نکات مهم‌ دربارة هارد ديسک و پارتيشن ‌بندي

پارتيشن بندي عبارت است از تقسيم کردن فضاي‌هارد ديسک به دو يا چند قسمت به طوري که هر يک ازاين قسمت‌ها ازديد ويندوز همانند يک‌هارد ديسک مستقل عمل مي‌کنند. امروزه با بالا رفتن فضاي‌هارد ديسک‌هايي که براي کامپيوترها خريداري مي‌شود ايجاد پارتيشن بندي را امري تقريباً ضروري کرده است چرا که چند ديسک کوچک بهتر از يک ديسک بزرگ اطلاعات را نگهداري مي‌کنند.
امروزه بسياري از کامپيوترها به‌هارد ديسکي با ظرفيت بالا مجهزهستند اما از اين فضا به نحو مناسب استفاده نمي‌شود. معمولاً اطلاعات، فايل‌ها و برنامه‌هاي ويندوز در کنار هم روي درايو C مي‌نشينند و اگر اتفاقي براي سيستم بيفتد همه چيز با هم از بين مي‌رود.
اما با تقسيم‌بندي‌ هارد به دو يا چند تکه در واقع دو يا چند درايو مستقل از هم داريد که خراب شدن يکي هيچ تأثيري روي اطلاعات بقيه درايوها نمي‌گذارد. بدين ترتيب مي‌توان فايل‌هاي اطلاعاتي را از فايل‌هاي برنامه‌اي ويندوز جدا کرد و اسناد، عکس‌ها و فيلم‌ها را ، حتي در صورت از کار افتادن ويندوز حفظ کرد.
يکي از دلايلي که بسياري از کاربران به خاطر آن از سيستم خود به طور کامل بک آپ نمي‌گيرند اين است که جايي براي نگهداري فايل بک آپ ندارند. بک آپ گرفتن روي سي دي هم اگر قرار باشد به طورمنظم تكرار شود وقت گير است.
اما بک آپ گرفتن روي ‌هاردديسک هم سريع است و هم آسان. البته بعيد است که همه روي سيستم خود دو‌ هاردديسک داشته باشند.
در صورت وجود دو پارتيشن مي‌توان از دومي به عنوان بک‌آپ پارتيشن اول استفاده کرد. در اين حالت مي‌توان کل ويندوز را روي پارتيشن دوم بک آپ گرفت تا هر وقت ويندوز از کار افتاد يا به مشکل برخورد ظرف کمتر از نيم ساعت آن را با تمام برنامه‌ها و نرم افزارهايش برگرداند.
البته توجه داشته باشيد که اين کار شما را از خطر آسيب ديدگي فيزيکي‌هارد نجات نمي‌دهد. يعني اگر‌هارد ديسک به طور فيزيکي اشکال پيدا کرد و قابل استفاده نبود ديگر نمي‌توانيد از بک آپ خود استفاده کنيد.
به همين دليل هميشه بهتراست روي سي دي هم يک نسخه بک آپ داشته باشيد. هاردديسک به صورت فيزيکي از چند ديسک مغناطيسي تشکيل شده است که در فواصل بسيار کوچک روي همديگر انباشته شده‌اند و يک محور مرکزي آنها را در جاي خود ثابت نگه مي‌دارد.
اين صفحات حول اين محور مي‌چرخند و مي‌توانند اطلاعات مغناطيسي را در هر دو روي خود ثبت کنند. براي خواندن و نوشتن اطلاعات روي صفحات هد‌هايي تعبيه شده‌اند که قابل حرکت هستند. براي درک بهتر موضوع، دستگاه‌هاي گرامافون را در نظر بگيريد که يک صفحه داخل آن مي‌چرخد و هد روي صفحه گذاشته مي‌شود.
ولي اين مقايسه خيلي هم درست نيست چرا که در گرامافون فقط يک هد وجود دارد که آن هم با صفحه تماس فيزيکي دارد در حالي که درهارد ديسک چنين نيست زيرا براي هر صفحه يک هد گذاشته شده و تماس فيزيکي هم ندارند.
ديگر اين که هد در گرامافون به صورت مارپيچي به طرف مرکز صفحه حرکت مي‌کند در حالي که در‌هارد ديسک، هد‌ها با آزادي کامل به جلو و عقب مي‌روند. چرش صفحات و جلو- عقب رفتن هد باعث مي‌شود که هر نقطه از ديسک قابل دسترسي باشد.

نکات فرمت کردن

براي اين که‌هارد ديسک قابل استفاده باشد، قبل از هر چيز بايد فرمت شود. فرمت کردن‌هارد آن را به وضعيت صفر مي‌برد تا اطلاعات روي آن قابل ذخيره و بازيابي شوند. معمولاً سازندگان‌ هاردديسک يک فرمت اوليه يا اصطلاحا «سطح پايين» روي ‌هارد انجام مي‌دهند و شما فقط بايد فرمت سطح بالا روي آن انجام دهيد تا سيستم فايلي روي آن قابل اعتماد باشد. فرمت سطح پايين ساختار فيزيکي اوليه ديسک را شکل مي‌دهد يعني تراک‌ها، سکتورها و سيلندرها را مي‌سازد. تراک‌ها مثل شيارهاي روي صفحات گرامافون هستند.
با اين تفاوت که شيارها درصفحه گرامافون به صورت مارپيچي به مرکز صفحه منتهي مي‌شوند ولي در ‌هاردديسک، شيارها هم مرکزي هستند و هر چه به مرکز نزديک‌تر مي‌شويم، دايره کوچک‌تر مي‌شود. هر شيار با يک خط فرضي که از مرکز صفحه بيرون کشيده شده شبيه به پره‌هاي چرخ يک دوچرخه به چند سکتور تقسيم مي‌شود. هر سکتور مي‌تواند اندازه مشخصي از اطلاعات را نگهداري کند.
هر چه از مرکز صفحه به طرف بيرون مي‌رويم سکتور بزرگ‌تر مي‌شود. اطلاعات در روي شيارها هم روي صفحه و هم پشت صفحه تشکيل مي‌شوند به عبارت ديگر پشت و روي صفحه قابليت ذخيره‌سازي اطلاعات را دارد. شيارهايي که از مرکز صفحه فاصله يکساني دارند در تمام صفحات تشکيل دهنده‌هارد ديسک از بالا به پايين سيلندر يا استوانه را تشکيل مي‌دهند.
بنابراين هر‌ هاردديسک به تعداد شيارهاي هر صفحه خود سيلندر دارد. با گروه بندي کردن تعدادي از سيلندرهايي که در مجاورت يکديگر قرار دارند، پارتيشن ساخته مي‌شود به عبارت ديگر وقتي‌ هاردديسک را پارتيشن‌بندي مي‌کنيد در واقع قسمت‌هاي لوله‌اي شکل را روي صفحات‌ هارد جدا مي‌کنيد.
در ضمن قطر هر لوله بستگي به سايز پارتيشن شما دارد. به طور مثال در‌ هارد ديسکي که فقط يک پارتيشن دارد، قطر اين لوله به اندازه کل مساحت صفحه ‌هارد ديسک است.

فرمت منطقي

بعد از اين که ‌هاردديسک خود را به چند پارتيشن تقسيم کرديد بايد هر يک را به صورت منطقي (logical) فرمت کنيد تا اطلاعات روي آن‌ها قابل ذخيره باشند. فرمت کردن منطقي‌هارد ديسک يا پارتيشن، سيستم فايل (file system) را روي آن سوار مي‌کند، سيستمي براي نگهداري و سازمان دادن به اطلاعات شما.
براي درک بهتر فرض کنيد بخواهيد کتابخانه‌اي را بر پا کنيد. ابتدا بايد ساختماني را که براي کتابخانه در نظر گرفته‌ايد قفسه گذاري کنيد تا کتاب‌ها داخل قفسه‌ها نگهداري شوند بعد بايد شيوه‌اي را براي مرتب کردن کتابها اتخاذ کنيد تا دسترسي به هر کتاب به سرعت و سهولت امکان پذير باشد.
اين شيوه مي‌تواند به اين صورت باشد که مثلا کتابها را به ترتيب حروف الفباي عناوين آنها پشت سر هم داخل قفسه‌ها بگذاريد يا اين ترتيب مي‌تواند به طور مثال براساس نام نويسندگان باشد.
قفسه بندي کتابخانه مانند پارتيشن بندي ‌هارد ديسک است و شيوه انتخابي شما درنگهداري کتابها مانند فرمت کردن منطقي ‌هارد ديسک است. هيچ کتابخانه‌اي نمي‌تواند بدون قفسه بندي سيستم فهرست نويسي دوام بياورد. سيستم عامل کامپيوتر هم بدون سيستم بايگاني قابل استفاده نيست.

پارتيشن بندي

براي ساخت پارتيشن جديد هم مي‌توانيد از همان ابتداي کار هنگام نصب ويندوز اقدام کنيد و هم مي‌توانيد بعد از نصب ويندوز به کمک برنامه‌هاي مخصوص پارتيشن بندي اين کار را انجام دهيد. روش اول باعث مي‌شود کل ‌هارد شما پاک و همه چيز از نو ساخته شود. بنابراين اگر از قبل اطلاعاتي روي ‌هارد خود داريد که نمي‌خواهيد از دست بدهيد بايد از آن‌ها بک آپ بگيريد.
سپس CD بوت ويندوزXP را داخل درايو گذاشته و در برنامه Setup دستور العمل پارتيشن بندي‌هارد را دنبال کنيد. اگر نمي‌خواهيد اطلاعات خود را با پارتيشن بندي از دست بدهيد بهتر است از نرم افزارهاي مخصوص اين کار استفاده کنيد.
برنامه‌هاي زيادي دراين زمينه وجود دارند که به صورت رايگان از اينترنت قابل دريافت هستند ولي تقريباً هيچ يک از آن‌ها نمي‌توانند سيستم NTFS را پارتيشن بندي کنند. سيستم NTFS نوعي سيستم بايگاني است که در کارايي ويندوزXP نقش مهمي دارد. بنابراين بهتر است از نرم افزارهاي مهم‌تر و معروف‌تر در اين زمينه استفاده کنيد. يکي از اين نرم افزارها Partitions Magic نام دارد.

تبديل سيستم فايل

بسياري از ابزارهاي پارتيشن بندي قابليتي دارند که بدون از بين بردن اطلاعات مي‌تواند سيستم بايگاني پارتيشن شما را تغيير دهد. اگر تا به حال از سيستم بايگاني FAT 32 استفاده مي‌کرديد و هيچ دليل خاصي براي داشتن اين سيستم نداريد، بهتر است آن را به سيستم کارآمدتر NTFS تبديل کنيد.
برنامه Partition Magicمي تواند اين کار را بکند. يکي از خوبي‌هاي داشتن دو پارتيشن و جدا کردن ويندوز از اطلاعات شخصي شما اين است که اگر مجبور شديد ويندوز را از نو نصب کنيد، مي‌توانيد با خيال آسوده پارتيشن مربوط را فرمت کنيد و به پارتيشني که فايل‌هايتان را روي آن گذاشته‌ايد، دست نزنيد.
خوبي ديگر اين است که با استفاده از برنامه‌هايي که از ‌هارد «تصوير» مي‌گيرند، مي‌توانيد تصويري از پارتيشن اصلي خود گرفته و روي پارتيشني ديگر ذخيره کنيد. برنامه‌هايي مثل Drive image اين کار را انجام مي‌دهند. در اين صورت هر وقت ويندوزتان از کار افتاد و مجبور شديد از نو به نصب آن بپردازيد، مي‌توانيد به جاي اين کار، تصوير پارتيشن حاوي ويندوز را بازيابي کنيد.
منبع: روزنامه اطلاعات