یکی از مسائل مهمی که ذهن بیشتر والدین جوان را مشغول می‌کند، این است که باید فرزندشان رادر اتاق خودشان بخوابانند یا اینکه او را از همان ابتدا به خوابیدن دراتاقش عادت دهند. نگرانی از اینکه مبادا برای کودک مشکلی پیش آید و مادر متوجه نشود، باعث می‌شود بسیاری از مادران کودکشان را در تخت خودشان بخوابانند...
با بزرگ شدن کودک و عادت کردن به این شیوه، خواباندن او به تنهایی در اتاق خودش مساله‌ای بغرنج می‌شود.به طور کلی در یک سال اول بهتر است شیرخواران در معرض دید والدین باشند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم حتی اگر اتاق جدایی برای فرزند در نظر گرفته می‌شود، در معرض دید والدین باشد. از آنجا که این امکان معمولا وجود ندارد، بهتر است در یک سال اول شیرخوار در اتاق والدین اما در تخت جدا خوابانده شود.(1)
بعد از یک سال، به خصوص در مورد کودکانی که شیر مادر نمی‌خورند، بهتر است جای خواب آنها را جدا کرد اما در مورد شیرخواران شیر مادرخوار، ممکن است جداکردن فرزند از مادر هنگام خواب کار راحتی نباشد زیرا مادر مجبور می‌شود با هر بار گریه کودک، بلند شود و او را به تخت خود بیاورد یا در کنار تختش بنشیند و او را آرام کند و دوباره به تخت بازگرداند.
اگر کودکان به هر دلیلی تا بعد از یکسالگی در رختخواب شما مانده، حتما باید برای جدایی او اقدام کنید.
بعد از دو سالگی به طور منطقی و علمی، توجیهی برای خواباندن فرزند در کنار والدین وجود ندارد اما گاهی وابستگی مادر به فرزند شدید است و نمی‌تواند او را از خود جدا کند زیرا در آغوش گرفتن فرزند به اواحساس آرامش و اطمینان می‌دهد و دوست دارد تا سالها فرزندش در کنارش باشد.(2)
بهترین راه این است که فرزندمان را عادت دهیم خودش در تختش تنها بخوابد. اینکه او را بخوابانیم و بعد در تخت بگذاریم، کار صحیحی نیست. باید از ابتدا فرزند را به‌طوری بار بیاوریم که بداند در مورد این مساله جدی و قاطع هستیم. البته مادر می‌تواند تا زمانی که کودک به خواب رود در اتاق او بماند.
عادت‌های دیگر مانند خواباندن در بغل یا روی پا یا در اختیار گذاشتن قسمتی از مو یا بدن مادر در دست کودک تا زمانی که به خواب برود، صحیح نیست. در مورد کودکی که چنین عادتی پیدا کرده، بهتر است مادرعروسک پشمالو در اختیارش قرار دهد تا کودک عادت کند عروسک یا بالشش را بغل بگیرد تا به خواب برود. وقتی این عادت از بین رفت، به راحتی با بردن کودک به اتاقش و ماندن مادر در کنار او، به خواب می‌رود.(3)
مادر نباید به تخت کودک برود یا در اتاق او روی زمین بخوابد زیرا این کارها هم تفاوتی با خوابیدن کودک در اتاق والدین ندارد. باید کودک حس کند مادر حضور دارد ولی این حضور به معنی خوابیدن کنار اونیست. مادر می‌تواند برای فرزندش کتاب بخواند یا قصه بگوید تا کودک در حالی که عروسک به بغل دارد، به خواب برود.(4)
کوتاه نیایید. کودک ممکن است دست به هر مانوری بزند تا شما را راضی کند او می‌گوید: «تشنمه»، «دلم برات تنگ شده»، «می‌شه امشب پیشت بخوابم؟»، «من می‌ترسم»، «تو اتاقم صدا میاد»، «من مریضم»، «خوابم نمی‌بره»، «من تو اتاقم تنهام». اگر از تاریکی میترسد، چراغ خواب و چراغ راهرو را روشن بگذارید. اگر شبی ده بار به اتاقتان میاید، هر ده بار او را به تخت خودش باز گردانید. اگر واقعا می ترسد مدتی کنار تختش بدون تماس پوستی بخوابید.
اتاق کودک را ساده بچینید، گاهی اتاق پر از عروسک و دکتور در شب جلوه وحشتناکی به اتاق می بخشد. مراقب سایه های روی دیوار و سقف اتاق کودک باشید.
در مورد کودکان سه سال به بالا خیلی خوب است که از جدول ستاره استفاده کنیم. یعنی به کودکمان بگوییم هر روز صبح که بلند می‌شوی اگر در تختخوابت بودی، یک برچسب جایزه می‌گیری و مثلا هر سه برچسب یک جایزه بزرگ دارد. استفاده از روش‌های تشویقی در این مورد مؤثر هستند.(5)
اولین چیزی که برای جدا کردن اتاق کودک نیاز است، همراهی والدین بخصوص مادر است. گاهی اوضاع برعکس هست ، و مادر به حضور کودکش در کنار خود عادت کرده است. مادر باید کمی احساسات خود را کنترل کند و با آرامش و صبوری کودک خود را در این زمینه هدایت و راهنمایی کند.
جدا کردن اتاق خواب برای کودکانی که دچار اضطراب جدایی شدید می باشند بهتر است تحت نظات یک مشاور صورت گیرد و کودک بخاطر این مساله تحت فشار قرار نگیرد. برخی والدین تصور می کنند اضطراب جدایی با جدا کردن اتاق خواب کودک ممکن است بهبود یابد درصورتیکه در بیشتر موارد اینکار باعث تشدید اضطراب جدایی در کودکان میگردد.(1-6)
هیچ گاه از اتاق خواب و تخت خواب کودک برای تنبیه استفاده نکنید. از کودک نخواهید برای تنبیه به اتاقش رفته روی تختش بنشیند و به کار بدش فکر کند.
هرگز تحت هیچ شرایطی حتی بیماری او را به تخت خود بازنگردانید. در صورت لزوم شب را کنار تختش بخوابید.
عادت‌های خواب جالب بسازید. مثلا ممکن است خواندن یک کتاب مورد علاقه در محل خاصی از اتاق خواب برای کودکتان بسیار جالب باشد یا دوش گرفتن، گوش کردن به یک موزیک و خوردن یک خوراکی موردعلاقه و سپس مسواک زدن به همراه آواز خواندن، دعا کردن، حرف زدن درباره اتفاقات روزانه و آداب بوسیدن و به آغوش گرفتن همگی می‌توانند بخشی از عادات خواب کودک شما باشند.(7)
جذابیت و آرامش فراهم کنید
یک عروسک خرسی «مامان» یا «بابا» تهیه کنید و به او بگویید آنها مراقبش هستند.
پتو و ملحفه‌های زیبا تهیه کنید. اجازه بدهید کودک خودش پتویش را انتخاب کند.
برای شروع یک هدیه در نظر بگیرید. مثلا برایش یک مسواک جدید بخرید. اگر او توانست یک شب را تنها در اتاقش بخوابد صبح روز بعد یک جایزه کوچک به او بدهید.
برای شروع یک هدیه در نظر بگیرید. مثلا برایش یک مسواک جدید بخرید. اگر او توانست یک شب را تنها در اتاقش بخوابد صبح روز بعد یک جایزه کوچک به او بدهید.
یک مهمانی خواب برگزار کنید. به اتاق خواب کودک بروید و در اتاقش قبل از خواب همگی یک خوراکی خوشمزه بخورید یا باهم آواز بخوانید. اجازه بدهید تا کودک در شب با اتاقش آشنا شود.(8)
حتما قبل از خواب کودک را کمی به آغوش بگیرید و با جملات مثبت و تأکیدی آرامش کنید. ترس‌ها را از کودک دور کنید و یادآوری کنید که پدر و مادرش مراقب و محافظ او هستند و شب‌ها به اندازه روزها خوب و آرامش بخش هستند
مضرات ماندن کودک در رختخواب پدر و مادر:
- ایجاد وابستگی شدید در کودک
- احتمال ایجاد اضطراب به خاطر وابستگی شدید
- بعد از سن ٣ سالگی، همانند سازی با والد از جنس مخالف و ایجاد اختلالات شخصیت در بزرگسالی
دوستانی که تصور دارند تا سالها در رختخواب پدر و مادر مانده اند و آسیبی ندیدند حتما با کمک یک روانشناس تمام آسیبها را شناساسی خواهند کرد. همان طور که ما در مورد سلامتی قلبمان نظر کارشناسانه نمیدهیم، آسیب روانی هم زخم روی دست نیست که قابل رویت باشد و نیاز به تشخیص متخصص می باشد. (1)
نویسنده: کبری خدابخش
پی نوشت:
1- نظریه‌های روان‌درمانی و مشاوره، نویسنده:ریچارد شارف.
2- نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی، محمدرضا مهدوی کنی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،چاپ ششم 1375
3- نگاهی دیگر به حقوق فرزندان از دیدگاه اسلام، بهرام محمدیان،انجمن اولیا و مربیان، تهران، 1377
4- والدین و فرزندان زیر شش سال: راهکارهایی مفید مبتنی بر "آموزش سامان یافته"برای تاثیرگذاربودن...، دان دینک
5- مایر، گاری مک کی، جیمز دینکمایر، مترجم مجید رئیس دانا، ناشر: رشد، بهمن1387
6- والدین آگاه، فرزندان دلخواه، سیدمحمدرضا پیغمبری،ویراستار حسینعلی پورمدنی، ناشر: مرسل،شهریور، 1387
7- والدین و بدرفتاری فرزندان (راه حل‌ها)،جفری کلی، مترجممینا ملکی معیری، ناشر: اختران، تیر، 1388
8- والدین و تربیت فرزند: راه حل‌های نو برای مشکلات قدیمی، هایم گینات، مترجم فروزان گنجی‌زاده، ویراستار بهرام معلمی،ناشر: دات،تیر1388
