اهمیت نماز ظهر

 

شأن نزول ایه نماز ظهر

از زید بن ثابت نقل نمایند که رسول خدا صلى الله علیه و آله نماز ظهر را در اوقات گرماى شدید روز نیز در مسجد می‌خواند و این امر از براى اصحاب خیلى سخت و گران مى بود سپس این آیه نازل گردید.[1]

و نیز از زید بن ثابت روایت کنند که پیامبر نماز ظهر را در منتهاى شدت گرما در مسجد می‌خواند و شدت گرما به حدى بود که بر مردم گران مى آمد که به نماز جماعت در مسجد حاضر شوند.

لذا در اوقات نماز ظهر هنگام گرماى شدید یک صف یا دو صف بیشتر تشکیل نمى گردید و مردم سرگرم تجارت و کارهاى خویش مى بودند تا بدانجا که پیامبر فرمود: در صدد هستم خانه کسانى که به جماعت حاضر نمى شوند، بسوزانم سپس این آیه نازل شده.[2]

و درباره این قسمت از آیه از مجاهد[3] و نیز از زید بن ارقم[4] روایت نمایند که در اوائل کار، مردم در وسط نماز به سخن گفتن مى پرداختند سپس این آیه نازل گردید و سخن گفتن در حین نماز حرام شد.[5]

 حفظ نماز به چیست؟
حفظ هر چیزى باید مناسب با خودش باشد؛ حفظ مال از دست برد دزد است، حفظ بدن از میکرب است، حفظ روح از آفات اخلاقى نظیر حرص، حسد وتکبّر است، وحفظ فرزند از دوست بد مى‌باشد. امّا حفظ نماز به چیست؟

حفظ نماز، آشنایى با اسرار آن، انجام به موقع آن، صحیح بجا آوردن، فراگرفتن احکام و آداب آن و حفظ مراکز عبادت و تمرکز فکر به هنگام آن است.

در حدیثى مى‌خوانیم: نماز به گروهى مى‌گوید: مرا ضایع کردى خدا تو را ضایع کند و به گروهى مى‌گوید: مرا حفظ کردى خداوند تو را حفظ کند..[6]

نماز ظهر اولین نماز واجب
نماز ظهر، اولین نماز واجب بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و مسلمانان: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى‌ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً؛[7]

نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکى شب (نیمه شب‌) برپادار؛ و همچنین قرآن فجر (نماز صبح‌) را؛ چرا که قرآن فجر، مشهود فرشتگان شب و روز است. »

براساس روایتى از امام صادق علیه‌السلام اولین نماز فریضه، نماز ظهر است، به دلیل «اقم الصلاة لدلوک الشمس الى ...». [8]

 

1 -«فَاصْبِرْ عَلى‌ ما یَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّکَ تَرْضى‌؛[9]

پس در برابر آنچه مى‌گویند، صبر کن؛ و پیش از طلوع آفتاب، و قبل از غروب آن، تسبیح و حمد پروردگارت را به جا آور؛ و در ساعاتى از شب و اطراف روز پرورردگارت را تسبیح گوى؛ باشد که از الطاف‌الهى خشنود شوى.» مراد از «اطراف النهار» نماز ظهر است. [10]

2.- «فَسُبْحانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ وَ حِینَ تُصْبِحُونَ‌ • وَ لَهُ الْحَمْدُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ عَشِیًّا وَ حِینَ تُظْهِرُونَ؛[11]

منزّه است خداوند به هنگامى که شام مى‌کنید و آنگاه که صبح مى‌کنید؛ و حمد و ستایش در آسمان‌ها و زمین مخصوص اوست، و به هنگام عصر و هنگامى که ظهر مى‌کنید.» مقصود از «حین تظهرون» نماز ظهر است. [12]

3. «فَاصْبِرْ عَلى‌ ما یَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ‌ • وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبارَ السُّجُودِ؛[13]


در برابر آنچه آنها مى‌گویند شکیبا باش، و پیش از طلوع آفتاب و پیش از غروب تسبیح و حمد پروردگارت را بگوى، و در بخشى از شب او را تسبیح کن، و بعد از سجده‌ها.» مقصود از «تسبیح» نماز و «قبل الغروب» نماز ظهر و عصر است. 
[14]

نتیجه:
پیام ها و برداشت های استاد قرائتی از ایه نماز ظهر.
1- اقامه نماز باید مداوم باشد. «حافِظُوا»
2- همه‌ى مردم مسئول حفظ نمازند. «حافِظُوا»
3- ممکن است آیه دلالت کند بر اینکه نماز را به جماعت برپا کنید. «حافِظُوا، قُومُوا»
4- هرکجا زمینه‌ى سهل انگارى یا غفلت احساس مى‌شود، هشدار بیشترى لازم است. «وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌»
5- اقامه‌ى نماز، به توجّه، نشاط، معرفت و اخلاص نیاز دارد. «قُومُوا لِلَّهِ قانِتِینَ»
6- انسان نباید وصله‌ى ناهمرنگ هستى باشد. قرآن درباره هستى مى‌فرماید: «کُلٌّ لَهُ قانِتُونَ» «2» پس اگر ما قانت نباشیم، وصله ناهمرنگ هستى خواهیم بود.
«قُومُوا لِلَّهِ قانِتِینَ»
7- ارزش نماز به خضوع آن است. «قانتین»

پی نوشت

1. بخارى در تاریخ خود و احمد و ابوداود و بیهقى و طبرى از عامه و صاحب مجمع البیان از خاصه.
2. احمد و نسائى و طبرى از عامه و صاحب مجمع البیان از خاصه.
3.صاحبان صحاح ستة از اهل سنت و جماعت و طبرى. 4.روض الجنان.
5.محمدباقر محقق،‌ نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه، ص 90.

6.. کافى، ج 3، ص 268.
7.اسراء/سوره۱۷، آیه۷۸.    
8.عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیرنورالثقلین، ج ۳، ص ۲۰۰، ح ۳۷۲.    
9..طه/سوره۲۰، آیه۱۳۰.    
10..طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۵۸.    
11.. وم/سوره۳۰، آیه۱۷.    
12..طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۴۶۸.    
۱13.ق/سوره۵۰، آیه۳۹.    
14..زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۳۹۲.

منبع
اندیشه قم:
https://wiki.ahlolbait.com/
https://fa.wikifeqh.ir/
* این مقاله درتاریح 1401/11/27 بروز رسانی شده است.