چکیده:
وضعیت جهان قبل از ظهور با زمان بعد از ظهور و استقرار دولت کریمۀ مهدوی، از ابعاد مختلف مادی و معنوی، تفاوت‌های بسیاری دارد که قابل مقایسه نیست.
تعداد کلمات: 1112 / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه
وضعیت جهان قبل از ظهور با زمان بعد از ظهور و استقرار دولت کریمۀ مهدوی، از ابعاد مختلف مادی و معنوی، تفاوت‌های بسیاری دارد که قابل مقایسه نیست.
تعداد کلمات: 1112 / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه
نویسنده: کبری خدابخش
جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم، چه فرقی با جهان پس از ظهور امام زمان(عج) دارد؟
وضعیت جهان قبل از ظهور با زمان بعد از ظهور و استقرار دولت کریمۀ مهدوی، از ابعاد مختلف مادی و معنوی، تفاوت‌های بسیاری دارد که قابل مقایسه نیست.
جهان قبل از ظهور به سمت فساد، تباهی، ظلم و جور پیش می‌رود و هر روز بر ابعاد آن افزوده می‌گردد؛ در حالی که با ظهور حضرت مهدی(عج)، جهان از جهات مختلف به سوی سامان‌یابی در حرکت است؛ مانند استقرار عدالت در جامعه، امنیت همگانی، رفاه عمومی، رشد و بلوغ فکری جامعه و... . امام صادق(ع) دربارۀ وضعیت پیش از ظهور می‌فرماید:
در آن زمان می‌بینی که ظلم و ستم همه‌جا را فراگرفته، قرآن فرسوده و بدعت‌ها در مفاهیم آن نفوذ کرده؛ آیین خدا همانند ظرفی که آن را واژگون سازند، در عمل بی‌محتوا شده؛ اهل باطل بر حق پیشی بگیرند؛ مردان به زنان و زنان به مردان (شوهران) قناعت نکنند؛ افراد باایمان سکوت اختیار کنند؛ کوچک‌ترها، بزرگ‌ترها را احترام ننمایند؛ پیوند خویشاوندی بریده شود؛ چاپلوسی فراوان گردد؛ شراب آشکارا نوشیده شود؛ رشوه‌خواری در میان دولت‌مردان رایج گردد؛ سرگرمی‌های ناسالم چنان رواج یابد که کسی نتواند جلوی آن را بگیرد؛ همسایه، همسایۀ خود را از ترس زبانش احترام کند؛ مردم سنگ‌دل شوند و عواطف مردم بمیرد؛ مساجد پر شوند از کسانی که از خدا نمی‌ترسند؛ تمام همت مردم شهواتشان گردد؛ امکانات مادی و دنیوی فراوان شود و دنیا به مردم روی آورد؛ زنان بر جامعه حاکم گردند؛ مردم صبح‌ها مست و عصرها تشنه‌اند؛ و... .[1]
در این حدیث شریف که بخشی از آن ذکر گردید، به گوشه‌هایی از مظاهر فساد و تباهی در عصر قبل از ظهور اشاره شده است. دقیقاً همین وضعیت عالم‌گیر شدۀ بی‌عدالتی و ظلم و فساد، ضرورت روی‌کرد جامعه به سوی مصلح یگانه، حضرت مهدی(عج) را ایجاب می‌کند؛ زیرا چنین کار معجزه‌آسایی تنها از جانب آن حضرت امکان‌پذیر است. از همین‌رو در روایات و ادعیه در توصیف آن حضرت آمده است:
یملأ الارض قسطاً وعدلاً کما ملئت ظلماً وجوراً؛
کسی که دنیای پر از ظلم و جور را سرشار از عدل و قسط می‌کند، آن حضرت است.
در سایۀ دولت کریمۀ ایشان، جهان یک‌پارچه از نعمت‌های مادی و معنوی بیشترین بهره را می‌برد.
شکوفایی علم و دانش در آن عصر به کمال خود می‌رسد. طبق روایات، آنچه تاکنون در دسترس بشر بوده، تنها دو بخش از مجموع 27 بخش علوم است و 25 بخش دیگر آن، در عصر ظهور به فعلیت می‌رسد،[2] و تمامی جهان در پرتو برنامه‌های حضرت به بلوغ فکری _ فرهنگی خواهند رسید. از نظر دگرگونی‌های صنعت تکنولوژی و وسایل اطلاعاتی، پیشرفت اعجاب‌آمیزی رخ خواهد داد. به لحاظ اقتصادی، جهان به حد کامل رفاه و آسایش می‌رسد. طبق روایات، گنج‌های زیرزمینی و روزمینی و برکات آسمانی و زمینی در آن زمان گشوده می‌شود و در سرتاسر جهان، ویرانه‌ای یافت نمی‌شود: «تظهر له الکنوز ولایبقی فی الارض خراب الّا یعمره».[3]
مهم‌تر از همه این‌که اسلام فراگیر می‌شود و دین الهی در تمام عرصه‌های حیات نمود می‌یابد؛ به گونه‌ای که طبق بیان قرآن کریم، همه در صف واحد آهنگ توحید سر می‌دهند و از شرک خبری نخواهد بود: (یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا).[4]
بنابراین تفاوت‌های بنیادین در عصر ظهور به قدری است که با وضعیت حاضر مقایسه‌پذیر نخواهد بود؛ زیرا آن حضرت نقطۀ اوج رحمت الهی بر بندگان و ثمرۀ عملی تلاش همۀ انبیای الهی در گذشته است.[5]
محل زندگی امام زمان(عج) بعد از ظهورشان کجا خواهد بود؟
امام باقر(ع) می‌فرماید:
مهدی قیام می‌کند و به سوی کوفه می‌رود و منزلش را آن‌جا قرار می‌دهد.[6]
بعد از ظهور از دیدگاه روایات
امام علی(ع) زمان بعد از ظهور را چگونه ترسیم کرده است؟
در ترسیم فضای عصر ظهور، روایات بسیاری از حضرت علی(ع) به دست ما رسیده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
گویی اکنون به شیعیانمان در مسجد کوفه می‌نگرم که خیمه‌ها زده‌اند و قرآن را بدان‌گونه که نازل شده به مردم می‌آموزند. بدانید که قائم ما چون قیام کند، آن مسجد را بازخواهد ساخت و قبلۀ آن را استوار خواهد نمود.[7]
در روایتی امام علی(ع) به مالک بن حمزه فرمود:
... در این زمان، قائم ما قیام کند و همه را بر یک مرام و عقیده گرد آورد.[8]
پس می‌توان گفت که راه و روشی بر پایۀ قانون حق و عدل استقرار خواهد یافت.
در حدیث دیگری حضرت علی(ع) می‌فرماید:
امام مهدی(عج) قاضیان زشت‌کار را کنار می‌گذارد و دست سازش‌کاران را از سرتان کوتاه و حکم‌رانان ستم‌پیشه را عزل می‌نماید و زمین را از هر نادرست و خائنی پاک می‌سازد.[9]
این حدیث برنامه‌های حضرت را بیان می‌کند. حضرت در روایت دیگری فرموده‌اند: چون قائم ما قیام کند، کینه‌ها از دل بیرون رود.[10]
این حدیث بیان‌کنندۀ رشد تربیتی عصر ظهور است. امام صادق(ع) پیشرفت علم را پس از ظهور چگونه بیان می‌کند؟
امام صادق(ع) می‌فرماید:
علم و دانش 27 حرف است و همۀ آنچه پیامبران آورده‌اند، تنها دو حرف آن است و مردم تا آن موقع جز با آن دو حرف آشنایی ندارند و هنگامی‌که قائم ما قیام کند، 25 حرف دیگر را بیرون می‌آورد، آن را بین مردم نشر و گسترش می‌دهد و آن دو حرف را نیز ضمیمه می‌کند و مجموع 27 حرف را در میان مردم منتشر می‌سازد.[11]
طبق این روایت، بشر هرچه از نظر علم و دانش پیشرفت کند، در روزگار حضرت مهدی(عج) به یک‌باره بیش از دوازده برابر رشد و گسترش می‌یابد.
منظور از 25 حرف باقی‌مانده از علوم در زمان ظهور چیست؟
بشر هرچه از نظر علم و دانش پیشرفت کند، باز هم مجهولات زیادی باقی می‌ماند که به مراتب بیشتر از معلومات است. لذا در دوران ظهور پیشرفت علم به حد نهایی خود می‌رسد و همۀ مجهولات حل می‌شود. طبق روایات اگر علم و دانش 27 حرف باشد، پیامبران فقط دو حرف آن را آورده‌اند و 25 حرف باقی‌مانده را حضرت مهدی(عج) خواهد آورد که این روایات میزان پیشرفت علم و دانش را در زمان ظهور بیان می‌کنند. همچنین باید در نظر داشت هرچه علم پیشرفت کند، مجهولات بیش‌تری را به ما نشان خواهد داد.
آیا بعد از ظهور امام زمان(عج) نیز عالم برزخ وجود دارد یا خیر؟
عالم برزخ، عالم بین این دنیا و قیامت است. هرکس که می‌میرد و از این دنیا می‌رود، تا پیش از زنده شدن برای قیامت، در عالم برزخ به سر می‌برد؛ ولی دوران ظهور و حیات و حکومت امام زمان(عج) در این دنیا و روی همین زمین است، بنابراین به عالم برزخ ربطی ندارد. در زمان ظهور و حکومت امام زمان(عج) نیز هرکس از دنیا برود وارد عالم برزخ می‌شود و تا قیامت در آن‌جا خواهد بود.
وضعیت جهان قبل از ظهور با زمان بعد از ظهور و استقرار دولت کریمۀ مهدوی، از ابعاد مختلف مادی و معنوی، تفاوت‌های بسیاری دارد که قابل مقایسه نیست.
جهان قبل از ظهور به سمت فساد، تباهی، ظلم و جور پیش می‌رود و هر روز بر ابعاد آن افزوده می‌گردد؛ در حالی که با ظهور حضرت مهدی(عج)، جهان از جهات مختلف به سوی سامان‌یابی در حرکت است؛ مانند استقرار عدالت در جامعه، امنیت همگانی، رفاه عمومی، رشد و بلوغ فکری جامعه و... . امام صادق(ع) دربارۀ وضعیت پیش از ظهور می‌فرماید:
در آن زمان می‌بینی که ظلم و ستم همه‌جا را فراگرفته، قرآن فرسوده و بدعت‌ها در مفاهیم آن نفوذ کرده؛ آیین خدا همانند ظرفی که آن را واژگون سازند، در عمل بی‌محتوا شده؛ اهل باطل بر حق پیشی بگیرند؛ مردان به زنان و زنان به مردان (شوهران) قناعت نکنند؛ افراد باایمان سکوت اختیار کنند؛ کوچک‌ترها، بزرگ‌ترها را احترام ننمایند؛ پیوند خویشاوندی بریده شود؛ چاپلوسی فراوان گردد؛ شراب آشکارا نوشیده شود؛ رشوه‌خواری در میان دولت‌مردان رایج گردد؛ سرگرمی‌های ناسالم چنان رواج یابد که کسی نتواند جلوی آن را بگیرد؛ همسایه، همسایۀ خود را از ترس زبانش احترام کند؛ مردم سنگ‌دل شوند و عواطف مردم بمیرد؛ مساجد پر شوند از کسانی که از خدا نمی‌ترسند؛ تمام همت مردم شهواتشان گردد؛ امکانات مادی و دنیوی فراوان شود و دنیا به مردم روی آورد؛ زنان بر جامعه حاکم گردند؛ مردم صبح‌ها مست و عصرها تشنه‌اند؛ و... .[1]
در این حدیث شریف که بخشی از آن ذکر گردید، به گوشه‌هایی از مظاهر فساد و تباهی در عصر قبل از ظهور اشاره شده است. دقیقاً همین وضعیت عالم‌گیر شدۀ بی‌عدالتی و ظلم و فساد، ضرورت روی‌کرد جامعه به سوی مصلح یگانه، حضرت مهدی(عج) را ایجاب می‌کند؛ زیرا چنین کار معجزه‌آسایی تنها از جانب آن حضرت امکان‌پذیر است. از همین‌رو در روایات و ادعیه در توصیف آن حضرت آمده است:
یملأ الارض قسطاً وعدلاً کما ملئت ظلماً وجوراً؛
کسی که دنیای پر از ظلم و جور را سرشار از عدل و قسط می‌کند، آن حضرت است.
در سایۀ دولت کریمۀ ایشان، جهان یک‌پارچه از نعمت‌های مادی و معنوی بیشترین بهره را می‌برد.
شکوفایی علم و دانش در آن عصر به کمال خود می‌رسد. طبق روایات، آنچه تاکنون در دسترس بشر بوده، تنها دو بخش از مجموع 27 بخش علوم است و 25 بخش دیگر آن، در عصر ظهور به فعلیت می‌رسد،[2] و تمامی جهان در پرتو برنامه‌های حضرت به بلوغ فکری _ فرهنگی خواهند رسید. از نظر دگرگونی‌های صنعت تکنولوژی و وسایل اطلاعاتی، پیشرفت اعجاب‌آمیزی رخ خواهد داد. به لحاظ اقتصادی، جهان به حد کامل رفاه و آسایش می‌رسد. طبق روایات، گنج‌های زیرزمینی و روزمینی و برکات آسمانی و زمینی در آن زمان گشوده می‌شود و در سرتاسر جهان، ویرانه‌ای یافت نمی‌شود: «تظهر له الکنوز ولایبقی فی الارض خراب الّا یعمره».[3]
مهم‌تر از همه این‌که اسلام فراگیر می‌شود و دین الهی در تمام عرصه‌های حیات نمود می‌یابد؛ به گونه‌ای که طبق بیان قرآن کریم، همه در صف واحد آهنگ توحید سر می‌دهند و از شرک خبری نخواهد بود: (یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا).[4]
بنابراین تفاوت‌های بنیادین در عصر ظهور به قدری است که با وضعیت حاضر مقایسه‌پذیر نخواهد بود؛ زیرا آن حضرت نقطۀ اوج رحمت الهی بر بندگان و ثمرۀ عملی تلاش همۀ انبیای الهی در گذشته است.[5]
محل زندگی امام زمان(عج) بعد از ظهورشان کجا خواهد بود؟
امام باقر(ع) می‌فرماید:
مهدی قیام می‌کند و به سوی کوفه می‌رود و منزلش را آن‌جا قرار می‌دهد.[6]
بعد از ظهور از دیدگاه روایات
امام علی(ع) زمان بعد از ظهور را چگونه ترسیم کرده است؟
در ترسیم فضای عصر ظهور، روایات بسیاری از حضرت علی(ع) به دست ما رسیده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
گویی اکنون به شیعیانمان در مسجد کوفه می‌نگرم که خیمه‌ها زده‌اند و قرآن را بدان‌گونه که نازل شده به مردم می‌آموزند. بدانید که قائم ما چون قیام کند، آن مسجد را بازخواهد ساخت و قبلۀ آن را استوار خواهد نمود.[7]
در روایتی امام علی(ع) به مالک بن حمزه فرمود:
... در این زمان، قائم ما قیام کند و همه را بر یک مرام و عقیده گرد آورد.[8]
پس می‌توان گفت که راه و روشی بر پایۀ قانون حق و عدل استقرار خواهد یافت.
در حدیث دیگری حضرت علی(ع) می‌فرماید:
امام مهدی(عج) قاضیان زشت‌کار را کنار می‌گذارد و دست سازش‌کاران را از سرتان کوتاه و حکم‌رانان ستم‌پیشه را عزل می‌نماید و زمین را از هر نادرست و خائنی پاک می‌سازد.[9]
این حدیث برنامه‌های حضرت را بیان می‌کند. حضرت در روایت دیگری فرموده‌اند: چون قائم ما قیام کند، کینه‌ها از دل بیرون رود.[10]
این حدیث بیان‌کنندۀ رشد تربیتی عصر ظهور است. امام صادق(ع) پیشرفت علم را پس از ظهور چگونه بیان می‌کند؟
امام صادق(ع) می‌فرماید:
علم و دانش 27 حرف است و همۀ آنچه پیامبران آورده‌اند، تنها دو حرف آن است و مردم تا آن موقع جز با آن دو حرف آشنایی ندارند و هنگامی‌که قائم ما قیام کند، 25 حرف دیگر را بیرون می‌آورد، آن را بین مردم نشر و گسترش می‌دهد و آن دو حرف را نیز ضمیمه می‌کند و مجموع 27 حرف را در میان مردم منتشر می‌سازد.[11]
طبق این روایت، بشر هرچه از نظر علم و دانش پیشرفت کند، در روزگار حضرت مهدی(عج) به یک‌باره بیش از دوازده برابر رشد و گسترش می‌یابد.
منظور از 25 حرف باقی‌مانده از علوم در زمان ظهور چیست؟
بشر هرچه از نظر علم و دانش پیشرفت کند، باز هم مجهولات زیادی باقی می‌ماند که به مراتب بیشتر از معلومات است. لذا در دوران ظهور پیشرفت علم به حد نهایی خود می‌رسد و همۀ مجهولات حل می‌شود. طبق روایات اگر علم و دانش 27 حرف باشد، پیامبران فقط دو حرف آن را آورده‌اند و 25 حرف باقی‌مانده را حضرت مهدی(عج) خواهد آورد که این روایات میزان پیشرفت علم و دانش را در زمان ظهور بیان می‌کنند. همچنین باید در نظر داشت هرچه علم پیشرفت کند، مجهولات بیش‌تری را به ما نشان خواهد داد.
آیا بعد از ظهور امام زمان(عج) نیز عالم برزخ وجود دارد یا خیر؟
عالم برزخ، عالم بین این دنیا و قیامت است. هرکس که می‌میرد و از این دنیا می‌رود، تا پیش از زنده شدن برای قیامت، در عالم برزخ به سر می‌برد؛ ولی دوران ظهور و حیات و حکومت امام زمان(عج) در این دنیا و روی همین زمین است، بنابراین به عالم برزخ ربطی ندارد. در زمان ظهور و حکومت امام زمان(عج) نیز هرکس از دنیا برود وارد عالم برزخ می‌شود و تا قیامت در آن‌جا خواهد بود.
پی نوشت:
[1]. بحارالانوار، ج52، ص256 - 260.
[2]. همان، ص336.
[3]. منتخب‌الاثر، ص482.
[4]. سورۀ نور، آیۀ55.
[5]. برای اطلاع بیشتر نک: سیمای آفتاب، حبیب‌الله طاهری.
[6]. بحارالانوار، ج52، ص225.
[7]. الغیبة، نعمانی، ص451.
[8]. همان، ص206.
[9]. بحارالانوار، ج51، ص120.
[10]. منتخب‌الاثر، ص444.
[11]. بحارالانوار، ج52، ص326. نرم افزار مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
