16 سال جنگ در ویتنام (1): ویتنام چگونه جنگید؟
تهیه کننده : محمود کریمی
منبع : راسخون
منبع : راسخون
زمان: ازسال ۱۹۵۹ تا ۳۰ آوریل ۱۹۷۵
در مقابل: ویتنام شمالی، ویتکنگ، جمهوری خلق چین، شوروی، کره شمالی
جنگ ویتنام (به انگلیسی: Vietnam War) نام مجموعه عملیات و درگیریهای نظامی است که بین نیروهای ویتنام شمالی و جبهه ملی آزادیبخش ویتنام جنوبی (معروف به «ویتکنگ») از یک سو، و نیروهای ویتنام جنوبی و متحدانش (به ویژه آمریکا)، از سوی دیگر رخ داد.
هدف نیروهای ویتنام شمالی و ویتکنگها بیرون راندن آمریکا و متحدانش از ویتنام و سرنگون کردن حکومت ویتنام جنوبی و ایجاد کشور واحد ویتنام بود. تمام این هدفها در پایان جنگ ویتنام تامین شد و کشوری که امروز جمهوری سوسیالیستی ویتنام نام دارد به وجود آمد.
جنگ ويتنام بيش از هر جنگ ديگري در قرن گذشته طول كشيد و تاريخ قرن بيستم را به سرزمين عجايب دوخت، آنجا كه جز مرگ و آتش خبري نبوده. امريكاييان سالانه 500 هزار تن بمب به اين سرزمين ريختند، جنگلها را با ناپالم سوزاندند و انسانها را زنده زنده بريان كردند، اما سرانجام پس از 10 هزار روز با 45 هزار كشته، 300 هزار زخمي و صرف 150 ميليارد دلار هزينه و يك سرافكندگي تاريخي بر كشتيها نشستند و گریختند و اکنون پس از گذشت ساليان بسياری از آن زخم خورده های آمريکايي از خود سوال می کنند که چرا به اين جهنم اعزام شدهاند.
اين جنگ بين سال های 1959 تا 1975 رخ داد؛ و در آن حدود 3 ميليون ويتنامی جان خود را از دست دادند. آمريکا هدف اصلی خود را از شروع اين جنگ جلوگيری از اشاعه کمونيسم در منطقه جنوب شرق آسيا بيان نمود و رئيس جمهور وقت آن زمان «جانسون» افراد وابسته به ويتنام شمالي را متهم کرد که دو بار با قايقهای انفجاری به کشتيهای آمريکايی حمله کرده اند و همين امر را بهانه ورود و حمله به ويتنام قرار داد.
بعدها نويسندهاي خطاب به ملت امريكا گفت: «آنچه ما در ويتنام از دست داديم فضيلت بود.» شايد او گمان ميكرد نظامياني كه در جنگ جهاني دوم براي رهايي از طاعون فاشيسم در هيبت ناجي اروپا ظاهر شدند خوي انساني دارند و همواره چنين خواهند بود؛ اما جنگ كره و بعدها جنگ ويتنام ثابت كرد كه آرزوهايي از اين دست فقط در كتاب تاريخ كودكان تحقق خواهد يافت.
آنچه که مشخص است اين جنگ نيز همچون ديگر جنگ های ايالات متحده از ميليتارسم نظامی برای کسب اهداف سياسی استفاده شده و هيچ منطق سياسی و منسجمی در پشت آن وجود نداشت و به نتيجه نرسيد.
ریشه جنگ
نیروهای فرانسه که از اسارت نیروهای ژاپن درآمده بودند دوباره سعی در کسب سلطه خود در هندوچین و ویتنام کردند. این امر با مقاومت نیروهای ویتنامی (معروف به ویت مین) زیر فرماندهی هوشی مین روبرو شد و جنگهای معروف به جنگ اول ویتنام در گرفت.
در سال ۱۹۵۰ رئیسجمهور آمریکا ترومن ۳۵ نفر از افراد گروه کمک و مشاوره نظامی را برای آموزش و مشاوره به کمک فرانسه فرستاد تا بتواند سلطه مستعمراتی خود را در ویتنام حفظ کند.
در ۱۹۵۴ نیرهای ویت مین شکست سختی در دین بین فو به نیروهای فرانسه وارد کردند.
ژوئيه ۱۹۵۴ به هنگام نخست وزيري «مندس فرانس» (عضو حزب راديكال چپ فرانسه) و به موجب قرارداد ژنو كه پس از شكست مفتضحانه ارتش فرانسه در پايگاه عظيم نظامي فرانسه در ويتنام (دين ـ بين ـ فو) امضا شد ويتنام به دو بخش شمالي وجنوبي تقسيم شد ومدار هفده درجه مرز دو ويتنام تعيين گرديد.
و در نتیجه فرانسه در کنفرانس ژنو به استقلال سه کشور مستعمره خود یعنی کامبوج و لائوس و ویتنام رضایت داد اما در موافقتنامههای کنفرانس ژنو ویتنام موقتا به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده بود.
خلع امپراتور
هدف ظاهراً آن بود که پس از رایگیری از مردم ویتنام تکلیف حکومت در این کشور معلوم شود. حکومت ویتنام جنوبی زیر رهبری نگودين ديم با تشویق آمریکا از شرکت در مذاکرات مربوط به ترتیبات این رایگیری سر باز زد. در همین دوره حکومت ویتنام جنوبی با حمایت آمریکا به سرکوب شدید کمونیستها پرداخت و بسیاری از مردم به اتهام کمونیست بودن اعدام شدند.
برخی از نیروهای ویت مین که در جنوب باقی مانده بودند دست به مقاومت مسلحانه علیه حکومت نگودين ديم زدند و نیروهای ویتنام شمالی نیز پس از مدتی به حمایت از این مبارزات در جنوب پرداختند.
«بازي دومينو»
براساس تئوري «دومينو» آمريكا درصدد حمايت از دولت ويتنام جنوبي برآمد واين عليرغم فساد ونارضايتي شديد مردم از دولت ويتنام جنوبي بود.
هوشي مين در بيستم دسامبر ۱۹۶۰ درصدد ايجاد «يك جبهه ملي آزاديبخش» برآمد كه از اتحاد ويت مين كه عليه فرانسويان جنگيده بودند تشكيل شده بود.
جبهه ملی آزادیبخش ویتنام جنوبی تشکیل شد. حکومت ویتنام جنوبی افراد این جبهه را ویتکنگ مینامید که کوتاه شده عبارت «کمونیست ویتنامی» (ویت نام کنگ سان - Việt Nam Cộng Sản) به زبان ویتنامی بود.
جنگهاي پارتيزاني
به هنگام قتل جان كندي در نوامبر ۱۹۶۳ نزديك به شانزده هزار سرباز و كارشناس آمريكايي در ويتنام جنوبي مستقر شده بودند. درهمان زمان بسياري از «بونزها» (روحانيون بودايي) به عنوان اعتراض به نظام ويتنام جنوبي در ملأعام خودسوزي كردند وتوجه افكارعمومي جهان را به وقايع ويتنام جلب كردند.
۹ رئيس دولت
شدت عمل
همه مردان رئیس جمهور
اما ارتش آمريكا براي جنگهاي چريكي وپارتيزاني آمادگي نداشت. سربازان آمريكايي در هركجاي ويتنام با «مين» و تله هايي كه «ويت كنگ » براي آنها فراهم كرده بود روبرو مي شدند. به موجب آمار بيست وپنج درصد سربازان آمريكايي در جنگهاي چريكي كشته شدند.
«ويت ـ كنگ » در گروههاي كوچكي و در دل جنگلهاي ويتنام ناگهان برسر سربازان آمريكايي فرود مي آمد و سلاحهاي نوين آمريكا را به غنيمت مي گرفت.
در اوج جنگ ويتنام حدود ۱۲۰هزار ويت كنگ قادر بودند با مقتدرترين ارتش جهان مقابله كنند. از آنجا كه هواپيماها وهليكوپترهاي شناسايي آمريكا همه ويتنام را زيرنظر داشتند ويتنام شمالي مجبور بود كمك هاي خود را از نقاط مرتفع به ويت ـ كنگ برساند.
طي هشت سال ويت ـ كنگ جاده هاي تازه و باريكي در دل جنگل وكوهستانها به وجود آورد. در بعضي مواقع براي رساندن كمك به ويت ـ كنگ در خط مستقيم راه فقط ۴۰۰كيلومتر بود ولي از كوره راهها ۱۵۴۰۰ كيلومتر. اگر يك جاده اي بمباران مي شد فوراً ويت كنگ جاده ديگري به وجود مي آورد.
بمب هاي آتش زا
جنگ ویتنام بر اساس اطلاعات جعلى بود
به گزارش فارس به نقل از روزنامه دیلى تلگراف، بر اساس اطلاعاتى كه توسط «رابرت هانیوك» ، تاریخ نگار آژانس امنیت ملى آمریكا، افشا شد، افسران رده میانى این سازمان، اطلاعات مربوط به حادثه خلیج «تانكین» را تحریف كرده بودند. در حادثه خلیج تانكین، ناوشكن هاى «مدداكس» و «ترنر جوى» در دوم اوت سال ۱۹۶۴ هدف حملات قایق هاى ویتنام شمالى قرار گرفتند و دو روز بعد به رغم شرایط بد آب و هوایى و سردرگمى در سلسله مراتب فرماندهى ارتش آمریكا، مدداكس اعلام كرد براى دومین بار هدف حمله قرار گرفته است.
به رغم آنكه فرمانده ناوشكن مدداكس گزارش هاى فوق را مشكوك خواند ولى اطلاعات جاسوسى از اعتراف ویتنام شمالى به قربانى ساختن دو كشتى آمریكایى حكایت داشت.
در واكنش به این حملات «لیندن جانسون» ، رئیس جمهورى وقت آمریكا دستور حملات هوایى علیه تأسیسات دریایى ویتنام شمالى را صادر كرده و كنگره آمریكا نیز اتخاذ تمامى اقدامات لازم شامل استفاده از نیروهاى مسلح براى دفاع از ویتنام جنوبى در مقابل ویتنام شمالى را تصویب كرد. هانیوك در ادامه خاطرنشان مى سازد تاریخ هاى مربوط به اطلاعات كلیدى دستكارى شده و حمله به دو كشتى در حمله نخستین، به كشته شدن دو ملوان اشاره مى كرده است. وى همچنین اعلام كرد كارمندان رده میانى آژانس امنیت ملى آمریكا بلافاصله متوجه اشتباهات خود شدند ولى براى پنهان داشتن آنها به اصطلاح «لاپوشانى» كردند. بر اساس گزارش دیلى تلگراف، مقامات ارشد آن زمان دولت آمریكا در شهادت هاى خود مقابل كنگره این كشور به این اسناد جعلى استناد مى كردند. به نوشته دیلى تلگراف، بنظر مى رسد جانسون چنان مصمم به مستقر ساختن نیروهاى آمریكایى در منطقه بود كه تمامى ماجرا را جعل كرده و ساخته بود. این اطلاعات كه به آغاز جنگ ویتنام انجامید، موجبات كشته شدن بیش از ۵۸ هزار سرباز آمریكایى و یك میلیون ویتنامى را فراهم آورد. دیلى تلگراف در ادامه نوشت: «افشاى این موضوع توسط آژانس امنیت ملى آمریكا به علت ترس از افزایش انتقادات از سازمان هاى اطلاعاتى این كشور در قبال جنگ عراق، مخفى نگاه داشته شده بود.»
گسترش جنگ
نخستين بمباران آمريكايى ها در پايان سال ۱۹۶۴ بود.دليل اين بمباران ويتنام شمالى حادثه اى بود كه به گفته آمريكايى ها در خلیج «تانكین» اتفاق افتاده بود.
آمريكايى ها ادعا كردند كه يك كشتى جنگى آمريكايى مورد گلوله باران قايقهاى ويتنام شمالى قرار گرفته و همين موضوع آنان را به پاسخ واداشته است. پاسخى كه سرآغاز جنگى خونين شد.
در هشتم ماه مارس ۱۹۶۸ نخستين واحدهاى ارتش آمريكا رسماً در بندر دانانگ پياده شدند. هرگز جنگى رسمى به ويتنام شمالى اعلام نشد. نيروهاى ويتنامى كه ازسوى مردم عادى و كشاورزان حمايت مى شدند از همين هنگام بر مقاومت خود افزودند و كوتاه زمانى پس از آن و با درگير شدن هر چه بيشتر آمريكايى ها در جنگ، سربازان آمريكايى به مرحله اى رسيدند كه در هر ويتنامى پارتيزانى را مى ديدند و به همين نسبت نيز بر جنايتهاى خود افزودند. صحنه كشتن يك اسير ويتنامى توسط رئيس پليس سايگون و يا دهكده هايى كه ابتدا با بمبهاى آتش زا بمباران شده و سپس توسط كماندوهاى آمريكايى نابود مى شدند هنوز در خاطره ها مانده است. آمريكا ولى پا را از اين فراتر نيز نهاد و با مواد شيميايى تمام مناطقى را كه تحت تسلط ويت كنگ بود با هواپيما سم پاشى كرد. نام عنصر نارنجى كه نام اين ماده شيميايى بود سالها به عنوان لكه ننگى بر تارك آمريكا درخشيد. عنصر نارنجى كه حتى تا امروز قربانى مى گيرد ماده اى بود كه عنصر اصلى آن دى اكسين بود و به بيماريهاى گوناگونى از جمله سرطان و معلوليتهاى ذهنى مى انجاميد.
توسعه جنگ
بيش از يك سوم جنگلهاي ويتنام سوخت. ميليونها ويتنامي به بيماريهاي پوستي دچار شدند. كودكان ناقص به دنيا آمدند. مواد شيميايي صدها هزار ويتنامي را به انواع بيماري دچار كرد.
به علت طولاني شدن جنگ سربازان آمريكايي به شدت عصباني بودند و هرموجود زنده را به رگبار مسلسل مي بستند. هزاران سرباز معتادشده وهزاران تن ديگر متمرد شده از ارتش فرار كردند. سربازان آمريكايي كه در بين ملتي كه با آنها خصومت داشتند مي جنگيدند از دادن شكنجه، تجاوز و كشتارهاي وحشتناك ابايي نداشتند.
فرار از ارتش
حمله عید تت
در این عملیات نیروهای جبهه ملی آزادیبخش ویتنام جنوبی یا «ویتکنگها» به نیروهای ویتنام جنوبی و آمریکایی حمله کردند. در سایگون این نیروها توانستند به داخل محوطه سفارت امریکا نیز برسند.
اگر چه این حملهها از نظر نظامی موفقیت زیادی نداشت اما گسترده بودن و شدت آن و نیز پوشش خبری آن در سراسر جهان و بویژه در داخل امریکا، افکار عمومی را بشدت بر ضد آمریکا بسیج کرد و تظاهرات ضد جنگ در امریکا را به دنبال داشت
کشتار می لای
پس از وقوع حادثه، سعی شد که حادثه مخفی گردد، ولی سرانجام شایعات پخش شده باعث گشت که یک سال بعد ماجرا توسط رسانهها نقل گردد. پس از افشای کشتار، دادگاههای نظامی برای محاکمه سربازان مقصر در کشتار برگزار گشت که بیش از ۱۰ ماه طول کشیدند.
تمام کسانی که در این ماجرا متهم شدهبودند، به این استدلال که به آنها دستور داده شده بود که آن اعمال را انجام دهند (یا حتی صادقانه تصور میکردند که به آنها این اعمال دستور داده شده بود) از اتهام خود تبرئه شدند به غیر از ستوان کالی فرمانده دسته که به جرم دستور قتل محکوم به حبس ابد با اعمال شاقه شد. این حکم، رویهای که متفقین جنگ جهانی دوم در دادگاه نورنبرگ و دادگاه توکیو ایجاد کردند را نقض میکرد. در آن دادگاهها، استدلال شده بود که متهمین جنایت جنگی نمیتوانند از عذر "مامور و معذور" استفاده کنند و چندین ژنرال ژاپنی و آلمانی با همین استدلال اعدام شدند. دادگاههای می لای ،توسط کسانی که در این ماجرا سعی در اجرای عدالت داشند، متهم به سرپوش گذاردن بر کل ماجرا شدند.
یکی از نیروهای آمریکایی که در این کشتار شرکت کرده بود، می گوید:"همه داشتیم تفریح میکردیم. فضا مثل سالن تیراندازی بود... او با 45 میلیمتری بهش [نوزاد] شلیک کرد و نخورد. ما خندیدیم. او سه فوت جلوتر رفت و دوباره گلوله نخورد. ما خندیدیم. بعد قشنگ رفت بالای سرش و تمومش کرد."
دو روز پس از این حکم، به دستور شخصی ریچارد نیکسون، کالی تا زمان رای دادگاه تجدید نظر از زندان آزاد شد. کالی حدود سه سال را در زندان نظامی در جورجیا گذراند که در طول این مدت، اجازه دیدار غیر محدود را نیز داشت. پس از سه سال وی عفو شد.
شخصا انتظار نداشتم که این دادگاه کاری بکند.
جبهه تازه
عشقبسازید، نه جنگ
«عشقبسازید ، نه جنگ» (به انگلیسی: Make love, not war) شعاری مهم و فراگیر در تاریخ آمریکا (و بخصوص در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی) بودهاست.
این شعار توسط مخالفین جنگ ویتنام و علیه دولت آمریکا به کار میرفت. از گرشون لگمن (به انگلیسی: Gershon Legman) بعنوان ابداع کننده شعار نام برده شدهاست.
این شعار در خارج آمریکا (در اروپا بطور مثال ) نیز شهرت داشت. بطور نمونه، جان لنون در آهنگ Mind Games خود در سال ۱۹۷۳ این شعار را به کار برد.
الفرار
جانسون كه به كلي محبوبيت خود را در آمريكا وجهان از دست داده بود و مي دانست دوباره به رياست جمهوري انتخاب نخواهد شد خود را كانديدا نكرد.
ريچارد نيكسون نامزد حزب جمهوريخواه كه قول داده بود به جنگ پايان مي دهد به رياست جمهوري آمريكا برگزيده شد. نيكسون مجبور شد در ۲۷ ژانويه ۱۹۷۳ در پاريس با كمونيستها قرارداد آتش بس را اجرا كند.
در آغاز ۱۹۷۵ ويت ـ كنگ دست به حمله وسيعي زد و۳۰ آوريل آمريكايي ها ورهبران ويتنام جنوبي از سايگون فرار كردند.
«ویتنامیکردن» جنگ
سقوط سایگون
در سال ۱۹۷۶ انتخاب مجلس ملی، راه را برای وحدت مجدد شمال و جنوب ویتنام فراهم نمود.
يك ميليون كشته
هر موجود زنده اي كه در دهكده بود حتي حيوانات اهلي قتل عام شدند. (فيلمي از اين فاجعه تهيه شده است .)
ـ بيش از هشتادميليون ليتر مواد شيميايي جنگلهاي ويتنام را خشكاند واز بين برد.
ـ صدها تصنيف عليه جنگ ويتنام تهيه شد و خوانندگان مشهوري آن را در سراسر جهان خواندند.
ـ داستانهاي زيادي در مورد جنگ ويتنام نوشته شد.
ويتناميها بيش از سي وسه سال براي استقلال كشورشان مبارزه كرده وسرانجام پيروز شدند.
جنگ ويتنام هنوز هم از ويتناميها قرباني ميگيرد
به گزارش خبرگزاري فارس به نقل از نشريه كامن دريمز، سرزمينهاي مركزي ويتنام با وجود گذشت 30سال از پايان حضور نظامي آمريكا در اين كشور هنوز هم قربانيهاي فراواني را در اثر اقدامات آمريكا شاهد است.
مطابق گزارشها وجود مقادير فراواني از بمبهاي عمل نكرده و زمينهاي مينگذاري شده از سوي آمريكا كه هنوز امكان پاكسازي اين حجم وسيع فراهم نيامده است، در حال حاضر نيز به كشته و زخمي شدن مردم ويتنام منجر ميگردد.
مطابق برآوردهاي نظامي موجود حدوداً 350 هزار تن از بمبهاي ارتش آمريكا كه بر سر مردم ويتنام ريخته شده است هنوز خنثي نگرديده است. بمبارانهاي آمريكا در طول جنگ به كشته شدن بيش از يك ميليون ويتنامي منجر گرديد.
گزارشها حاكي از آن است كه از پايان جنگ ويتنام تاكنون 40 هزار ويتنامي ديگر قرباني بمبهاي وحشيانه آمريكا شدهاند.
آمریکا در این جنگ به شدت وجهه خود در جهان را خراب کرد. بسیاری از سلاح ها را ساخت. و در پایان جنگ از رکود اقتصادی هم بیرون آمده بود. آمریکایی ها وقتی از جنگ ویتنام یاد می کنند، بیشتر فکر پول به باد رفته کشورشان و 50 هزار سرباز کشته شده شان هستند تا 3میلیون ویتنامی کشته شده و ملت زجر کشیده ویتنام.
این هم یادمان نرود که محمد رضا پهلوی برای کمک به آمریکا چند فروند فانتوم به ویتنام فرستاد.
کپی یا استفاده از مطالب این مقاله بدون ذکر منابع اصلی آن و نقل از راسخون ممنوع است.
تذکر : تمامی منابع در پایان قسمت ششم آمده است.
/خ