خونریزی از بینی یک اتفاق رایج است، به طوری که حدود ۶۰ درصد از افراد، در برخی از مراحل زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. بیش از ۹۰ درصد از خونریزی‌های بینی، که از نظر پزشکی به آن اپیستاکسی گفته می‌شود، خفیف هستند و نیازی به مراقبت پزشکی ندارند
عوامل مختلفی در ایجاد خون دماغ شدن در خواب نقش دارند، از جمله محرک‌های محیطی مانند هوای خشک یا آلرژی‌ها که اغلب در اتاق خواب یافت می‌شوند. در این مقاله در مورد عواملی که باعث خونریزی بینی در شب می‌شوند و نحوه جلوگیری از آنها صحبت خواهیم کرد.
خونریزی بینی چیست؟
خونریزی بینی زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از شریان‌هایی که در داخل بینی قرار دارند، پاره شود. این خون معمولاً از سوراخ‌های بینی به سمت جلو حرکت می‌کند، اما می‌تواند از حفره بینی به سمت عقب و به داخل گلو نیز حرکت کند.
برخی از رگ‌های خونی بینی، به‌ویژه در معرض اختلال هستند، زیرا زیر پوست نازک قرار دارند و محل قرارگیری آنها در نزدیکی ورودی سوراخ‌های بینی، آنها را در معرض تغییرات دما و رطوبت قرار می‌دهد. بنابراین می‌توانند خیلی سریع منجر به خون دماغ شوند.
انواع خونریزی بینی
خونریزی بینی که در قسمت جلویی بینی اتفاق می‌افتد، خون دماغ قدامی و خونریزی بینی در بافت عمیق‌تر پشت بینی، خون دماغ خلفی نامیده می‌شود. مورد دوم در افراد مسن شایع‌تر است و ممکن است ناشی از مصرف روزانه آسپرین، فشار خون بالا و اختلالات خونریزی باشد.
آنها همچنین ممکن است پس از ضربه به صورت ایجاد شوند و احتمال دارد نشانه خونریزی داخلی نیز باشند. در خونریزی بینی خلفی، جریان خون از بینی شما شروع می‌شود و به گلو میرسد.
علت خونریزی بینی در خواب
در کنار بیان این دلایل، به راهکارهای جلوگیری و درمان خون دماغ نیز اشاره خواهیم کرد. درک علت خون دماغ شدن در خواب، اولین قدم برای جلوگیری از آن و تمیز نگه داشتن ملافه‌ها است.
هوای خشک و سرد
درست مثل پوست دست که هنگام نرسیدن آب کافی خشک و زبر می‌شود، پوشش بافت بینی نیز هنگام نرسیدن آب و رطوبت کافی خشک و زخم می‌گردد. کمبود رطوبت از جمله موارد مؤثر در آسیب بافت بینی شما است.
چه باید کرد؟
قبل از خوابیدن، هوای اتاق خود را به وسیله دستگاه تهویه، دستگاه بخور یا حتی با گذاشتن یک پارچ آب در اتاق مرطوب کنید.استفاده از اسپری بینی را قبل از رفتن به رخت خواب فراموش نکنید.
با دقت و احتیاط، مقدار کمی وازلین یا یک پماد آنتی‌بیوتیک مانند "نئوسپورین" به دیواره‌های داخل بینی خود بمالید تا بافت بینی‌تان نرم‌تر شود.
-
درمان پزشکی
درمان آلرژی که شامل شستشوی حفره بینی با آب نمک است نیز باعث خونریزی بینی می‌شود.
-
برداشتن مخاط بینی
دست‌کاری و مالش بینی
کارهایی که باید انجام دهید:
قبل از هر چیزی سعی کنید این عادت بد را ترک کنید.برای جلوگیری از این عادت بد شب‌ها هنگام خواب دستان کودک خود را با دستکش بپوشانید تا لبه ناخن و حتی انگشتان او سبب صدمه به بینی‌اش نشود.
دستان خود را مرتب بشویید تا از ورود هرگونه باکتری و میکروب به داخل بینی خود جلوگیری کنید.
به بهداشت ناخن خود و کودکتان رسیدگی نمایید و ناخن‌هایتان را کوتاه کنید.
-
بیماری زمینه‌ای
- فشار خون بالا
- بیماری سلیاک
- نارسایی احتقانی قلب
- دیابت
- آپنه انسدادی خواب
- تلانژکتازی هموراژیک ارثی (HHT)
- سرطان
- بیماری‌های عفونی
- اختلالات خونی، مانند بیماری فون ویلبراند
- نارسایی کبد
آلرژی
آلرژی‌هایی که موجب عطسه، خارش بینی و آبریزش بینی می‌شوند نیز می‌تواند علت خونریزی بینی در خواب باشد. ازجمله دلایل بروز خون‌دماغ شدن هنگام آلرژی موارد زیر است:خارش بینی باعث می‌شود شما بینی خود را بخارانید و این عمل سبب آسیب به مویرگ‌های ضعیف داخل بینی می‌شود.
عطسه محکم هنگام آلرژی می‌تواند سبب شکست و پارگی ناگهانی رگ‌های خونی شود.
استفاده از اسپری‌های استروئیدی هنگام آلرژی باعث خشک شدن بافت بینی شما می‌شود.
کارهایی که می‌توانید انجام دهید:
سعی کنید بینی خود را محکم پاک نکنید.در مورد علائم آلرژی خود واضح و دقیق با پزشک صحبت کرده و از او بخواهید داروهای ضد آلرژی مؤثری را تجویز کند.
از مواردی مانند استشمام بوهای تند و قوی، ادویه و مواد شیمیایی، گردوخاک، لمس حیوانات خانگی و ... که سبب تشدید آلرژی می‌شود، دوری‌کنید.
عفونت و سرماخوردگی
سینوزیت و سرماخوردگی و سایر عفونت‌های تنفسی می‌تواند آسیب جدی به مخاط و پوشش بینی بزند و مواردی ازجمله آبریزش بینی و بینی پر، گلودرد، تب، سرفه و عطسه همگی ارتباط مستقیم و بعضاً غیرمستقیمی با دریچه تنفسی شما یعنی همان بینی شما دارند و می‌توانند در بعضی موارد از علل خونریزی بینی به شمار آیند.
در این شرایط چکار کنیم؟
مراجعه سریع به پزشک برای شروع درمان ویروس سرماخوردگیمصرف زیاد مایعات جهت ترمیم آب و رطوبت ازدست‌رفته بدن
انجام بخور برای تسهیل تنفس و بهبود مجاری بینی و دهان
استفاده مرتب از داروهای تجویزشده‌ی پزشک
استراحت کافی برای سرعت بخشیدن به روند درمان سرماخوردگی
-
عوارض جانبی داروها
داروهایی که ممکن است باعث یا بدتر شدن خونریزی بینی شوند عبارتند از:
- آسپرین
- رقیق‌کننده‌های خون
- انواع خاصی از مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
- آنتی بیوتیک
- کورتیکواستروئید‌ها که در داخل بینی استفاده می‌شوند، به عنوان مثال برای درمان گرفتگی بینی
- داروهایی که از طریق بینی مصرف می‌شوند
مصرف بی‌رویه الکل و مشروبات الکی
الکل و مشروبات الکلی با گشاد کردن عروق خونی مانع از بند آمدن و انعقاد خون می‌شوند. این امر باعث می‌شود که با یک ضربه و حرکت کوچکی هنگام خواب سریعاً مویرگ بینی پاره شده و خونریزی بینی در خواب اتفاق بیفتد.باید مصرف نوشیدنی‌های الکلی را قطع کرد.افرادی که از نیکوتین استفاده می‌کنند نیز بیشتر در معرض خونریزی بینی هستند که نیاز به مراقبت‌های پزشکی دارند.
فشارخون بالا
یکی دیگر از عوامل مؤثر بر خونریزی بینی در خواب، بالا بودن میزان فشارخون است که باعث می‌شود خون وارد شده به مویرگ‌های داخل بینی به دلیل کمبود ظرفیت لازم سریعاً به بیرون جاری‌شده و خونریزی اتفاق بیفتد.-
سن
خونریزی بینی بعد از ۱۰ سالگی کمتر اتفاق می‌افتد، سپس دوباره در بزرگسالان بالای ۶۵ سال شایع‌تر می‌شود. با افزایش سن، خطر خونریزی بینی افزایش می‌یابد. بزرگسالان بالای ۸۵ سال با بالاترین خطر مواجه هستند و بیش از سه برابر بیشتر از بزرگسالان کمتر از ۶۵ سال به اورژانس برای خونریزی بینی مراجعه می‌کنند.
-
جنسیت بیولوژیکی
-
انحراف تیغه بینی
سپتوم کج می‌تواند بر سینوس شما تأثیر بگذارد و شما را در برابر عفونت‌های سینوسی، خونریزی بینی و مشکل در تنفس آسیب‌پذیر کند.
نقش داروهای ضد انعقاد در خونریزی بینی
طبق تحقیقاتی که انجام‌شده محققان به این نکته پی برده‌اند که مصرف بعضی از داروهای ضد لخته خون مانند آسپرین که جزو داروهای ضد انعقاد بدون نسخه است و همچنین داروهایی نظیر وارفارین و هپارین که برای بیمارانی نظیر بیماران مبتلا به سکته‌های مغزی و قلبی تجویز می‌گردد، نیز سبب اختلال در روند انعقاد صحیح خون در بدن شده و در مواردی باعث خونریزی‌های پی‌درپی بینی در این بیماران می‌شود. البته خونریزی بینی نباید دلیلی بر قطع خودسرانه این داروها شود و بایستی در خصوص این عوارض با پزشک مربوطه خود صحبت کنید.
درمان پزشکی برای خونریزی بینی
بهترین درمان خون دماغ شدن در خواب، به شدت و محل خونریزی بستگی دارد. پزشکان ممکن است سعی کنند خونریزی بینی شما را با موارد زیر متوقف کنند:- استفاده از اسپری یا پماد بینی
- بستن بینی با گاز
- استفاده از ترکیب شیمیایی نیترات نقره به منبع خونریزی
- استفاده از جریان الکتریکی برای سوزاندن (مسدود کردن) منبع خونریزی
- توصیه جراحی (در موارد شدید)
چه ربطی به سرطان خون دارد؟
یکی از باورهای رایج میان مردم که بیشتر از فیلم‌های سینمایی نشات گرفته این است که خون‌دماغ شدن حتما نشانه سرطان، تومور یا یک بیماری خطرناک است! دکتر ساعدی با این تفکر مخالف است. به گفته او هرچند خون‌دماغ باید جدی گرفته شود اما در اغلب موارد نشانه یک بیماری خطرناک نیست.در واقع تومورها، اختلالات انعقادی و داروهای ضدانعقاد خون هم ممکن است باعث خونریزی از بینی شوند اما این موضوع بسیار نادر است و 99 درصد از علل خون‌دماغ ارتباطی با سرطان و مشکلات انعقادی خون ندارند. دکتر سیدمحسن رضوی، فوق‌تخصص بیماری‌های خون و سرطان و استادیار دانشگاه علوم‌پزشکی تهران نیز با او هم‌عقیده است.
به گفته او، خون‌دماغ دو علت عمده دارد: 1- اختلالات انعقادی که در راس آنها اختلالات پلاکتی قرار دارد. 2- ضایعات مخاط بینی. در واقع اگر بیمار توسط متخصص گوش، حلق و بینی معاینه شود و ضایعاتی در مخاط بینی‌اش دیده نشود، باید از لحاظ انعقادی نیز آزمایش دهد.
عمده‌ترین تست‌های انعقادی، شمارش تعداد پلاکت و تست عملکرد پلاکت است. اگر تعداد پلاکت کاهش پیدا کرده باشد باید به دنبال علت آن باشیم که یکی از این علت‌ها سرطان خون است. با این حال هر پلاکت پایینی لزوما باعث خون‌دماغ نمی‌شود و هر خون‌دماغی لزوما ناشی از پلاکت پایین نیست.
حتی اگر پلاکت پایین باشد و فرد خون‌دماغ شود باز هم این وضعیت لزوما دلیل بر لوسمی یا سرطان خون نیست.
راهکار بند آمدن سریع خون‌دماغ چیست؟
۱- آرامش خود را حفظ کرده و آرام بنشینید.۲- سرخود را به جلو گرفته کمی کج کنید تا کم‌کم خونریزی بینی قطع شود.
۳- با استفاده از یکپارچه تمیز و نرم به‌آرامی نوک بینی خود را فشار داده و حدود پنج دقیقه نگهدارید.
۴- برای بند آمدن سریع خون‌دماغ خود یک کمپرس آب سرد یا یخ را روی پل بینی خود قرار دهید. (اندازه یک بندانگشت بالاتر از نوک بینی)
۵- عجله نکنید و بعد از حداقل ده دقیقه در آینه نگاه کنید و چنانچه خونریزی ادامه داشت مجدداً کار‌های گفته‌شده را تکرار نمایید.
روش‌های پیشگیری از خونریزی بینی
اگر خون دماغ شبانه را تجربه می‌کنید، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای تسکین آن انجام دهید:
-
از اسپری مرطوب‌کننده بینی استفاده کنید
-
سیگار کشیدن را ترک کنید
مصرف نیکوتین با خونریزی بینی همراه است. این موضوع می‌تواند به این دلیل باشد که کشیدن سیگار باعث التهاب در مجاری بینی می‌شود. ترک سیگار می‌تواند این التهاب را با گذشت زمان معکوس کند.
خودداری از حضور بیش‌ازحد در فضاهای بسیار خشک مانند مجاورت در باد کولر و سونا خشک
- از یک رطوبت ساز استفاده کنید
جلوگیری از مصرف بی‌رویه مواد کافئین دار مانند قهوه و نوشابه
استفاده از سبزیجات حاوی ویتامین کا (Vitamin K) مانند پیازچه، هویج، کلم بروکلی و... به دلیل خاصیت انعقادی این ویتامین
چه زمانی با پزشک خود صحبت کنید
برای خونریزی بینی که بعد از ۳۰ دقیقه نمی‌توانید آن را متوقف کنید، ممکن است نیاز به مراجعه به اورژانس داشته باشید. اگر به طور مکرر خونریزی بینی دارید، یا اگر خونریزی بینی شما به هر دلیلی نگران‌کننده است، با پزشک خود مشورت کنید.آنها می‌توانند به شما در شناسایی منبع خونریزی و جلوگیری آن کمک کنند، حتماً داروها و مکمل‌هایی را که مصرف می‌کنید و همچنین علائم یا تشخیص‌های دیگری را که دارید، نزد پزشک بازگو کنید تا پزشک بهتر بفهمد که چه چیزی باعث خونریزی بینی شما شده است.
-
آلرژی را درمان کنید
همچنین چکاندن چند قطره آب پیاز داخل بینی که یک درمان خانگی خون دماغ به حساب می‌آید، در مواقع خونریزی خفیف بینی می‌تواند بسیار اثربخش باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
درصورتی‌که فرد بیمار کودک زیر دو سال بود.اگر بعد از نیم ساعت خونریزی بینی قطع نشد.
در صورت از دست دادن خون زیاد به دلیل شدت خونریزی
در شرایطی که بیمار دچار سردرد و سرگیجه یا ضعف بدنی شد.
درصورتی‌که خون وارد گلوی بیمار شد.
هنگامی‌که تنفس بیمار سخت شد و احساس درد در قفسه سینه کرد.
البته جای نگرانی نیست و خوشبختانه در بیشتر خون‌دماغ‌های رایج با اقدامات پیشگیرانه، خونریزی بینی قطع می‌شود و نیازی به مراجعه به پزشک نیست.
سخن پایانی
خون دماغ شدن در خواب می‌تواند ترسناک باشد، اما اکثر خونریزی‌های بینی جای نگرانی ندارند. خونریزی بینی بسیار شایع است. تقریباً هر فردی در طول زندگی خود حداقل یک بار آن را تجربه کرده است.خون دماغ شدن معمولاً در اثر هوای خشک یا لمس بینی ایجاد می‌شود. اگر شما یا فرزندتان دچار خونریزی بینی می‌شوید، نکته مهم این است که بدانید چگونه آن را به درستی مدیریت کنید. با خودمراقبتی مناسب، اکثر خونریزی‌های بینی خود به خود متوقف می‌شوند.
منبع:سایت ستاره و سایت راسخون
