نویسنده: صمصام صانعی
نام علمی:
Sesamum indicum L.، نام فرانسه Se`same و نام انگلیسی آن Sesame می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، کنجد، سسم و سِمسِم نامیده شده است.تیره گیاه:
کنجد Pedaliaceaeنوع گیاه:
بوتهمشخصات ظاهری:
گیاهی است یک ساله به ارتفاع حدود یک متر گاهی موارد بیشتر، قسمت‌های فوقانی ساقه آن پوشیده از کرک، برگ‌های آن در ناحیه ساقه متناوب و در قسمت‌های انتهایی متقابل می‌باشند، پهنک برگ‌ها در ناحیه مجاور رأس ساقه، بیضوی شکل، دراز و نوک تیز ولی در قاعده ساقه پهن‌تر است. گل‌های آن مرکب از قطعات پنج تایی و به رنگ سفید یا قرمز می‌باشند. میوه‌اش به صورت کپسول و محتوی دانه‌های کوچک، مسطح و بیضوی شکل است. رنگ دانه‌ی کنجد به تفاوت برحسب انواع آن ممکن است سفید، حنایی، قهوه‌ای و یا سیاه باشد.بیشتر بخوانید: خواص دارویی کنجد
طبیعت دانه:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و تر است.رویش جغرافیایی:
در اغلب کشورها خصوصاً کشورهای آسیایی، آفریقایی و در ایران در استان‌های خوزستان، بوشهر، فارس، کرمان، خراسان و مازندران کاشته می‌شود. در مواردی نیز به صورت خودرو انتشار دارد.ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در دانه کنجد:
ویتامین‌های C, B6, A، فولات، منگنز، منیزیم، کالری، چربی، پروتئین، پتاسیم، کربوهیدرات، قند، فیبر غذایی، سدیم، کلسیم، فسفر، آهن، مس و منیزیم در آن تشخیص داده شده است.بخش مورد استفاده:
دانه. از برگ کنجد نیز در طب سنتی استفاده می‌شود.نحوه مصرف دانه کنجد:
معمولاً کنجد را به صورت پوست کنده و یا با پوست استفاده می‌کنند و در صنایع مختلفی از جمله در صنایع غذایی نیز کاربرد دارد.خواص درمانی دانه کنجد:
تقویت کننده کلیه، کبد و حافظه و جلوگیری کننده از بروز سکته، مغذی و برطرف کننده یبوست، شیرافزا و تقویت کننده نیروی جنسی، مقوی عمومی بدن و جلوگیری کننده از بروز انواع سرطان‌ها، خواب‌آور و تنظیم کننده قاعدگی، ضد خستگی‌های روحی و سرشار از پروتئین، خارج کننده سنگ کلیه و ادرارآور، دفع کننده سودا و بلغم و افزاینده قدرت جوانی می‌باشد. در ضمن برای بیماران عصبی و مبتلایان به تصلی شرائین و برای درمان بی‌حسی، کرختی، فلج، فشار خون بالا و بیماری‌های رحمی نیز مفید است. استفاده از آن به مقدار معمول در دوران بارداری باعث به وجود آمدن فرزند باهوش می‌شود. به دلیل مغذی بودن کنجد می‌توان آن را جانشین خوبی به جای گوشت تلقی کرد. اگر با هم وزن کنجد شکر و خشخاش و نصف آن مغز بادام بی‌پوست مخلوط کرده و هر روز در حدود 30 گرم آن را بخورند برای چاق شدن بدن و تقویت نیروی جنسی بسیار نافع است. خوردن آب دم کرده کنجد و نخود قاعده‌آور است و جنین را سقط می‌کند. در استعمال خارجی ضماد آن محلل ورم‌ها و نرم کننده پوست و رفع کننده آثار کبودی و سیاهی پوست می‌باشد.نکته:
مقدار خوراکی کنجد تا 20 گرم است. به دلیل دیر هضم بودن کنجد، چنانچه بو داده شده و با عسل مخلوط شود زودتر هضم می‌شود.اَرده
به کنجد پوست گرفته بریان که نرم ساییده شده باشد و به صورت مایع درآید و روغن آن را نگرفته باشند اَرده می‌گویند.طبیعت:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و تر است.خواص درمانی:
مغذی و اشتهاآور، تقویت کننده نیروی جنسی و مقوی بدن، نرم کننده سینه و مسهل، نرم کننده سفتی‌ها و ورم‌های سفت داخلی و خارجی، سرباز کننده دمل‌ها و مسکن درد آنها می‌باشد.منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.
