معرفی شَقاقل و خواص درمانی آن

شقاقل گونه‌های مختلفی دارد وحشی و پرورشی. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع از شقاقل وحشی که ریشه‌ی آن خوراکی می‌باشد و خواص دارویی نیز دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Malabaila Schekakul Boiss، نام فرانسه Panais checacul و نام انگلیسی آن Wild Parsnip می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، هویج وحشی، هَشفیفِل، اشقاقل، هَشقیقل، ششقاقل، گزربری، ریشه گزربری، زردک ریگی، شقاقل، جزراقلیطی و جزربری نامیده شده است. تیامین، چربی، سدیم، پتاسیم، پروتئین، کلسیم، رایبوفلاوین، نیاسین، آب، هیدرات‌های کربن، فسفر، آهن و ویتامین C در آن تشخیص داده شده است.

تیره گیاه:

جعفری Umbelliferae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است پایا شبیه گیاه هویج با برگ‌هایی دندانه‌دار و دارای بریدگی، ساقه‌های گیاه گوشه‌دار و گل‌های آن به صورت چتر مرکب در انتهاب ساقه‌ی گل دهنده ظاهر می‌شود. ریشه‌ی گیاه ضخیم، پرگره، به ضخامت یک انگشت و طعم آن کمی شیرین می‌باشد. میوه‌اش به ابعاد یک نخود معمولی و به رنگ تیره است.

طبیعت گیاه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

طبیعت ریشه‌ی شقاقل:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن کمی گرم و تر می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

در ماسه‌های مرطوب و کناره جنگل‌های متراکم اغلب کشورها خصوصاً کشورهای اروپایی و در ایران بیشتر در نواحی جنگل‌های شمالی، دماوند و استان فارس می‌روید.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در شقاقل:

تیامین، چربی، سدیم، پتاسیم، پروتئین، کلسیم، رایبوفلاوین، نیاسین، آب، هیدرات‌های کربن، فسفر، آهن و ویتامین C در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

ریشه‌ی شقاقل

نحوه مصرف:

به طور معمول به صورت مربا استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

دفع کننده بلغم و مقوی قوه باه، برطرف کننده مشکلات کبدی و بازکننده انسداد مجاری عروقی، کاهنده اشتها و تقویت کننده کبد و کلیه‌ها، برطرف کننده رطوبت بدن و گرم کننده معده، کلیه و کبد، محرک و خلط‌آور و ضد سرفه و آرام‌بخش می‌باشد. در ضمن برای ناراحتی‌های مثانه نیز مفید است.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.