شب قدر از آن شب‌های مهم است؛ از آن شب‌های سرنوشت‌ساز، توی زندگی هر آدم. از آن شب‌هایی که اگر بدانی از آن چطور استفاده کنی، توی زندگی‌ات حسابی بُرد کرده‌ای. زرنگی توی این شب، حرف اول را می‌زند. این‌جا از آن جاهایی است که می‌توانی راه صدساله را یک شبه طی کنی.
*
خیلی هم به خودت مغرور نشو! این شب، قُرُق ما مسلمان‌ها نبوده و نیست؛ از آیات و روایات چنین استفاده می‌شود که شب قدر از همان اولِ آفرینش بوده و در امّت‌های پیشین از زمان حضرت آدم علیه السلام و هریک از پیامبران بعد از او، شبی به نام شب قدر وجود داشته است.[1]
حتی ماه رمضان هم در هریک از امّت‌های قبلی بوده و این شب باعظمت تا آخر دنیا خواهد بود.
*
این‌که دقیقا شب قدر کدام شب است، معلوم نیست؛ البته یک تقلب به ما رسانده‌اند؛ احتمالا یکی از شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان.
*
فکر می‌کنی چرا این شب را شب قدر نامیده‌اند؟
دلیل‌های متفاوتی برایش می‌آورند؛ مثل این‌که:
1. شب قدر یعنی شب بزرگ و باعظمت.
2. قدر به معنای «ضیق و تنگی» هم هست؛ می‌گویند در این شب، آن‌قدر فرشته به زمین می‌آید که کلی ترافیک می‌شود و زمین برای این همه فرشته، تنگ می‌شود.
3. یکی دیگر از معانی قدر، «تقدیر و سرنوشت» است. در این شب، امور بندگان تا سال آینده مقدّر می‌شود. تفسیر برهان از امام باقرعلیه السلام روایت می‌کند: «در شب قدر، هر امر از امور بندگان تا شب قدر سال آینده معین می‌گردد، از خیر و شر، طاعت و معصیت، ولادت و مرگ و روزی موجودات و هرآنچه در آن سال مقدّر گشته، حتمی است و خداوند را در آن مشیت است.»
4. شبی است که مقدر گردیده تا قرآن در آن نازل شود.
6. یک علت دیگر هم این می‌تواند باشد که هرکس این شب را بیدار باشد، احیا نگه دارد، صاحب قدر و منزلت می‌شود.
*
این شب مشق و تکلیف هم زیاد دارد؛ غسل، شب‌زنده‌داری، خواندن قرآن و دعا، توبه و استغفار، توسل به ائمه علیهم‌السلام، نماز، قرآن به سر گرفتن، تجدید عهد با امام زمان علیه السلام، خواندن دعای فرج و... .
البته کیفیت انجام آن‌ها مهم‌تر از کمیت آن‌ها است؛ مثلا سی فراز از زیارت جوشن‌کبیر را بخوانید و بفهمید، بهتر از آن است که 100 فراز توی چُرت بخوانید و هیچی نفهمید!
*
البته شب قدر تنها از غروب تا سحر نیست؛ بلکه از ابتدای صبح آن روز تا سحر فردا را شامل می‌شود؛ بنابراین از صبح تا پایان آن روز برای عبادت و دعا فرصت هست و نباید منتظر شب باشیم.[2]
*
در شب قدر، همه‌ی امور عالم اندازه‌گیری می‌شود و به تصویب حجت خدا در هر زمان می‌رسد. امضای رد یا قبولی نامه‌ی اعمال ما و سرنوشت ما هم به دست امام زمان علیه السلام است.
*
بعضی چیزها در آمادگی روحی ما برای این شب، بی‌تأثیر نیستند؛ سعی کنید جاهایی را برای شرکت در مراسم انتخاب کنید که حس‌وحال معنوی خوبی به شما بدهد؛ امام‌زاده‌ها، گلزار شهدا، حرم، مساجد و فضاهای باز ایده آل هستند.
*
افطار غذای سبک بخورید تا معده‌یتان اذیت نشود و سنگین و خواب‌آلود نشوید.
*
خوردن نوشابه، چیپس و پفک ممنوع! گذشته از ضررهای فراوانش، هم کبدتان را سنگین می‌کند و هم حس‌وحال دعا و راز و نیاز را از شما می‌گیرد.
*
غرغر‌کردن و بدخلقی با بقیه ممنوع! یادتان باشد برای خودتان بیدار مانده‌اید و کلی هم برای کارهای بد گذشته استغفار کرده‌اید؛ حالا با بدخلقی، حال خوش‌تان را خراب نکنید.
*
بی‌سحری نخوابید. بعد از مراسم، صاف شیرجه نزنید توی رخت‌خواب. حواس‌تان به نماز صبح هم باشد. به‌خاطر یک عمل مستحبی، نماز واجب‌تان قضا نشود.
*
دعاهای قشنگ، فراموش‌تان نشود. اول از همه بگویید: خدایا! ظهور حجتت را برسان. خدایا! ما را تحویل بگیر، گناهان‌مان را ببخش. خدایا! ما را به خودت نزدیک کن. درهای رحمتت را به روی ما باز کن! عبور از پل صراط را برایمان آسان کن. درختان و میوه‌های بهشتی نصیب‌مان کن و از آتش دورمان نما! خدایا! پدر و مادرمان و هرکس التماس دعا دارد دعایش را مستجاب کن. بروبچه‌های بارانی را هم یک گوشه‌ی دعاهایتان جا بدهید.
*
خیلی هم به خودت مغرور نشو! این شب، قُرُق ما مسلمان‌ها نبوده و نیست؛ از آیات و روایات چنین استفاده می‌شود که شب قدر از همان اولِ آفرینش بوده و در امّت‌های پیشین از زمان حضرت آدم علیه السلام و هریک از پیامبران بعد از او، شبی به نام شب قدر وجود داشته است.[1]
حتی ماه رمضان هم در هریک از امّت‌های قبلی بوده و این شب باعظمت تا آخر دنیا خواهد بود.
*
این‌که دقیقا شب قدر کدام شب است، معلوم نیست؛ البته یک تقلب به ما رسانده‌اند؛ احتمالا یکی از شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان.
*
فکر می‌کنی چرا این شب را شب قدر نامیده‌اند؟
دلیل‌های متفاوتی برایش می‌آورند؛ مثل این‌که:
1. شب قدر یعنی شب بزرگ و باعظمت.
2. قدر به معنای «ضیق و تنگی» هم هست؛ می‌گویند در این شب، آن‌قدر فرشته به زمین می‌آید که کلی ترافیک می‌شود و زمین برای این همه فرشته، تنگ می‌شود.
3. یکی دیگر از معانی قدر، «تقدیر و سرنوشت» است. در این شب، امور بندگان تا سال آینده مقدّر می‌شود. تفسیر برهان از امام باقرعلیه السلام روایت می‌کند: «در شب قدر، هر امر از امور بندگان تا شب قدر سال آینده معین می‌گردد، از خیر و شر، طاعت و معصیت، ولادت و مرگ و روزی موجودات و هرآنچه در آن سال مقدّر گشته، حتمی است و خداوند را در آن مشیت است.»
4. شبی است که مقدر گردیده تا قرآن در آن نازل شود.
6. یک علت دیگر هم این می‌تواند باشد که هرکس این شب را بیدار باشد، احیا نگه دارد، صاحب قدر و منزلت می‌شود.
*
این شب مشق و تکلیف هم زیاد دارد؛ غسل، شب‌زنده‌داری، خواندن قرآن و دعا، توبه و استغفار، توسل به ائمه علیهم‌السلام، نماز، قرآن به سر گرفتن، تجدید عهد با امام زمان علیه السلام، خواندن دعای فرج و... .
البته کیفیت انجام آن‌ها مهم‌تر از کمیت آن‌ها است؛ مثلا سی فراز از زیارت جوشن‌کبیر را بخوانید و بفهمید، بهتر از آن است که 100 فراز توی چُرت بخوانید و هیچی نفهمید!
*
البته شب قدر تنها از غروب تا سحر نیست؛ بلکه از ابتدای صبح آن روز تا سحر فردا را شامل می‌شود؛ بنابراین از صبح تا پایان آن روز برای عبادت و دعا فرصت هست و نباید منتظر شب باشیم.[2]
*
در شب قدر، همه‌ی امور عالم اندازه‌گیری می‌شود و به تصویب حجت خدا در هر زمان می‌رسد. امضای رد یا قبولی نامه‌ی اعمال ما و سرنوشت ما هم به دست امام زمان علیه السلام است.
*
بعضی چیزها در آمادگی روحی ما برای این شب، بی‌تأثیر نیستند؛ سعی کنید جاهایی را برای شرکت در مراسم انتخاب کنید که حس‌وحال معنوی خوبی به شما بدهد؛ امام‌زاده‌ها، گلزار شهدا، حرم، مساجد و فضاهای باز ایده آل هستند.
*
افطار غذای سبک بخورید تا معده‌یتان اذیت نشود و سنگین و خواب‌آلود نشوید.
*
خوردن نوشابه، چیپس و پفک ممنوع! گذشته از ضررهای فراوانش، هم کبدتان را سنگین می‌کند و هم حس‌وحال دعا و راز و نیاز را از شما می‌گیرد.
*
غرغر‌کردن و بدخلقی با بقیه ممنوع! یادتان باشد برای خودتان بیدار مانده‌اید و کلی هم برای کارهای بد گذشته استغفار کرده‌اید؛ حالا با بدخلقی، حال خوش‌تان را خراب نکنید.
*
بی‌سحری نخوابید. بعد از مراسم، صاف شیرجه نزنید توی رخت‌خواب. حواس‌تان به نماز صبح هم باشد. به‌خاطر یک عمل مستحبی، نماز واجب‌تان قضا نشود.
*
دعاهای قشنگ، فراموش‌تان نشود. اول از همه بگویید: خدایا! ظهور حجتت را برسان. خدایا! ما را تحویل بگیر، گناهان‌مان را ببخش. خدایا! ما را به خودت نزدیک کن. درهای رحمتت را به روی ما باز کن! عبور از پل صراط را برایمان آسان کن. درختان و میوه‌های بهشتی نصیب‌مان کن و از آتش دورمان نما! خدایا! پدر و مادرمان و هرکس التماس دعا دارد دعایش را مستجاب کن. بروبچه‌های بارانی را هم یک گوشه‌ی دعاهایتان جا بدهید.
نویسنده: سیده‌فاطمه موسوی
منابع:
1. تفسیر قرآن، شهید مطهری، ص254.
2. امالی شیخ صدوق، ص654.
