مروري بر بيماري Head shaking در اسب

Head shaking يک سندرم مبهم در اسبها است که دليل و درمان شناخته شده و آساني ندارد . اين اختلال معمولاً با حرکات تکراري و ناگهاني يا پرت کردن سر به اطراف نمايان مي شود .

Etiology

دليل بيماري مبهم و پيچيده است و عوامل زيادي را مرتبط با اين بيماري مي دانند .مانند :
1 ـ جربهاي گوش
2 ـ عفونتهاي داخلي و خارجي گوش
3 ـ بيماريهاي چشم
4 ـ بيماريهاي pouch Guttural
5 ـ التهاب استخوان هاي ناحيه ي سر
6 ـ بيماريهاي دندان و لثه
7 ـ التهاب بيني و سينوسها
8 ـ التهاب عصب optic و infraorbital
9 ـ عقب کشيدن بيش از حد گردن اسب توسط سوار کار
10 ـ انسفالوميليت
11 ـ انسداد راههاي هوايي (به علت کيستهاي اپيگلوت يا خونريزي حنجره و ... )
Head shaking وابسته به نور هم يک نوع شايع بيماري است و اغلب دليل آن را درگيري همزمان عصب Trigeminal ، optic مي دانند .

اپيدميولوژي :

در همه ي دنيا در اسبها اتفاق مي افتد . معمولاً فقط يک اسب را در يک گله درگير مي کند و همه گير نيست و در بهار و تابستان شيوع بيشتري دارد و تکان دادن سر در روزهاي آفتابي شدت بيشتري دارد و در روزهاي ابري آرامتر و کمتر است . حدود 80 درصد مبتلايان در مکان هاي سربسته و ساعات تاريک شبانه روز علائم کمتري را نشان مي دهند . در بيشتر از نصف مبتلايان بيماري در 9 ـ 7 سالگي اتفاق مي افتد البته نشانه ها مي تواند حتي در يک سالگي هم نمايان شود . بيماري در اسبهاي ماده و اسبهاي نر اخته شده دو برابر گزارش شده و در گزارش ها تمايل به اسبهاي اصيل مشهود است . هنوز هيچ دليل ژنتيکي براي بيماري اثبات و شناخته نشده است .

پاتوژنز :

پاتوژنز بيماري بستگي به دليل وقوع آن دارد . البته در بيشتر مبتلايان فرض مي شود که عصب سه قلو آسيب ديده (به دليل نقشي که عصب سه قلو در حرکات بيني دارد .در بعضي حيوانات هم بيماري مربوط به قرار گرفتن در معرض نور است ( به دليل نورانزنايي عصب سه قلو )
علائم کلينيکي اين بيماري خيلي بارزند و فقط با بيماري stereotype weaving اشتباه مي شود که البته بيماري دوم در اسبها فقط در حالت آرامش اتفاق مي افتد ولي علائم Head shaking حين سواري هم بروز پيدا مي کنند .
حرکت بي اختيار و ناگهاني سرکه شامل حرکت رو به بالا و پايين و جوانب و همچنين حرکات چرخشي بيني دارد و بعضي حرکات رو به عقب باعث مي شود که بيني به انتهاي مهره هاي گردن برسد بعضي اسبها بيني را به زمين و وسايل ديگر مي مالند و اغلب عطسه مي کنند و خرناس مي کشند ( snorting ) اکثراً شدت و تعداد حرکات سر و بيني حين تمرين و سواري بيشتر مي شوند و سواري را خطرناک مي کنند .
بيماري شش مرحله دارد :
1 ـ مرحله ي صفر يا بدون علامت
2 ـ در اين مرحله علائم اوليه و ملايم بروز مي کند و اسب قابل سواري و تمرين دادن هست ( Rideable )
3 ـ علائم باليني متوسط بروز مي کنند و سواري کردن کمي با مشکل همراه است .
4 ـ سواري کردن سخت و کنترل اسب مشکل است .
5 ـ در اين مرحله اسب غيرقابل کنترل است و سواري ممکن نيست .
6 ـ اسب حرکات و رفتار خطرناک دارد و سواري ممکن نيست .
منبع: فصلنامه بهداشت حيوانات،شماره 24 /س