کتاب مامنی است که می‌شود به آن پناه برد و ساعت‌ها از آن لذت برد. وقتی که اهل کتاب و کتاب خواندن هستی با هر کتاب، صاحب دنیایی می‌شوی که آدم‌هایش را با تخیل خودت ساخته‌ای و فقط یک کتابخوان است که می‌تواند تمام این لذت‌ها را درک کند.
اما چطور می‌شود که یک نفر به مطالعه عشق می‌ورزد و اما دیگری فقط زمانی دست به مطالعه می‌برد که مجبور است؟ اگر کسی در پاسخ به این سوال که چرا مطالعه نمی‌کنی؟
بگوید: چون مطالعه کردن را دوست ندارم! چه کاری می‌توان کرد که خوشمزگی کتاب را به او چشاند! کتاب غذای روح است، اگر کسی این غذا را دوست نداشته باشد چطور می‌شود ذائقه‌اش را تغییر داد؟
با راسخون همراه باشید تا برای شما بیشتر شرح دهد یا برای شما فتح بابی کند در مسیر نیل به هدفتان که همانا علاقه‌مند کردن کودکان شما به کتابخوانی و یا مطالعه هست
زمانی خواندن یک کتاب برای کودک خوشایند و لذت‌بخش است که موجودات خیالی داستان به پرواز در آیند، قطارها به صورت واقعی حرکت کنند و صدا بدهند و خرگوش‌ها در زیر نور ماه به خواب بروند.
هنگامی که برای کودک خود کتاب می‌خوانید، فرصت پیدا می‌کنید تا با صداهای موجودات و شخصیت‌های داستانی سخن بگویید. تخیلی رفتار کنید و حتی مانند یک کودک باشید.
به عبارت دیگر از شخصیت واقعی خود خارج شده و مانند شخصیت‌های داستانی رفتار کنید. شما تصمیم می‌گیرید که چه‌قدر هیجان زده باشید، شادی کنید یا غمگین و حتی عصبانی شوید.
چه‌قدر باید روی یک شخصیت تأکید کنید و چه اندازه لازم است که بر هیجان قصه بیفزایید، به این ترتیب نتیجه کار منحصر به فرد خواهد بود. کودک در سنین خیلی پایین (شیرخوارگی) که درکی از معانی واژه‌ها ندارد و تفاوت ظریف موجود بین آنها را نمی‌فهمد، از شنیدن صداهای متنوع شما و دیدن احساسات و عواطف شما لذت می‌برد.
ادای عبارت‌های داستان توسط شما حاوی علایم و نشانه‌های محرمانه است که فقط شما و فرزندتان مفهوم آنها را درک می‌کنید.
اما چطور می‌شود که یک نفر به مطالعه عشق می‌ورزد و اما دیگری فقط زمانی دست به مطالعه می‌برد که مجبور است؟ اگر کسی در پاسخ به این سوال که چرا مطالعه نمی‌کنی؟
بگوید: چون مطالعه کردن را دوست ندارم! چه کاری می‌توان کرد که خوشمزگی کتاب را به او چشاند! کتاب غذای روح است، اگر کسی این غذا را دوست نداشته باشد چطور می‌شود ذائقه‌اش را تغییر داد؟
با راسخون همراه باشید تا برای شما بیشتر شرح دهد یا برای شما فتح بابی کند در مسیر نیل به هدفتان که همانا علاقه‌مند کردن کودکان شما به کتابخوانی و یا مطالعه هست
زمانی خواندن یک کتاب برای کودک خوشایند و لذت‌بخش است که موجودات خیالی داستان به پرواز در آیند، قطارها به صورت واقعی حرکت کنند و صدا بدهند و خرگوش‌ها در زیر نور ماه به خواب بروند.
هنگامی که برای کودک خود کتاب می‌خوانید، فرصت پیدا می‌کنید تا با صداهای موجودات و شخصیت‌های داستانی سخن بگویید. تخیلی رفتار کنید و حتی مانند یک کودک باشید.
به عبارت دیگر از شخصیت واقعی خود خارج شده و مانند شخصیت‌های داستانی رفتار کنید. شما تصمیم می‌گیرید که چه‌قدر هیجان زده باشید، شادی کنید یا غمگین و حتی عصبانی شوید.
چه‌قدر باید روی یک شخصیت تأکید کنید و چه اندازه لازم است که بر هیجان قصه بیفزایید، به این ترتیب نتیجه کار منحصر به فرد خواهد بود. کودک در سنین خیلی پایین (شیرخوارگی) که درکی از معانی واژه‌ها ندارد و تفاوت ظریف موجود بین آنها را نمی‌فهمد، از شنیدن صداهای متنوع شما و دیدن احساسات و عواطف شما لذت می‌برد.
ادای عبارت‌های داستان توسط شما حاوی علایم و نشانه‌های محرمانه است که فقط شما و فرزندتان مفهوم آنها را درک می‌کنید.
چگونه برای کودک کتاب می‌خوانید؟
با صدای آهسته، با لحنی گرم و دلنشین، با شور و حرارت یا...؟ به هر شیوه‌ای که برای کودک خود کتاب بخوانید، می‌توانید بیش از پیش به او نزدیک شده و از کنار یکدیگر بودن لذت ببرید. وقتی که کودک از سنین پایین با کتابخوانی آشنا شود، همراهی شما به او کمک می‌کند که به تدریج مهارت‌های فردی خود را گسترش داده و تکامل بخشد. ارزشمندترین دستاورد نیز علاقه‌مند شدن به کتاب است.
طرز انتخاب کتاب برای کودکان
به دنبال کتاب‌هایی بگردید که داستان‌های خوب و متنوعی دارند. کتاب‌های مصور و کتاب‌هایی که شما نیز از مطالعه آنها لذت می‌برید و کتاب‌هایی که با خلق و خوی کودک شما سازگار است. برای انتخاب کتاب مرحله زندگی کودک خود را در نظر بگیرید و ببینید در چه دوره تکاملی قراردارد.
نخستین دوره کودکی، دوره‌ای است که بچه‌ها مهارت‌های سرگرم‌کننده متعددی را فرا می‌گیرند و با شرایط تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند. برای کودکان مختلف و مناسبت‌های گوناگون، کتاب‌های متنوعی موجود است.
تقریباً درباره هر موضوعی کتاب وجود دارد. به دنیا آمدن فرزند دوم، نگهداری از کودک، دوست یابی، دوستان واقعی و غیرواقعی، به مدرسه رفتن، اخلاق‌های خوب، اخلاق‌های بد، عواطف و احساسات، همکاری کردن، به دکتر رفتن، به دندانپزشکی رفتن، تنها بودن با خواهر یا برادر خود، خوابیدن و حتی مراسم مذهبی.
آیا تا به حال پس از خواندن عبارتی از یک کتاب به فکر نیفتاده‌اید که: «این موضوع همان چیزی است که می‌خواهم با کودکم در میان بگذارم...»؟ خواندن کتاب کودکان، به بزرگسالان (والدین) کمک می‌کند تا بتوانند آنچه در ذهن خود دارند، بیان کنند. چیزهایی که گاه والدین نمی‌توانند برای ادای آن واژه‌ای بیابند.
نخستین دوره کودکی، دوره‌ای است که بچه‌ها مهارت‌های سرگرم‌کننده متعددی را فرا می‌گیرند و با شرایط تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند. برای کودکان مختلف و مناسبت‌های گوناگون، کتاب‌های متنوعی موجود است.
تقریباً درباره هر موضوعی کتاب وجود دارد. به دنیا آمدن فرزند دوم، نگهداری از کودک، دوست یابی، دوستان واقعی و غیرواقعی، به مدرسه رفتن، اخلاق‌های خوب، اخلاق‌های بد، عواطف و احساسات، همکاری کردن، به دکتر رفتن، به دندانپزشکی رفتن، تنها بودن با خواهر یا برادر خود، خوابیدن و حتی مراسم مذهبی.
آیا تا به حال پس از خواندن عبارتی از یک کتاب به فکر نیفتاده‌اید که: «این موضوع همان چیزی است که می‌خواهم با کودکم در میان بگذارم...»؟ خواندن کتاب کودکان، به بزرگسالان (والدین) کمک می‌کند تا بتوانند آنچه در ذهن خود دارند، بیان کنند. چیزهایی که گاه والدین نمی‌توانند برای ادای آن واژه‌ای بیابند.
کتابی را انتخاب کنید که:
- هر دو از خواندن آن لذت می‌برید و به موضوع آن علاقه‌مندید.
- با خواندن آن، کودک شما دانستنی‌هایی درباره جهان پیرامون خود می‌آموزد.
- به شما کمک می‌کند که آنچه در ذهن خود دارید، بیان کنید.
- به کودک کمک می‌کند تا احساس خوب و مثبتی از خود داشته باشد و به قابلیت‌های تازه خود پی ببرد.
- به کودک کمک کند که بداند در دنیای اطراف او کودکان دیگری هم هستند که شرایط و احساسات مشابهی با او دارند.
- به کودک کمک کند تا مفاهیم و معانی ارزش‌ها، سنت‌ها، خانواده، جامعه و... را درک کند.
- با خواندن آن، کودک شما دانستنی‌هایی درباره جهان پیرامون خود می‌آموزد.
- به شما کمک می‌کند که آنچه در ذهن خود دارید، بیان کنید.
- به کودک کمک می‌کند تا احساس خوب و مثبتی از خود داشته باشد و به قابلیت‌های تازه خود پی ببرد.
- به کودک کمک کند که بداند در دنیای اطراف او کودکان دیگری هم هستند که شرایط و احساسات مشابهی با او دارند.
- به کودک کمک کند تا مفاهیم و معانی ارزش‌ها، سنت‌ها، خانواده، جامعه و... را درک کند.
کتاب خواندن از شیرخوارگی!
- کودک از بدو تولد از شنیدن صدای کتاب خواندن شما لذت می‌برد. برای او شنیدن صدای گرم و دلنشین شما لذت‌بخش‌ترین چیز در دنیاست. تا زمانی که کودک با حوصله به سخنان شما گوش می‌دهد، کتابخوانی را ادامه دهید.
- قبل از خواب، هنگامی‌که کودک با شیئی بازی می‌کند و آن را روی زمین می‌غلتاند، زمان مناسبی برای گوش کردن به کتاب خوانی شماست.
- به کودک امکان آشنا شدن با کتاب به شیوه خودش را بدهید. در این سن، کودک دوست دارد اشیاء را بجود، پاره کند، روی آنها بنشیند یا بایستد بنابراین از کتاب‌های نرم، پارچه‌ای و مقاوم استفاده کنید.
- از کتاب‌هایی که در هر صفحه، یک تصویر کامل و مشخص دارند، استفاده کنید.
- کتاب‌هایی که داستان بسیار کوتاه و درباره موضوع‌هایی آشنا و مملوس با زندگی کودک دارند، مفید هستند.
- قبل از خواب، هنگامی‌که کودک با شیئی بازی می‌کند و آن را روی زمین می‌غلتاند، زمان مناسبی برای گوش کردن به کتاب خوانی شماست.
- به کودک امکان آشنا شدن با کتاب به شیوه خودش را بدهید. در این سن، کودک دوست دارد اشیاء را بجود، پاره کند، روی آنها بنشیند یا بایستد بنابراین از کتاب‌های نرم، پارچه‌ای و مقاوم استفاده کنید.
- از کتاب‌هایی که در هر صفحه، یک تصویر کامل و مشخص دارند، استفاده کنید.
- کتاب‌هایی که داستان بسیار کوتاه و درباره موضوع‌هایی آشنا و مملوس با زندگی کودک دارند، مفید هستند.
والدین کتابخوان، فرزندان کتابخوان
مادران زیادی را می‌شناسم که دوست دارند فرزندشان کتابخوان بار بیاید، آنها برای رسیدن به این هدف کتاب‌های تصویری و غیرتصویری با اندازه‌ها و محتواهای مختلف برای فرزندشان می‌خرند.
اما در نهایت از بی‌علاقگی کودک خود، نسبت به مطالعه شکایت می‌کنند، چراکه نمی‌دانند آنچه فرزندشان را کنجکاو و علاقه‌مند به خواندن می‌کند، فقط دیدن کتاب‌های رنگی‌یا رفتن به کتابفروشی و نمایشگاه کتاب نیست.
بلکه دیدن مادر و پدری است که همیشه مطالعه می‌کنند و درباره آنچه می‌خوانند با هم صحبت می‌کنند. به جای موعظه، بگذارید او ببیند که پدر و مادرش به مطالعه عشق می‌ورزند، این بهترین پند و اندرز است.
اما در نهایت از بی‌علاقگی کودک خود، نسبت به مطالعه شکایت می‌کنند، چراکه نمی‌دانند آنچه فرزندشان را کنجکاو و علاقه‌مند به خواندن می‌کند، فقط دیدن کتاب‌های رنگی‌یا رفتن به کتابفروشی و نمایشگاه کتاب نیست.
بلکه دیدن مادر و پدری است که همیشه مطالعه می‌کنند و درباره آنچه می‌خوانند با هم صحبت می‌کنند. به جای موعظه، بگذارید او ببیند که پدر و مادرش به مطالعه عشق می‌ورزند، این بهترین پند و اندرز است.
چگونه کودکان را به مطالعه علاقه مند کنیم؟
اگر خودتان اهل مطالعه نیستید چطور انتظار دارید فرزندتان بدون دیدن هیچ الگویی علاقه‌مند به خواندن باشد؟ بد نیست اول از خودتان شروع کنید، هیچ وقت برای خواندن دیر نیست.
درباره آنچه خوانده‌اید حرف بزنید: برای اینکه فرزندتان به خواندن تشویق شود، درباره آنچه می‌خوانید گفت‌وگو کنید و دقت کنید چیزی را برای گفت‌وگو انتخاب کنید که برای او هم جذاب است.
مطمئنا صحبت کردن درباره مسائل پیچیده سیاسی و اقتصادی و... به او می‌فهماند که کتاب‌ها و روزنامه‌ها و مجلات پر از کلمات سخت است که او هنوز معانی‌شان را نمی‌داند.
بد نیست هنگام خوردن صبحانه یا وقتی دارید او را به مهدکودکش می‌رسانید، درباره موضوعی که مورد علاقه فرزندتان است
یک مطلب ساده و جالب از روزنامه نقل کنید یا وقتی در خانه هستید و مشغول مطالعه، بی‌مقدمه مطلب مورد علاقه‌اش را برایش بخوانید، گویی همین الان آن را دیده‌اید، این نکته را هم بگوییم که خواندن مطلب برای فرزندتان سبب تقویت درک مطلب و پرورش دایره لغات در او می‌شود.
کتاب‌های مناسب برای کودکان نوپا
- داستان‌های کوتاه در باره موضوع‌های متنوع
- کتاب‌های کارتی (هرصفحه از کتاب یک کارت جداگانه است) و داستان‌هایی که از زندگی روزمره کودک سرچشمه گرفته‌اند.
- کتاب‌هایی که اشعار موزون دارند و بچه‌ها می‌توانند آنها را تکرارکنند.
- کتاب‌هایی که مضمون واحدی دارند. به طور مثال درباره شکل‌های هندسی، رنگ‌ها یا حروف الفبا نوشته شده‌اند.
- کتاب‌های کارتی (هرصفحه از کتاب یک کارت جداگانه است) و داستان‌هایی که از زندگی روزمره کودک سرچشمه گرفته‌اند.
- کتاب‌هایی که اشعار موزون دارند و بچه‌ها می‌توانند آنها را تکرارکنند.
- کتاب‌هایی که مضمون واحدی دارند. به طور مثال درباره شکل‌های هندسی، رنگ‌ها یا حروف الفبا نوشته شده‌اند.
کتاب مناسب برای پیش‌دبستانی‌ها
- کتاب‌هایی که داستان بلند و کمی پیچیده‌تر دارند.
- کتاب‌هایی که اشعار موزونی دارند و درباره زندگی روزمره کودکان نوشته شده‌اند و برای گسترش دنیای آنها و افزایش دانسته‌هایشان سودمندند.
- لطیفه، قصه‌های بلند، قصه‌های محلی و سنتی که ترسناک نباشند.
- کتاب‌هایی که اشعار موزونی دارند و درباره زندگی روزمره کودکان نوشته شده‌اند و برای گسترش دنیای آنها و افزایش دانسته‌هایشان سودمندند.
- لطیفه، قصه‌های بلند، قصه‌های محلی و سنتی که ترسناک نباشند.
بگذارید با خیالش تنها باشد
اگر می‌خواهید داستان خاصی در ذهن کودک‌تان بنشیند، بعد از چند بار خواندنش می‌توانید به عنوان یک بازی از آن داستان استفاده کنید. بچه‌ها عاشق بازی هستند و وقتی قرار باشد نقش آشنایی که هر روز در کتاب برای‌شان خوانده‌اید را برعهده بگیرند، بیشتر هیجان‌زده می‌شوند.
از طرف دیگر اگر کودک‌تان رفتار اشتباهی را نشان می‌دهد، می‌توانید از کتاب‌های بسیاری که مشکلات مختلف بچه‌ها را در قالب شعر و داستان طرح کرده‌اند کمک بگیرید و با قراردادن فرزندتان در نقش شخصیت اصلی داستان، هم فرصت کمی شیطنت را برایش فراهم کنید و هم در پایان نمایش از او بخواهید رفتار درست نشان دهد تا انگیزه‌اش برای تکرار آن رفتار در زندگی واقعی هم بیشتر شود.
از طرف دیگر اگر کودک‌تان رفتار اشتباهی را نشان می‌دهد، می‌توانید از کتاب‌های بسیاری که مشکلات مختلف بچه‌ها را در قالب شعر و داستان طرح کرده‌اند کمک بگیرید و با قراردادن فرزندتان در نقش شخصیت اصلی داستان، هم فرصت کمی شیطنت را برایش فراهم کنید و هم در پایان نمایش از او بخواهید رفتار درست نشان دهد تا انگیزه‌اش برای تکرار آن رفتار در زندگی واقعی هم بیشتر شود.
نگران نشوید
از اینکه فرزندتان داستان‌های کتاب‌ها را شبیه‌سازی کرده و آنها را به بازی‌هایش وارد می‌کند، نگران نشوید. حتی اگر یک روز اشتباه یکی از شخصیت‌های قصه را انجام داد و خودش را جای او جا زد هم نگرانی به دل‌تان راه ندهید.
فرزند شما در صورت بروز دادن این نشانه‌ها به شما می‌گوید تخیل قوی پیدا کرده، مفهوم داستان را درک می‌کند و می‌تواند خود را در موقعیت‌های مختلف در نظر بگیرد. از بازی‌های خلاقانه فرزندتان و رؤیابافی‌هایش نترسید و حتی گاهی با او در این ماجراها شریک شوید.
در پایان
ذکر این نکته ضروری است که هیچ‌گاه بیش از حد به مطالعه کتاب اصرار نکنید چون این امر نتیجه معکوس دارد و کودک را از کتاب گریزان می‌سازد.
نویسنده: بخشی از این متن توسط خانم مهری رستمی نیا نگاشته شده است
منبع: بخش مشاوره و روانشناسی پرتال فرهنگی راسخون
فرزند شما در صورت بروز دادن این نشانه‌ها به شما می‌گوید تخیل قوی پیدا کرده، مفهوم داستان را درک می‌کند و می‌تواند خود را در موقعیت‌های مختلف در نظر بگیرد. از بازی‌های خلاقانه فرزندتان و رؤیابافی‌هایش نترسید و حتی گاهی با او در این ماجراها شریک شوید.
در پایان
ذکر این نکته ضروری است که هیچ‌گاه بیش از حد به مطالعه کتاب اصرار نکنید چون این امر نتیجه معکوس دارد و کودک را از کتاب گریزان می‌سازد.
نویسنده: بخشی از این متن توسط خانم مهری رستمی نیا نگاشته شده است
منبع: بخش مشاوره و روانشناسی پرتال فرهنگی راسخون
