نویسنده: صمصام صانعی
نام علمی:
Saccharum officinarum L.، نام فرانسه Canne a sucre و نام انگلیسی آن Sugar cane می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، نیشکر، قصب السکر و شکر نی نامیده شده است.تیره گیاه:
گندمیان Gramineaeنوع گیاه:
بوتهمشخصات ظاهری:
گیاهی است چند ساله با ساقه‌های بلند به ارتفاع حدود 3 متر گاهی موارد بیشتر و ساقه‌های آن به شکل نی، استوانه‌ای و دارای گره‌های فراوان می‌باشند. داخل ساقه پر از مایع شیرینی است که به آن قند ساکارز می‌گویند و رنگ ساقه برحسب نوع نیشکر فرق دارد و بین آنها رنگ زرد بیشتر دیده می‌شود. برگ‌های نیشکر متناوب، دراز، باریک، دندانه‌دار ریز و گاهی موارد طول برگ‌ها از 2 متر نیز تجاوز می‌کند. در انتهای ساقه، گل دهنده، گل‌های آن مجتمع و سنبلک‌های آن مرکب از دو گل که سه پرچمِ دو شاخه‌ی زرد رنگ در هر گل دیده می‌شود. سه ماه پس از گل دادن نی‌ها می‌رسند و پس از قطع کردن نی‌ها آنها را فوراً به کارخانه جهت شکرگیری حمل می‌کنند. در جریان استخراج قند از نیشکر ماده‌ای به نام ملاس گرفته می‌شود که خواص درمانی دارد.بیشتر بخوانید: چه مقدار کالری در شکر وجود دارد
طبیعت نیشکر:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و تر است.طبیعت شکر تصفیه شده‌ی حاصله از نیشکر:
طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک می‌باشد.رویش جغرافیایی:
در اغلب نواحی گرم و مرطوب کشورها و در ایران در استان‌های خوزستان و مازندران کاشته می‌شود.ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در نیشکر:
ساکارز، کلسیم اکسالات و غیره در آن تشخیص داده شده است.بخش مورد استفاده:
ساقه، برگ، ریشه و مغز ساقه (مایع شیرین موجود در ساقه).نحوه مصرف:
معمولاً برگ، ساقه و ریشه را به صورت دم کرده استفاده می‌کنند.خواص درمانی ریشه:
نرم کننده و ادرارآور می‌باشد و زیاده‌روی در مصرف آن ایجاد مسمومیت می‌کند.خواص درمانی برگ:
برای ناراحتی‌های ناشی از پروستات، زردی، اختلالات قاعدگی، التهاب روده اطفال و غیره مفید است.خواص درمانی ساقه:
مسکن ناراحتی‌های کمر و کلیه، ضد تهوع و مفید برای آبله و بواسیر می‌باشد. در استعمال خارجی خاکستر آن التیام‌بخش زخم‌ها و رفع کننده خارش‌های پوستی است.خواص درمانی مغز ساقه (نیشکر) و شکر تصفیه شده‌ی حاصله از آن:
خنک کننده و تقویت کننده معده، نرم کننده سینه و التیام‌بخش زخم‌ها، جراحات، جوش و کورک‌ها، انرژی‌زا و ادرارآور، قطع کننده خونریزی و رفع کننده خشونت سینه و ریه، مسکن سرفه و پاک کننده مثانه، ملین و تقویت کننده نیروی جنسی، خارج کننده گازهای روده و تقویت کننده کبد، مولد خون سالم و رفع کننده خارش‌های پوستی، آرام کننده اعصاب و افزاینده تمرکز، ضد اضطراب و نگرانی و خواب‌آور، جلوگیری کننده از پیری زودرس و پیشگیری کننده از سفید شدن بی‌موقع موها، چاق کننده و دفع کننده اخلاط، ضد تهوع و خارج کننده سموم از بدن می‌باشد. در ضمن برای بیماری‌های پروستات، زکام، زردی، التهابات روده و قاعدگی دردناک نیز مفید است.تذکر:
موارد ذکر شده در خواص درمانیِ قسمت‌های مختلف گیاه جهت بالا بردن اطلاعات عمومی افراد می‌باشد و در مواردی خاص به عنوان دارو از آنها استفاده می‌شود. زیاده‌روی در مصرف شکر حاصله از نیشکر موجب افزایش وزن غیر طبیعی شده و در دندان‌ها ایجاد حفره و پوسیدگی می‌نماید. بیماران مبتلا به بیماری قند باید از مصرف نیشکر خودداری کنند. استفاده از شکر تصفیه شده برای افراد سالخورده مضر و اختلالاتی در بدن آنها ایجاد می‌نماید و بهتر است به جای شکر تصفیه شده از شکر قهوه‌ای تصفیه نشده و مواد شیرین طبیعی استفاده کنند.منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.
