نوسانات خلقی خانم‌ها: دلایل و درمان‌ها

برخی علائم که قبل از دوران پریودی برای خانم‌ها اتفاق می‌افتد

چکیده
به تغییر شدید یا سریع در احوالات یا خلق و خوی یک فرد، نوسان خلقی گفته می‌شود. نوسانات خلقی به خودی خود کارکردی مثبت در اموری مانند حل مسأله و برنامه ریزی برای آینده دارد اما در صورتی‌که از میزان طبیعی خارج شود، ممکن است موجب ناراحتی و رنج فرد و اطرافیانش گردد. این مشکل در خانم‌ها شایع‌تر است. در این مقاله به دلایل و درمان نوسانات خلقی خانم‌ها می‌پردازیم.

تعداد کلمات 1379/ تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

مترجم: سید مصطفی سید آقامیری

نوسان خلقی چیست؟

اگر در هنگامی که اوقاتی شاد و پر‌انرژی را سپری می‌کنید در همین حین و به صورت ناگهانی خشمگین و یا غمگین شوید، باید بدانید دچار نوسانات خلقی هستید. ممکن است به نظر برسد این تغییرات عجیب و ناگهانی در هیجانات بی‌دلیل باشند. با این حال معمولاً نوسانات خلقی عللی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

دلایل اختلالات خلقی

بسیاری از شرایط و نوع سبک زندگی می‌توانند در نوسانات خلقی خانم‌ها نقش داشته باشند. این شرایط از این قرارند:

سندرم پیش از قاعدگی (PMS)

سندرم پیش از قاعدگی عبارت است از مجموعه‌ای از علائم که یک تا دو هفته قبل از پریود خانم‌ها اتفاق می‌افتد. سندرم پیش از قاعدگی، علاوه بر نوسانات خلقی، موجب احساس خستگی مفرط، تغییر در اشتها، افسردگی و ... خواهد شد. اکثر خانم‌ها (90 درصد) برخی علائم این سندرم را قبل از پریود تجربه می‌کنند. شدت این علائم ممکن است در هر ماه متفاوت از ماهی دیگر باشد. هم‌چنین ممکن است این علائم با افزایش سن بدتر و یا بهتر شوند.
مشخص نیست که چرا دوره پیش از قاعدگی موجب بروز چنین علائمی می‌گردد. محققان معتقدند که به احتمال زیاد تغییرات هورمون استروژن در زنان، علت اصلی این مشکلات است. در روزها و هفته‌های قبل از پریود، سطح استروژن در بدن یک زن بالا می‌رود و سپس به شدت کاهش می‌یابد. یک تا دو روز پس از شروع پریود، سطح هورمون پروژسترون به حالت نرمال بر می‌گردد. این تغییرات ممکن است بر خلق و رفتار تأثیر بگذارد.

اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD)

اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی، نوع شدید و نادر سندرم پیش از قاعدگی است. تنها 5 درصد از زنانی که در سن بچه‌آوری هستند، به این مشکل دچار می‌شوند. علائم این اختلال عبارتند از: نوسانات شدید خلقی، افسردگی شدید و تحریک‌پذیری بیش از حد و غیره.
برای معالجه اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی، درمان‌های معمول و خانگی به تنهایی کارساز نخواهند بود. بسیاری از زنان مبتلا به این اختلال، درمان‌های جایگزین مانند مدیریت استرس و تغییر در رژِم غذایی را به دارو درمانی ضمیمه می‌کنند تا از علائم این اختلال از جمله نوسانات شدید خلقی، رهایی یابند.

استرس

استرس و نگرانی می‌تواند از طرق مختلف بر سلامت جسمی و روانی افراد تأثیر بگذارد. یکی از جنبه‌هایی که ممکن است توسط استرس آسیب ببیند، خلق است. ناامیدی، نگرانی و استرس، ممکن است به نوسانات خلقی و دیگر مشکلات روان‌شناختی منجر شوند.

بیشتر بخوانید: مشکل 30 تا 80 درصد زنان

دلایل روان‌شناختی (روان‌پزشکی)

اختلالات روان‌شناختی و مشکلات رفتاری نیز ممکن است به علائمی چون نوسانات خلقی منجر شوند. برخی از اختلالاتی که ممکن است موجب بروز نوسانات خلقی گردند عبارتند از: اختلال نقص توجه - بیش فعالی (ADHD)، افسردگی، اختلال دوقطبی و برخی اختلالات دیگر. درمان این مشکلات به رفع نوسانات خلقی خواهد انجامید.

بر هم خوردن تعادل هورمونی

استروژن نقشی اساسی در نوسانات خلقی مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی دارد، اما هورمون‌های دیگر نیز ممکن است بر خلق تأثیر بگذارند. بیماری کم‌کاری تیروئید که در آن غده تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند، یکی از اختلالات هورمونی شایع محسوب می‌شود. این اختلال بر خلق تأثیر گذاشته و ممکن است علائم دیگری را نیز موجب گردد.

بلوغ

هم‌زمان با بلوغ، تغییرات هیجانی، جمسی و روان‌شناختی بسیاری رخ می‌دهد. تغییرات خلقی و عکس‌العمل‌های هیجانی بی‌دلیل، در این مرحله از زندگی شایع است.

بارداری

تغییرات هورمونی دوران بارداری ممکن است به نوسانات هیجانی و خلقی منجر شوند. هم‌چنین تغییرات بدنی و استرس‌های هیجانی ممکن است مشکلاتی چون اختلالات خلقی و هیجانی را شدت بخشند.

یائسگی

یکی دیگر از دوره‌های حساس زندگی خانم‌ها، یائسگی است. در این دوره نوسانات خلقی و تغییرات هیجانی بسیار شایع است. با پایین آمدن سطح استروژن، بسیار از خانم‌ها علائمی هم‌چون نوسانات خلقی، گرگرفتگی، بی‌خوابی و کاهش میل جنسی را تجربه خواهند کرد. برخی پزشکان، به منظور کاستن از مشکل کاهش استروژن، داروهای جایگزین هورمون را تجویز خواهند کرد. که البته قبل از مصرف از عوارض احتمالی این نوع درارو، مطلع شوید.

درمان نوسانات خلقی

خوشبختانه امکان تثبیت خلق و اجتناب از نوسانات خلقی و هیجانی ممکن است. روش‌های زیر بر درمان‌های مکمل و تغییر در سبک زندگی می‌پردازند که فرد می‌تواند آن‌ها را در خانه اجرایی کند. در برخی موارد ممکن است درمان‌های دارویی نیز توسط پزشک تجویز شوند.

ورزش منظم

تحرک و ورزش عواملی مهم در سلامت جسم و روان محسوب می‌شود. هم‌چنین ورزش به درمان و پیشگیری از نوسانات خلقی کمک می‌کند. وقتی ورزش می‌کنید، بدن هورمون‌های مفید و اندورفین‌ها را ترشح می‌کند که می‌توانند به کاهش استرس و افزایش خلق کمک کنند. 30 دقیقه ورزش آرام و 5 روز در هفته را در برنامه روزانه خود بگنجانید.

از مصرف کافئین، الکل و شکر اجتناب کنید

این محرک‌ها می‌توانند بدن را از حالت نرمال خارج کرده و نوسانات خلقی را بدتر نمایند. درست است که کافئین خستگی را از تن به در می‌کند، اما در عوض موجب تشدید اضطراب نیز می‌گردد.
الکل نیز می‌تواند خلق را به هم ریخته و موجب تحریک‌پذیری فرد گردد. غذاهای سرشار از قند، اگرچه خوشمزه هستند، ولی می‌توانند موجب نوسانات خلقی شده و سطح قند خون را افزایش دهند.
برای در امان ماندن از عوارض این مواد غذایی، سعی کنید تا حد ممکن از مصرف آن‌ها اجتناب کنید.

مکمل کلسیم را امتحان کنید

تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مکمل کلسیم برای رهایی از علائم افسردگی، اضطراب و نوسانات هیجانی ناشی از سندرم پیش از قاعدگی، مفید است. در یک مطالعه، شرکت کنندگان به مدت 2 ماه، روزانه 500 میلی گرم کلسیم دریافت کردند. پس از دو پریود، مشخص شد که خانم‌هایی که کلسیم دریافت کرده بودند، علائم خفیف‌تر سندرم پیش از قاعدگی را نشان دادند.
کلسیم علاوه بر کمک به تثبیت خلق، ممکن است از کاهش تراکم استخوانی نیز پیشگیری کند. در مورد مکمل‌های مناسب برای خودتان با پزشک مشورت کنید.

رژیم غذایی خود را تغییر دهید

خوردن سه وعده غذایی سنگین در هر روز ممکن است امری رایج باشد، اما خوردن وعده‌های غذایی سبک برای داشتن خلقی ثابت مفید‌تر خواهد بود. زیرا تغییرات سطح قند خون که پس از خوردن مقدار زیاد غذا اتفاق می‌افتد، ممکن است موجب تغییرات هیجانی و نوسانات خلقی گردد. تقسیم وعده‌های غذایی در طول روز و تبدیل آن‌ها به وعده‌های غذایی سبک‌تر، موجب تثبیت قند خون و پیشگیری از نوسانات سریع خلقی خواهد شد.

شیوه‌های مدیریت استرس را بیاموزید و به کار گیرید

استرس و اضطراب می‌توانند مشکلات زیادی را به بار آورند که سندرم اختلال پیش از قاعدگی یکی از آن‌هاست. اگر آدم نگران و مضطربی هستید و یا شرایط زندگی شما استرس‌زاست، پس سعی کنید راهبردهای مدیریت استرس را بیاموزید، چرا که مدیریت استرس از بسیاری از مشکلات از جمله نوسانات خلقی، پیشگیری خواهد نمود. مصرف برخی داروها، نفس عمیق و یوگا، راهکارهایی تأیید شده برای مدیریت استرس محسوب می‌شوند. ماساژ درمانی و صحبت درمانی نیز ممکن است برای کاهش نگرانی و استرس، بسیار مفید باشند.

به خواب خود بیشتر اهمیت دهید

یک خواب خوبِ شبانه می‌تواند بسیاری از مشکلات از جمله تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی را درمان کند. سعی کنید 7 تا 8 ساعت خواب شبانه داشته باشید. اگر به نظر می‌رسد این زمان برای شما زیاد باشد، سعی کنید هر روز نیم ساعت به زمان خوابتان اضافه کنید، یعنی نیم ساعت زودتر به رختخواب بروید. بهبود وضعیت خواب، تأثیری چشم‌گیر بر سلامت جسم و روانتان خواهد گذاشت.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

نوسانات خلقی ممکن است در برخی موقعیت‌ها و شرایط اتفاق بیافتند. شرایط مختلفی هم‌چون پریود، افزایش استرس شغلی و بسیاری دیگر از عوامل، ممکن است در ایجاد نوسانات خلقی نقش داشته باشند. یافتن روش‌های مقابله با این علل، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به تغییرات خلقی کمک کند.
اگر نوسانات خلقی شما به حدی باشند که در امور روزمره زندگی‌تان را دچار اختلال می‌کند، حتماً موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید.
در حالی‌که بسیاری از علل زیربنایی نوسانات خلقی، به آسانی قابل تشخیص و درمانند، ممکن است برخی دیگر به درمان‌های جدی‌تری مانند تجویز دارو نیاز داشته باشند.

منبع: www.healthline.com