ایام الله در قرآن

نویسنده: جان نواس
مترجم: امیر مازیار
روزهای خداوند. این عبارت در مقایسه با عبارت «ایام العرب» معنای روشن‌تری می‌یابد؛ «ایام العرب» جنگ‌های میان قبایل عرب در دوره‌ی پیش از اسلام است و براین اساس می‌توان ترجمه‌ی مناسب‌تر «جنگ‌های خداوند» را به دست داد. عبارت «ایام الله» دو بار در قرآن آمده است.
نخستین استعمال این عبارت در آیه‌ی 5 ابراهیم است، که بیانگر مکافات خداوند است- لطف و پاداش برای مؤمنان و عذاب برای کافران. به بیان دقیق‌تر، در این آیه «ایام الله» به نشانه‌هایی اشاره دارد که خداوند از طریق موسی برای تمییز میان ایمان و کفر فرستاد. جدا از این پیوند صریح «ایام الله» با موسی در آیه‌ی مذکور، تفاسیر این آیه و آیات پیرو آن را ناظر به وقایع شومی می‌دانند که برای قوم عاد و ثمود به سبب انکار وحی الهی روی داد. پیروزی مسلمانان در جنگ بدر حمایت خداوند از مؤمنان را برجسته کرد و برای ایشان دلیلی کافی بود تا خود را جدا از کافران بدانند. استعمال دیگر «ایام الله» در آیه‌ی14 جاثیه است، که تنها آیه‌ی مدنی این سوره‌ی مکی است. این آیه، که از مؤمنان می‌طلبد تا از کسانی که به «ایام الله» ایمان ندارند درگذرند و البته ایشان در منزلگاه نهایی دوزخ سزای اعمال خود را درمی‌یابند، در نهایت نسخ شده است. در واقع، قرآن مکرر به مؤمنان فرمان می‌دهد که علیه کافران بجنگند- که این فرمان‌ها دعوت به در گذشتن در این آیه را نقض می‌کند.
آیه‌(های) نسخ کننده‌ی آیه‌ 14 جاثیه به طور دقیق مشخص نیست. برخی کل سوره‌ی توبه را ناسخ آن می‌دانند و برخی دیگر این نسخ را به آیه‌ی 5 این سوره محدود می‌کنند (چرا که این آیه به طور مشخص به خشونت علیه کافران دعوت می‌کند و به «آیه‌ی السیف» (آیه‌ی شمشیر) مشهور است). مراجع دیگر این نسخ را به یکی از دو آیه‌ی 5 یا 36 این سوره یا هر دوی آنها مربوط می‌دانند. همچنین عده‌ی کمی آیه‌ی 39 حج را ناسخ این آیه شمرده‌اند. در نهایت، برخی از مفسران سوره‌ی انفال را در پیوند با سوره‌ی توبه ناسخ این آیه شمرده‌اند. ارجاع به سوره‌ی انفال- که اندکی پس از جنگ بدر نازل شد- ارتباط مستقیمی را با آن جنگ و از این‌رو مبنایی را برای مقایسه‌ی «ایام الله» با «ایام العرب»، که در ابتدا به آن اشاره شد، شکل می‌دهد. پیروزی مسلمانان در جنگ بدر حمایت خداوند از مؤمنان را برجسته کرد و برای ایشان دلیلی کافی بود تا خود را جدا از کافران بدانند. از آنجا که بدر اساساً انعکاس دهنده‌ی جنگی میان خوب و بد است، دعوی کسانی که سوره‌ی انفال را ناسخ آیه‌ی 14 جاثیه می‌دانند مبنایی منطقی دارد، آیه‌ای که در گذشتن از افرادی را می‌طلبد که در دین خدا قرار ندارند.
منابع تحقیق:
خواننده گرامی! منابع مقاله را در نسخه ی چاپی ملاحظه فرمایید.
منبع مقاله :
مک اولیف، جین دَمن؛ (1390)، دائرةالمعارف قرآن (جلد اول آ-ب)، ترجمه‌ی: حسین خندق آبادی، مسعود صادقی، مهرداد عباسی، امیر مازیار، تهران: انتشارات حکمت.