروری می‌کند. (میرزمانی، 1390)
توسعه‌ی ورزش‌های همگانی در شرایطی که بی‌تحرکی و مشکلات و بیماری‌های ناشی از زندگی شهری، سلامتی بسیاری از شهروندان را تهدید می‌کند، می‌تواند راه حلی برای کاهش مشکلات ناشی از زندگی شهری باشد. سازمان بهداشت جهانی، ورزش‌های شهروندی و همگانی را ورزش‌هایی می‌داند که با کمترین هزینه برای همه‌ی افراد جامعه در دسترس باشند و هدف از پرداختن به چنین ورزش‌هایی ارتقای بهداشت سلامت جسمی و روحی جامعه است. هدف از همگانی یا عمومی کردن ورزش در جامعه، «حفظ سلامت جسمی و روحی و ایجاد نشاط و شادابی و استفاده‌ی مطلوب از اوقات فراغت و نیز ایجاد زمینه‌ی تفریحات سالم برای آحاد مردم» است. نگاهی به تأثیر ورزش بر سلامت جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی و میزان مشارکت مردم در دیگر کشورها نشان از اهمیت آن در زندگی روزمره دارد. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است بیماری‌های قلبی عامل یک سوم مرگ و میر در جهان است و فعالیت بدنی منظم و مستمر را عامل کاهش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و در کنار آن کاهش فشار خون و خطر ابتلا به دیابت و نیز سرطان سینه در زنان را از آثار ورزش عنوان می‌کند.
امروزه ورزش و به ویژه ورزش‌های همگانی از آنجا که موجب افزایش امید به زندگی از طریق ارتقای سلامت افراد جامعه می‌شود، یکی از شاخص‌های توسعه انسانی در جوامع به شمار می‌رود. همچنین با افزایش سلامت و نشاط جامعه سبب کاهش هزینه‌های درمانی و بهداشتی می‌شود و بهره‌وری نیروی کار جامعه را بالا برده و از این راه به توسعه‌ی همه‌جانبه‌ی آن در جامعه کمک می‌کند. علاوه بر این ورزش همگانی در یک جامعه کارکردهای مطلوبی چون افزایش همدلی، تقویت همبستگی، مشارکت اجتماعی و تحکیم روابط و پیوندهای اجتماعی، کمک به فرایند جامعه‌پذیری (1) افراد دارد. (روشندل اربطانی، 1386).
ورزش با کارکردهای متنوع خود می‌تواند علاوه بر تضمین سلامت جسمی و روحی افراد جامعه در کسب مهارت‌های اجتماعی، شکل‌گیری هویت فردی، کاهش تضادها و تنش‌ها، پر کردن اوقات فراغت و ... نقش انکارناپذیری داشته باشد. در مقام تعریف، ورزش به عنوان نوعی بازی سازمان‌یافته و هدفمند که در آن حرکت‌ها برای تقویت قوای جسمانی، افزایش مهارت و کسب روحیه اجرا می‌شود، اطلاق می‌شود (کاشف، 1379). امروزه میزان نشاط، تحرک و شادابی شهروندان، که نقش مؤثر در تولید و درآمد یک کشور دارد، عامل مهمی در سنجش توسعه یک کشور است. گستردگی روزافزون جامعه‌ی شهری و تمرکز بیشتر جمعیت در شهرها نیاز به تحرک بیشتر برای سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها می‌طلبد. این نیاز در قالب ورزش‌های شهروندی به یکی از مقوله‌ها و مؤلفه‌های مهم تبدل شده که گام‌های مثبتی برای گسترش آن برداشته شده است به گونه‌ای که همه‌ی شهروندان امکان استفاده از آن را داشته باشند. ورزش شهروندی در واقع کوششی جهت ترویج ورزش بین همه‌ی اقشار و آحاد جامعه بوده و دارای اثرات بهداشتی، اجتماعی و فرهنگی است. در این میان برخی از دیگر کارشناسان، ورزش شهروندی را ورزشی می‌دانند که در هر شرایط و به طور عمومی، قابل اجرا بوده و نیاز به امکانات و تأسیسات تخصصی خاصی نداشته و برای سلامتی و گذران اوقات فراغت به اجرا در می‌آید (Haslip, 2001).
سازمان بهداشت جهانی، ورزش‌های شهروندی و همگانی را ورزش‌هایی می‌داند که با کمترین هزینه برای همه‌ی افراد جامعه در دسترس باشند و هدف از پرداختن به چنین ورزش‌هایی ارتقای بهداشت سلامت جسمی و روحی جامعه است. به طور کلی، ورزش شهروندی به شکلی از فعالیت‌های جسمی یا حضور منظم در فعالیت‌های جسمانی اطلاق می‌شود که بتواند سلامت بدنی و روانی را بهبود بخشد. ورزش شهروندی در واقع همان ورزش همگانی است. ورزشی که همه‌ی شهروندان امکان استفاده از آن را داشته باشند. بنابراین از ورزش شهروندی انتظار می‌رود به ارتقای کمی و کیفی عملکرد افراد کمک کرده و علاوه بر آن، دستاوردهای دیگری را به طور مشخص در راستای بهبود روابط اجتماعی عرضه کند.
یزدانی، مجتبی؛ (1395)، ورزش و مدیریت جهادی، تهران: تیسا، چاپ اول
زندگی صنعتی امروز و مقتضیات آن از جمله بی‌تحرکی ناشی از ماشینی شدن بیش از حد زندگی، ورزش را به ویژه در شهرهای صنعتی و بزرگ اجتناب‌ناپذیر کرده است. شهرنشینی و افزایش تمایل به زندگی در شهرها به ویژه در کشورهای در حال توسعه، ایجاد شرایط و توسعه‌ی ورزش همگانی در شهرهای میلیونی را ضروری کرده است.
از طرفی زندگی در دنیای امروز ابتکار عمل سریع را از انسان گرفته و او را دچار فقر حرکتی کرده است. این فقر حرکتی مشکلات عدیده‌ی جسمی، روانی و اجتماعی را برای انسان شهری پدید آورده است. ورزش به عنوان راه حل راهبردی و ورزش همگانی به عنوان وسیله‌ای ارزان قیمت و فرح‌بخش می‌تواند این مشکلات را به نحو مطلوب حل کند. (ممتازبخش و فکور، 1386)
علاوه بر مقتضیات زندگی صنعتی و شهری امروز، تغییرات ساختار جمعیتی جوامع از جمله مسن شدن جمعیت، تغییر هرم طبقات اجتماعی، افزایش فاصله‌ی فقیر و غنی، توجه به افراد کم‌توان و ناتوان در کشورها و شهرها بر لزوم توسعه‌ی زیرساخت‌ها، ایجاد شرایط زیست‌محیطی و اصلاح شیوه‌ی زندگی مردم در کلان‌شهرها، توسعه‌ی حوزه‌ی ورزش همگانی را به عنوان مؤثرترین رویکرد مداخله‌ای با این تغییرات ضروری می‌کند. (میرزمانی، 1390)
توسعه‌ی ورزش‌های همگانی در شرایطی که بی‌تحرکی و مشکلات و بیماری‌های ناشی از زندگی شهری، سلامتی بسیاری از شهروندان را تهدید می‌کند، می‌تواند راه حلی برای کاهش مشکلات ناشی از زندگی شهری باشد. سازمان بهداشت جهانی، ورزش‌های شهروندی و همگانی را ورزش‌هایی می‌داند که با کمترین هزینه برای همه‌ی افراد جامعه در دسترس باشند و هدف از پرداختن به چنین ورزش‌هایی ارتقای بهداشت سلامت جسمی و روحی جامعه است. هدف از همگانی یا عمومی کردن ورزش در جامعه، «حفظ سلامت جسمی و روحی و ایجاد نشاط و شادابی و استفاده‌ی مطلوب از اوقات فراغت و نیز ایجاد زمینه‌ی تفریحات سالم برای آحاد مردم» است. نگاهی به تأثیر ورزش بر سلامت جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی و میزان مشارکت مردم در دیگر کشورها نشان از اهمیت آن در زندگی روزمره دارد. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است بیماری‌های قلبی عامل یک سوم مرگ و میر در جهان است و فعالیت بدنی منظم و مستمر را عامل کاهش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و در کنار آن کاهش فشار خون و خطر ابتلا به دیابت و نیز سرطان سینه در زنان را از آثار ورزش عنوان می‌کند.
بیشتر بخوانید: آیا میدانید ورزش موجب بهبود سرطان سینه می گردد
امروزه ورزش و به ویژه ورزش‌های همگانی از آنجا که موجب افزایش امید به زندگی از طریق ارتقای سلامت افراد جامعه می‌شود، یکی از شاخص‌های توسعه انسانی در جوامع به شمار می‌رود. همچنین با افزایش سلامت و نشاط جامعه سبب کاهش هزینه‌های درمانی و بهداشتی می‌شود و بهره‌وری نیروی کار جامعه را بالا برده و از این راه به توسعه‌ی همه‌جانبه‌ی آن در جامعه کمک می‌کند. علاوه بر این ورزش همگانی در یک جامعه کارکردهای مطلوبی چون افزایش همدلی، تقویت همبستگی، مشارکت اجتماعی و تحکیم روابط و پیوندهای اجتماعی، کمک به فرایند جامعه‌پذیری (1) افراد دارد. (روشندل اربطانی، 1386).
بیشتر بخوانید: رابطه ورزش و سرطان
کارکردهای متنوع ورزش همگانی
ورزش با کارکردهای متنوع خود می‌تواند علاوه بر تضمین سلامت جسمی و روحی افراد جامعه در کسب مهارت‌های اجتماعی، شکل‌گیری هویت فردی، کاهش تضادها و تنش‌ها، پر کردن اوقات فراغت و ... نقش انکارناپذیری داشته باشد. از این رو توجه به ورزش شهروندی یا ورزش برای همه که هدف آن فراهم آوردن امکان و فرصت ورزش کردن برای همه‌ی افراد جامعه است، نقش محوری در استراتژی کلان و برنامه‌ریزی‌های بخش‌های مرتبط با تربیت بدنی و ورزش در دستگاه‌های مختلف دارد. پایه و اساس هر گونه برنامه‌ریزی کارآمد در مدیریت استراتژیک شناخت محیط پیرامونی و محیط داخلی سازمان است.ورزش با کارکردهای متنوع خود می‌تواند علاوه بر تضمین سلامت جسمی و روحی افراد جامعه در کسب مهارت‌های اجتماعی، شکل‌گیری هویت فردی، کاهش تضادها و تنش‌ها، پر کردن اوقات فراغت و ... نقش انکارناپذیری داشته باشد. در مقام تعریف، ورزش به عنوان نوعی بازی سازمان‌یافته و هدفمند که در آن حرکت‌ها برای تقویت قوای جسمانی، افزایش مهارت و کسب روحیه اجرا می‌شود، اطلاق می‌شود (کاشف، 1379). امروزه میزان نشاط، تحرک و شادابی شهروندان، که نقش مؤثر در تولید و درآمد یک کشور دارد، عامل مهمی در سنجش توسعه یک کشور است. گستردگی روزافزون جامعه‌ی شهری و تمرکز بیشتر جمعیت در شهرها نیاز به تحرک بیشتر برای سلامت و پیشگیری از بیماری‌ها می‌طلبد. این نیاز در قالب ورزش‌های شهروندی به یکی از مقوله‌ها و مؤلفه‌های مهم تبدل شده که گام‌های مثبتی برای گسترش آن برداشته شده است به گونه‌ای که همه‌ی شهروندان امکان استفاده از آن را داشته باشند. ورزش شهروندی در واقع کوششی جهت ترویج ورزش بین همه‌ی اقشار و آحاد جامعه بوده و دارای اثرات بهداشتی، اجتماعی و فرهنگی است. در این میان برخی از دیگر کارشناسان، ورزش شهروندی را ورزشی می‌دانند که در هر شرایط و به طور عمومی، قابل اجرا بوده و نیاز به امکانات و تأسیسات تخصصی خاصی نداشته و برای سلامتی و گذران اوقات فراغت به اجرا در می‌آید (Haslip, 2001).
بیشتر بخوانید: ورزش و آثار آن از دریچه دین (1)
سازمان بهداشت جهانی، ورزش‌های شهروندی و همگانی را ورزش‌هایی می‌داند که با کمترین هزینه برای همه‌ی افراد جامعه در دسترس باشند و هدف از پرداختن به چنین ورزش‌هایی ارتقای بهداشت سلامت جسمی و روحی جامعه است. به طور کلی، ورزش شهروندی به شکلی از فعالیت‌های جسمی یا حضور منظم در فعالیت‌های جسمانی اطلاق می‌شود که بتواند سلامت بدنی و روانی را بهبود بخشد. ورزش شهروندی در واقع همان ورزش همگانی است. ورزشی که همه‌ی شهروندان امکان استفاده از آن را داشته باشند. بنابراین از ورزش شهروندی انتظار می‌رود به ارتقای کمی و کیفی عملکرد افراد کمک کرده و علاوه بر آن، دستاوردهای دیگری را به طور مشخص در راستای بهبود روابط اجتماعی عرضه کند.
پی‌نوشت:
1. Socialization
منبع مقاله :یزدانی، مجتبی؛ (1395)، ورزش و مدیریت جهادی، تهران: تیسا، چاپ اول
