نویسنده: عبدالحسین سعیدیان
آرکات، شهری در ناحیه‌ی آرکات شمالی در جنوب هند، از بخش‌های ایالت مدرس، واقع بر کناره‌ی رود پالار، در 117 کیلومتری جنوب شهری غرب مدرس، با 30.229 نفر جمعیّت (آمار 1971 م). اکثریت مردم آن هندو مذهب‌اند و غالباً به زبان تِلگو سخن می‌گویند.
نام این دو محل از دو کلمه‌ی آرو و کدو که در زبان تامیل به معنی «شش جنگل» است ترکیب شده (آریاتیکا). جغرافیانویسان یونانی از نخستین سده‌های میلادی این ناحیه را می‌شناخته و از آن به نام «آرتاکوس» یاد کرده‌اند. ابن بطوطه در سده‌ی 8 ق/ 14 م نام آن را به صورت «هرکاتو» ضبط کرده است.
در دوران سلطنت راجه‌های سلسله‌ی چولا (سده‌های 4-7ق/10-13م) این ناحیه از مراکز مهم دینی و علمی بود، و مدرسه‌ای بزرگ برای تدریس شعبه‌های مختلف علوم در آن جا تأسیس شده بود. در نخستین سده‌های اسلامی مسلمانان از طریق دریا به سواحل شرقی هند مهاجرت کردند، و گروهی از آنان در اطراف این شهر سکونت گزیدند. در اکتشافات باستان‌شناسی اخیر 9 عدد سکه‌ی طلا از دوره‌ی امویان در این منطقه به دست آمده است. تا پایان حکومت سلسله‌ی چولا (سده‌ی 7 ق/13 م). این بخش از سرزمین‌های جنوبی هند از ثبات و رونق فرهنگی و اقتصادی برخوردار بود، لکن از اواخر سده‌ی 13 م چندی محل کشاکش راجه‌های محلی، و سپس درگیر لشکرکشی‌های سلاطین خلجی و قطب شاهی و عادلشاهی، و سرانجام عرصه‌ی تاخت و تاز جنگجویان مراتهی گردید، و حتّی پس از آن که اورنگ زیب در 1100ق/1691م نواحی دکن را تصرف کرد، هنوز سرداران مراتهی بر این منطقه تسلط داشتند و قلعه‌ی جنجی در آرکات در تصرف آنها بود. در 1102ق/1691م سپاهیان مغول، راجارام (پسر و جاشنین شیواجی) در این قلعه را محاصره کردند، و از چندین سال در این محل در برابر نیروهای امپراتور مغول پایداری کرد. در طول این مدت جنگجویان مراتهی از اطراف بر سپاهیان مغول حمله می‌بردند و راه پیشرفت قوای اعزامی را به سوی این ناحیه می‌بستند. ولی سرانجام در 1212-1213ق/1798م این قلعه‌ی بسیار مستحکم فتح شد و منطقه‌ی آرکات به نام صوبه‌ی کَرناتِک ضمیمه‌ی امپراتوری مغول گردید. شهر آرکات مرکز آن شد تا پیش از مرگ اورنگ زیب (1119ق/1707م) اداره‌ی دکن بر عهده‌ی یکی از سرداران او به نام داودخان بومد، و صوبه‌داری کرناتک را نیز او داشت.
از آثار تاریخی شهر آرکات می‌توان قلعه‌ی قدیمی شهر، قصر حکومتی، مسجد جامع و عیدگاه، مقبره‌ی سعادت الله خان، مقبره‌ی تیپومستان اولیت را یاد کرد.
منبع مقاله:
سعیدیان، عبدالحسین، (1385) دائرة المعارف شهرهای جهان، تهران: علم و زندگی، چاپ دوم.
