مطالعه درباره‌ی روانشناسی زبان بدن قدمت زیادی دارد و اولین تحقیقات درباره‌ی آن به سال ۱۸۷۲ میلادی، توسط چالز داروین برمی‌گردد. پس از گذشت سال‌ها، علم در زمینه‌ی درک معانی اجتماعی توسط زبان بدن به پیشرفت‌هایی رسیده است و در این مقاله تعدادی از کاربردی‌ترین یافته‌های مفید در این‌باره را به شما معرفی می‌کنیم. این چند مورد برگرفته از روانشناسی نوین، نشریات پژوهشی و چند کتاب جالب است که در این زمینه منتشر شده‌اند.
۱. شانه بالا انداختن (فرد چیزی نمی‌داند یا متوجه نمی‌شود جریان از چه قرار است)
باربارا و آلن پیز (Barbara and Allan Pease) نویسندگان کتاب «زبان بدن» معتقدند وقتی کسی شانه‌هایش را بالا می‌اندازد، یعنی یا نمی‌داند یا درک نمی‌کند شما چه می‌گویید. آنها شانه بالا انداختن را نمونه‌ی خوبی به عنوان یکی از علائم بین‌المللی زبان بدن می‌دانند. روانشناسی زبان بدن می‌گوید؛ شانه بالا انداختن یک ژست چندگانه است که سه قسمت اصلی دارد؛ کف دست‌ها باز، شانه‌ها قوز کرده و ابروها کمی بالا رفته‌اند.
۲. کف دستهای باز (فرد می‌خواهد صداقتش را نشان بدهد)
حتما تا به حال در فیلم‌ها دیده‌اید وقتی کسی در دادگاه سوگند یاد می‌کند، یک دستش را روی کتاب آسمانی می‌گذارد و کف دست دیگرش را باز کرده، رو به دادگاه بالا می‌آورد و جملات را تکرار می‌کند.
پیز در کتابش می‌نویسد: این کار به این دلیل است که کف دست باز در طول تاریخ غرب مفاهیمی مثل حقیقت، صداقت، وفاداری و تسلیم شدن را دربرداشته است. وقتی کسی دستانش را باز می‌کند و به شما نشان می‌دهد، می‌خواهد بگوید خلع سلاح شده است و از طرف او چیزی شما را تهدید نمی‌کند.
۳. اشاره کردن با انگشت (نشانهی تسلط فرد روی مخاطب است)
وقتی کسی دستش را مشت می‌کند و فقط انگشت اشاره‌اش را باز و رو به فرد مقابل نشانه می‌رود، به معنی تلاش برای مسلط شدن بر اوست. هر چند این کار همیشه جواب نمی‌دهد اما حس بدی را منتقل می‌کند. در روانشناسی زبان بدن، استفاده از انگشت اشاره در حین صحبت کردن به این معناست که طرف مقابل، مادامی که او مشغول صحبت است باید تسلیم باشد. این رفتار به صورت ناخودآگاه موجب تداعی احساس منفی در طرف مقابل می‌شود زیرا این حرکت حتی از حالت یک جانور درنده در موقع حمله‌کردن هم تهاجمی‌تر است.
۴. چروک نشدن دور چشم‌ها موقع خندیدن (نشانه لبخند تصنعی است)
لبخند واقعی (لبخند دوشن هم نامیده می‌شود) یک عمل غیر ارادی است و تقریبا غیر ممکن است که بتوانیم به کسی بگوییم که به زور یک لبحند واقعی تحویل‌مان بدهد. به همین دلیل است که لبخند زدن افراد در تمام عکس‌های خانوادگی تصنعی است؛ چون همه رو به دوربین، ناشیانه لبخند می‌زنند! اطراف چشم خطوط ریزی وجود دارد که اصطلاحا به آنها «پنجه کلاغی» گفته می‌شود. وقتی از روی لذت و شادی واقعی لبخند می‌زنید خطوط پنجه کلاغی خودشان را نشان می‌دهند، در حالی که وقتی لبخندتان تصنعی است این چین‌های اطراف چشم محو می‌شوند. اگر کسی تقلا کند خودش را شاد نشان بدهد، شما چین و چروکی نمی‌بینید.
۵. بالا بردن ابروها (نشانه راحت نبودن یا رنجش طرف مقابل است)
همان‌طور که لبخند واقعی چین و چروک‌های اطراف چشم را نمایان می‌کند، سوزان کراس ویتبرن (Susan Krauss Whitbourne) استاد دانشگاه ماساچوست معتقد است؛ نگرانی، تعجب یا ترس می‌تواند از جمله دلایل بالا رفتن ابروهای فرد شود. این را بدانید وقتی کسی از مدل موهایتان تعریف کند اما در عین حال هنگام صحبت با شما ابروهای خود را بالا ببرد به این معنی است که احتمالا از جذاب شدن‌تان چندان خوشحال نیست!
۶. لرزش صدا (نشانهی علاقه‌مندی به کسی یا چیزی است)
وقتی کسی مشغول حرف زدن باشد و صدای او تُن ثابتی نداشته یا بلرزد، احتمالا به کسی یا چیزی علاقه‌مند شده است. مخصوصا در هنگامی که طرف مقابل، روبه‌رویتان ایستاده است، مواظب باشید لرزش صدایتان شما را لو ندهد!پژوهش‌های روانشناسی نوین نشان می‌دهد؛ اگر در موقع مکالمه احساس علاقه به وجود بیاید، در زنان شاهد آهنگین شدن صدا خواهیم بود و در مردان پایین آمدن صدا به اندازه‌ی یک اکتاو اتفاق می‌افتد.
۷. حالت آینه‌ای (نشانهی ارتباط خوب است)
اگر فرد مقابل رفتار بدنی شما را منعکس کند احتمالا رابطه به سمت خوبی پیش می‌رود و صمیمی‌تر می‌شوید. وقتی دو نفر صمیمی هستند یا مدت زیادی با هم بوده‌اند، ناخودآگاه حالات و رفتارهای یکدیگر را مثل آینه بازتاب می‌دهند. با بهترین دوست‌تان نشسته‌اید و گپ می‌زنید، اگر حالتش را عوض کند و پاهایش را روی هم بیندازد، ناخودآگاه شما هم کارش را تکرار می‌کنید. اگر در شروع یک رابطه هستید و این آشنایی به خوبی پیش می‌رود، منتظر باشید تا نشانه‌هایی از حالات و حرکات بدنی مشترک بین خودتان را ببینید. دقت کرده‌اید که زن و شوهرها بعد از مدتی کارهایشان شبیه هم می‌شود؟ باربارا فردریکسون (Barbara Fredrickson) می‌گوید: «وقتی در رابطه با کسی هستید زمانی که احساسات‌تان با هم پیوند می‌خورد بعد از مدتی منعکس‌کننده‌ی رفتار یکدیگر می‌شوید.»
۸. تماس چشمی (نشاندهندهی علاقه و محرک احساسات است)
وقتی کسی مستقیم به چشمان‌تان نگاه می‌کند، یعنی خواهان تحریک احساسات‌تان است. رونالد ریگیو (Ronald E. Riggio) روان‌شناس سازمانی درباره‌ی این موضوع می‌گوید: «اینکه این تحریک احساسات چگونه تفسیر شود و بدانیم فرد چه منظوری دارد، بستگی به نوع رابطه‌ی دو طرف خواهد داشت. اگر طرف مقابل غریبه باشد و به شما زُل بزند، علامت خوبی نیست و احتمالا شما را می‌ترساند. اما اگر همسرتان مستقیم به چشمان شما نگاه کند احتمالا خواهان رابطه جنسی است یا می‌خواهد بگوید دوست‌تان دارد.»
۹. تماس چشمی طولانی (نشاندهندهی عدم صداقت فرد مقابل)
از نگاه‌های حیله‌گرانه و نامفهوم دوری کنید، بعضی از افراد دروغگو عمدا در زمان طولانی به طرف مقابل خیره می‌شوند چون می‌خواهند احساساتش را نشانه بگیرند و او را تحت تأثیر قرار بدهند. حتی ممکن است مدت طولانی بی‌حرکت نگاه‌تان کنند و پلک هم نزنند.
۱۰. ژست‌های نمایشی و گرم گرفتن (فرد مقابل می‌خواهد نشان دهد که پیروز میدان است)
طبق یافته‌های اساتید روانشناسی دانشگاه هاروارد؛ حتی تظاهر به تحت کنترل بودن همه چیز و اینکه فرد حس خوبی داشته و خوشحال باشد، میزان تستوسترون را بالا می‌برد و اعتمادبه‌نفس را زیاد می‌کند. اگر طرف مقابل با آرامش نشسته و راحت تکیه داده است، احساس قدرت می‌کند و می‌خواهد بگوید به اوضاع مسلط است. از طرفی تحقیقات نشان می‌دهد؛ حتی یک نابینای مادرزاد هم، در صورتی که دستانش را به حالت V انگلیسی یا همان عدد ۷ خودمان بالا بیاورد و چانه‌اش را بالا بگیرد، می‌خواهد بگوید برنده‌ی رقابت است.
۱۱. روی هم انداختن پاها (نشانهی مقاومت طرف مقابل است)
وقتی فرد پاهایش را روی هم می‌اندازد به معنای مقاومت در مقابل حرفهای شماست و از نظر روانشانسی زبان بدن، این حالت یکی از بدترین نشانه‌ها برای یک جلسه‌ی مذاکره است.جرارد نیربرگ (Gerard I. Nierenberg) و هنری کالرو (Henry H. Calero) نوبسندگان کتاب «چگونه افراد را مثل کتاب بخوانیم»، بیش از ۲۰۰۰ ساعت نوار ویدئویی از جلسات مذاکره ضبط کرده‌اند. این دو نفر اعتقاد دارند؛ تا زمانی که یکی از دو طرف مذاکره پاهای خود را روی هم انداخته باشد، ممکن نیست مذاکره به نتیجه برسد. از نظر روانشناسی زبان بدن، با انداختن پاها روی هم این پیام را مخابره می‌کنیم که چه به لحاظ ذهنی، چه عاطفی یا حتی فیزیکی بسته هستیم و تمایلی به ارتباط نداریم. اگر کسی در مذاکره پاهایش را روی هم انداخته بود، احتمالا می‌خواهد بگوید علاقه‌ای به پیشرفت مذاکرات ندارد.
۱۲. خندیدن به حرفهای طرف مقابل (احتمالا نشانهی علاقه‌مندی است)
هر چند کمی به نظر توهم‌آمیز می‌آید اما اگر کسی از شوخ طبعی شما استقبال کرد ممکن است به شما علاقه‌مند باشد. روان‌شناسان تکاملی معتقدند، طنز و شوخ طبعی در توسعه‌ی روابط انسانی نقش محوری دارد. شوخ طبعی در واقع یکی از راه‌های انتقال این پیام است که: میل دارم با شما ارتباط برقرار کنم. حتی ممکن است این رابطه با یک شوخی بی‌مزه شروع شود.
۱۳. فشار دادن فک و دندان‌ها روی هم، انقباض گردن یا چین انداختن ابرو (می‌تواند نشانهی ترس باشد)
جو ناوارو (Joe Navarro) مأمور سابق FBI می‌گوید: احساسات، بقای ما را تضمین می‌کنند، این حس‌های درونی ما هستند که تهدیدات بیرونی را کشف می‌کنند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند و همه‌ی این مسئولیت‌های سنگین برعهده سیستم لیمبیک مغز (سامانه عصبی احساسی) است.از اتوبوس جا می‌مانید؛ حرص می‌خورید، فک‌تان را روی هم می‌فشارید و گردن‌تان را لمس می‌کنید. یادمان می‌افتد آخر هفته باید کار کنیم؛ حدقه‌ی چشم‌مان تنگ می‌شود و سر و چانه را پایین می‌اندازیم.
۱۴. ژست‌های باز با حالت اقتدار (فرد می‌خواهد نشان دهد که او رهبر است)
این حالات چه ذاتی باشد و چه اکتسابی، پیامش این است که: من رهبر هستم یا حداقل می‌خواهد متقاعدتان کند باید این‌طور باشد. فرد علاقه‌مند به رهبری یا کسی که دچار توهم رهبری است قوز نمی‌کند، صاف می‌ایستد یا می‌نشیند، حساب شده و هدفمند قدم می‌زند، در حالت نشسته دست‌هایش را به حالت برج یا ۸ فارسی درمی‌آورد (در حالی که کف دستش رو به پایین است) و وضعیت بدنش نشان می‌دهد پذیرای شماست یعنی اعتمادبه‌نفسش زیاد است.
۱۵. تکان دادن پاها (معمولا نشانهی ضعف است)
یکی از اساتید دانشگاه ماساچوست معتقد است؛ از آنجایی که بخش وسیعی از بدن‌تان را پاهای شما تشکیل می‌دهند؛ پس وقتی جلوی کسی نشسته‌اید و مدام پاهایتان را تکان می‌دهید خیلی سخت است طرف مقابل فکر کند که این هیچ معنایی ندارد. تکان دادن پاها یعنی بدن‌تان می‌خواهد بگوید مضطرب یا ناراحت هستید و یا هیجان دارید. شاید هم پیامش همه‌ی اینها با هم باشد.
۱۶. دستهای از حرکات مرتبط با هم (نشاندهندهی برقراری ارتباط واقعی است)
کشش (جاذبه) تا زمانی که پیام ارسال شده توسط فرد طرف مقابل پاسخ داده نشود، تبدیل به ارتباط نخواهدشد. مارشا لوکاس (متخصص علوم اعصاب) این جمله را بسیار خوب برای شما تصویرسازی کرده است: بعد از برقراری ارتباط چشمی، طرف مقابل که احتمالا یک خانم است چند لحظه چشمانش را پایین می‌اندازد، موهایش را با یک گیره‌ی مو بالای سرش جمع می‌کند، بعد دوباره به شما نگاه می‌کند تا زمانی که با چانه‌اش به شما اشاره کند. اینجاست که پیام ارسال شده توسط شما پاسخ داده شده و طرف مقابل ظاهرا تمایل دارد وارد ارتباط واقعی با شما شود.
۱۷. دست به سینه بودن (معمولا نشانهی حالت تدافعی است)
درست است که این آخرین نشانه‌ای است که درباره‌اش حرف می‌زنیم، اما یکی از ساده‌ترین نشانه‌های روانشناسی زبان بدن تلقی می‌شود. نکته‌ی مهم در مورد دست به سینه بودن، آگاهی از موقعیتی است که فرد این حرکت را انجام می‌دهد.دست به سینه شدن در حالت عادی نشانهی حالت تدافعی فرد مقابل است، اما خیلی از اوقات در هنگام سرما یا وقتی که صندلی‌اش دسته ندارد، دست به سینه می‌شود.
درباره‌ی تمام این نشانه‌های زبان بدن مهم‌ترین مسئله این است که، قبل از اینکه ژست‌های دیگران را بر مبنای روانشناسی زبان بدن تحلیل کنید و نسبت به آنها تغییر رفتار دهید یا موضع‌گیری‌تان را عوض کنید، سعی کنید از شرایط طرف مقابل آگاه شوید. از طرف دیگر توجه کنید که گاهی اوقات وجود یک نشانه نمی‌تواند مبنای تشخیص باشد و شاید باید چند نشانه را با هم در نظر بگیرید تا متوجه حالت حقیقی فرد طرف مقابل‌تان شوید.
منبع: سایت چطور
