عفونت ادراری در زنان
عفونت ادراری، رایج‌ترین عفونتی است که افراد با سنین مختلف دچار این عارضه می‌شوند. عفونت ادراری در خانم‌ها می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و علائم متفاوتی داشته باشد.
آقایان نیز دچار عارضه‌ی عفونت ادراری می‌شوند، ولی عفونت ادراری در خانم‌ها شایع‌تر است. در این مقاله، اطلاعات زیادی درباره‌ی عفونت ادراری در زنان و نحوه تشخیص عفونت ادراری در اختیارتان قرار می‌دهیم.
عفونت ادراری چیست؟
عفونت ادراری، عارضه‌ای است که طی آن عفونت و میکروب از طریق مجاری به سیستم ادراری وارد می‌شود. این عفونت ادراری در صورت عدم درمان و به دلیل تشدید میزان میکروب‌ها و نقص سیستم ایمنی تشدید پیدا خواهد کرد.
عفونت ادراری (UTI)، عفونتی از میکروب‌ها می‌باشد. میکروب‌ها، موجودات بسیار‌ریزی می‌باشند که بدون میکروسکوپ قابل شناسایی نیستند. اکثر عفونت‌های مجاری ادراری به دلیل وجود باکتریها رخ می‌دهند، اما برخی از عفونت‌ها نیز به دلیل برخی از قارچ و ویروس‌ها ایجاد می‌شوند.
عفونت ادراری می‌تواند در قسمت‌های مختلف دستگاه ادراری رخ دهد. قسمت‌های مختلف دستگاه ادراری نیز شامل مثانه، می‌زنایی، کلیه، مجاری ادراری می‌باشد. عفونت دستگاه ادراری در قسمت فوقانی شدیدتر است از عفونت دستگاه ادراری تحتانی می‌باشد، اما نادرتر و کمیاب‌تر است.
مهمترین علل عفونت مجاری ادراری
عوامل مختلفی منجر به بروز عارضه‌ی عفونت ادراری در خانم‌ها می‌شود. برخی از مهمترین علل عفونت زنان عبارتند از:
-
سن بالا از دلایل افزایش احتمال ابتلا به عفونت ادراری می‌باشد؛
-
عدم کنترل دیابت نیز از دلایل دیگر بروز عفونت ادراری در خانم‌ها است؛
- رابطه‌ی جنسی نیز از دیگر مواردی است که باعث ابتلای خانم‌ها به عفونت ادراری می‌شود؛
- احتمال ابتلا به عفونت ادراری در خانم‌های یائسه به دلیل کاهش میزان استروژن افزایش پیدا می‌کند.
عفونت ادراری در خانم‌ها
اگر خانم هستید و هنگام ادرار کردن، درد یا سوزش را حس می‌کنید، به احتمال زیاد دچار عفونت ادراری شده‌اید. عفونتی که در هر قسمت از دستگاه ادراری وجود دارد، به عنوان عفونت ادراری شناخته می‌شود.باکتری‌هایی که باعث ایجاد عفونت می‌شوند، از طریق رکتوم وارد پیشابراه شده و سپس وارد قسمت‌های مختلف دستگاه ادراری می‌شوند. این عفونت در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند باعث آسیب جدی به کلیه‌ها شود.
علت عفونت ادراری
همیشه گفته می‌شود که خودتان را بعد از توالت از سمت جلو به عقب پاک کنید تا به عفونت ادراری مبتلا نشوید، زیرا پیشابراه (مجرایی که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می‌کند) در نزدیکی مقعد قرار دارد و مقعد نیز جایگاه باکتری‌های منتقله از روده‌ی بزرگ مانند ای‌کولای است که درصورت پاک‌کردن بدن از سمت عقب به جلو موجب آلوده‌سازی پیشابراه خواهند شد.چنانچه باکتری‌های نواحی مقعد به‌سمت پیشابراه رانده شوند، به مثانه ورود خواهند کرد و درصورت درمان‌نشدن به عفونت کلیه منجر خواهند شد. عفونت ادراری در زنان شایع‌تر از عفونت ادراری در مردان است، زیرا پیشابراه یا مجرای خروج ادرار در زنان کوتاه‌تر است و همین کوتاهی موجب می‌شود که باکتریها سریعتر به مثانه راه پیدا کنند.
علائم عفونت ادراری در خانم ها چیست؟
عفونت ادراری نیز مانند هر کدام از عارضه‌های دیگر با علائم و نشانه‌هایی همراه است. علائم عفونت ادراری در زنان عبارتند از:
- سوزش در هنگام ادرار کردن؛
- احساس فشار در زیر شکم؛
- درد لگن؛
- احساس درد در هنگام ادرار کردن؛
- تکرر ادرار؛
- بی‌اختیاری ادرار؛
- خونریزی.
درصورت مشاهده‌ی علائم عفونت ادراری چه باید کرد؟
چنانچه مشکوک به عفونت ادراری هستید، در اسرع‌وقت به پزشک مراجعه کنید. احتمالا باید آزمایش ادرار بدهید تا معلوم شود که آیا در ادرارتان باکتری‌های مولد عفونت ادراری وجود دارند یا خیر.درصورت تشخیص عفونت ادراری برای‌تان آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد. یادتان باشد که آب خیلی زیادی بنوشید و حتی اگر احساس بهبودی کردید، دوره‌ی مصرف دارو را قطع نکنید. پزشک معالج شاید داروی مسکّن نیز برای کاهش درد تجویز کند، اما از کیسه‌ی آب‌گرم هم میتوانید استفاده کنید.
علت رایج بودن عفونت ادراری در خانم‌ها
- عفونت ادراری در خانم‌ها رایج‌تر است، چون طول مجاری ادراری در خانم‌ها از آقایان کوتاه‌تر می‌باشد. به همین علت، باکتریها و عفونت‌ها سریعتر و راحت‌تر وارد مجاری ادرار شده و منجر به بروز عفونت ادراری می‌شوند.
- به دلیل اینکه مقعد و واژن در خانم‌ها به مجاری ادراری نزدیکتر است، احتمال بروز عفونت ادراری در زنان افزایش پیدا می‌کند.
علامت رایج عفونت ادراری در زنان
عفونت ادراری در صورت عدم درمان می‌تواند باعث ایجاد درد لگنی در خانم‌ها شود. این درد لگن در خانم‌ها بیشتر در نواحی مانند ناحیه‌ی استخوانی شرمگاهی احساس می‌شود. در صورتی‌که علاوه بر درد در ناحیه‌ی لگن، درد در قسمت زیرین شکم، تکرر ادرار و سوزش ادرار را نیز تجربه کردید، باید به منظور درمان سریعاً به پزشک متخصص و اورولوژیست مراجعه کنید.راه‌های جلوگیری از عفونت ادراری
- نوشیدن حداقل 6 لیوان آب در طول روز؛
- تعویض زود به زود لباس زیر؛
- خشک کردن لباس زیر زیر نور آفتاب؛
- استفاده از دوش به جای وان حمام؛
- شستشوی کامل محل ادرار؛
- عدم استفاده از اسپری‌های بهداشتی بانوان؛
- عدم نگه داشتن ادرار به مدت طولانی.
دستگاه ادراری
دستگاه ادراری در انسان شامل دو بخش تحت عناوین دستگاه ادراری فوقانی و دستگاه ادراری تحتانی می‌باشد.عفونت دستگاه ادراری تحتانی
عفونت مثانه و پیشابراه باعث بروز عفونت دستگاه ادراری تحتانی می‌شود. در خانم‌هایی که دچار عفونت دستگاه ادراری تحتانی هستند، علائمی مانند سوزش ادرار، فشار و درد لگن، درد در زیر شکم، تکرر ادرار، خون در ادرار مشاهده می‌شود.عفونت دستگاه ادراری فوقانی
عفونت دستگاه ادراری فوقانی نیز به عفونت کلیه‌ها گفته می‌شود. عفونت دستگاه ادراری فوقانی خطرناک از عفونت دستگاه ادراری تحتانی می‌باشد. بنابراین، پروسه‌ی درمان عفونت دستگاه ادراری فوقانی طولانی‌تر خواهد بود. بنابراین، بهتر است که با علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی آشنا شوید.علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی عبارتند از:
- تب و لرز؛
- حالت تهوع؛
- درد در پشت؛
- درد در پهلو‌ها؛
- استفراغ.
عوارض عفونت ادراری
بیش از 50 درصد از خانم‌ها در طول عمر خود این عارضه را تجربه خواهند کرد. عفونت ادراری در خانم‌ها می‌تواند محدود به مثانه باشد. عفونت مثانه می‌تواند عارضه‌ای دردناک باشد. ورود عفونت و باکتری به مجاری ادراری باعث ایجاد عواقب و عوارض جدی‌تر در خانم‌ها خواهد شد.از عوارض عفونت ادراری در خانم‌ها می‌توان به عفونت‌های مکرر و طولانی مدت اشاره کرد. بدن خانم‌هایی که طی 6ماه به مدت دو بار دچار عفونت می‌شوند، در برابر آنتی آنتی بیوتیک‌ها مقاومت بیشتری دارد.
عفونت ادراری در خانم‌های باردار نیز باعث ایجاد عوارضی مانند زایمان زودهنگام و به دنیا آمدن نوزادی با وزن کم می‌شود. به همین علت، خانم‌های باردار حتماً باید آزمایشات لازم را برای تشخیص عفونت ادراری انجام دهند. حتی در صورتی‌که خانم‌های باردار هیچ علامتی نداشته باشد، بهتر است که آزمایش تشخیص عفونت ادراری را برای جلوگیری از بروز عوارض انجام دهند.
عفونت ادراری مزمن چیست؟
از هر پنج زن تقریبا یک نفرشان در طول زندگی بیش از یک‌بار به عفونت ادراری مبتلا می‌شود و عده‌ای نیز دائما با این بیماری دست‌به‌گریبان‌اند. در بسیاری موارد، باکتریها از انواع و نژادهای مختلفی موجب ایجاد عفونت می‌شوند.برخی انواع باکتریها نیز می‌توانند با حمله به سلول‌های بدن و تشکیل اجتماعات باکتریایی در برابر حملات سیستم ایمنی و آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شوند. این عوامل دردسرساز همچنین قادرند با خروج از سلول دوباره به سلول‌های بدن حمله کنند و درنهایت به مجموعه‌ای از باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها با توانایی حملات چندباره تبدیل شوند.
عفونت مثانه
عفونت مثانه که از انواع عفونت‌های مجاری ادراری محسوب می‌شود، با علائمی مانند درد و سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار، ادرار کدر رنگ، گرفتگی عضلات در پایین کمر و عضلات شکم، تهوع، خون در ادرار همراه است.بیشتر عفونت‌های مثانه به صورت ناگهانی رخ می‌دهند. بنابراین، شاید در ابتدا علائمی را تجربه نکنید. در صورت عدم درمان به موقع عفونت مثانه، این عفونت تشدید شده و روند درمان سخت‌تر می‌شود.
مهمترین علائم عفونت ادراری در زنان
تکرر ادرار: در صورتی که ادرار به صورت مداوم تخلیه نشود، باید برای بررسی عفونت آزمایشات لازم صورت بگیرد. تکرر ادرار می‌تواند باعث بی‌اختیاری ادرار شود، بنابراین باید هر چه زودتر برای تشخیص این عارضه به پزشک مراجعه کنید.- سوزش واژن: در صورتی‌که در مجاری ادراری عفونت وجود داشته باشد، فرد دچار سوزش واژن می‌شود. از آنجایی‌که احتمال انتقال عفونت‌های باکتریایی به مجاری ادراری وجود دارد، فرد ممکن است که این علامت یعنی سوزش واژن را تجربه کند. در این موارد، به منظور پیشگیری از عفونت ادراری باید هر چه زودتر پروسه‌ی درمان انجام شود.
- سوزش ادرار: یکی از علائم عفونت ادراری در خانم‌ها، سوزش ادرار می‌باشد. خانم‌های در صورت ابتلا به عفونت ادراری احتمالاً سوزش ادرار را تجربه می‌کنند. در صورت از بین رفتن عفونت‌ها و باکتری‌های مجاری ادراری، این عارضه کاهش پیدا می‌کند. همچنین، شاید در کنار سوزش ادرار، خون در ادرار را نیز مشاهده کنید.
- خارش واژن: به دلیل اینکه واژن به مجاری ادراری نزدیک است، خانم‌ها ممکن است که به علت عفونت ادراری دچار خارش واژن نیز شوند. خارش واژن که از علائم عفونت ادراری می‌باشد، پس از مصرف آنتی بیوتیک‌ها از بین خواهد رفت.
- وجود خون در ادرار: خانم‌های مبتلا به عفونت ادراری ممکن است که خون در ادرار را مشاهده کنند. وقتی که عفونت ادراری تشدید پیدا کند، فرد شاهد این علامت یعنی وجود خون در ادرار خواهد بود.
- بوی بد ادرار: عفونت ادراری به دلیل وجود برخی از باکتریها در مجاری ادراری بروز پیدا می‌کند. این باکتریها می‌توانند باعث بوی بد ادرار شوند. مصرف برخی از آنتی بیوتیک‌ها و دارو‌ها می‌تواند بوی بد ادرار ناشی از عفونت را از بین ببرد.
خطر ابتلا به عفونت ادراری در زنان
خانم‌ها بیش از آقایان دچار عارضه‌ی عفونت ادراری می‌شوند.برخی از عوامل که می‌توانند احتمال ابتلای خانم‌ها به عفونت ادراری را افزایش دهند، عبارتند از:
- شستشوی اشتباه: مهمترین عوامل خطر ابتلا به عفونت ادراری در خانم‌ها، عدم رعایت بهداشت پس از ادرار می‌باشد. اشتباهات متداولی مانند شستشوی از عقب به سمت واژن منجر به انتقال میکروب مقعد به واژن می‌شود.
- استفاده از تامپون: استفاده از تامپون نیز از دیگر عواملی است که احتمال ابتلا به عفونت ادراری را در خانم‌ها افزایش می‌دهد.
- پیشابراه کوتاه: به دلیل اینکه طول پیشابراه در خانم‌ها کوتاه است، احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری در زنان افزایش پیدا می‌کند. لغت افزایش احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری این است که باکتریها به منظور رسیدن به مثانه فاصله‌ی کمتری را طی می‌کنند و در نتیجه فرد زودتر دچار عفونت می‌شود.
- رابطه جنسی: به دلیل اینکه در رابطه‌ی جنسی فشار زیادی به دستگاه ادراری خانم‌ها وارد می‌شود، باکتری‌هایی که در اطراف مقعد قرار گرفته‌اند به مثانه انتقال داده می‌شوند. عفونت‌هایی که از راه برقراری رابطه‌ی جنسی ایجاد می‌شوند، احتمال ابتلا به عفونت ادراری را نیز افزایش می‌دهند.
- استفاده از دیافراگم: استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری مانند دیافراگم می‌تواند منجر به افزایش احتمال ابتلا به عفونت ادراری شود.
- یائسگی: پس از یائسگی به علت اینکه میزان استروژن کاهش پیدا می‌کند، فرد بیشتر در معرض عفونت ادراری قرار دارد.
- بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث افزایش تحریک‌پذیری مجاری ادراری می‌شوند. هر چقدر رحم بزرگتر می‌شود، فشار روی مثانه بیشتر شده و مثانه نمی‌تواند به طور کامل تخلیه شود. عدم تخلیه ادرار باقی مانده نیز باعث بروز عفونت ادراری در خانم‌های باردار می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند؟
برخی از زنان بنابه دلایل ژنتیکی مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند و برخی دیگر به‌علت ناهنجاری‌های ساختاری مجاری ادراری نسبت به ابتلا به این بیماری مستعدترند.زنان مبتلا به دیابت نیز بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند، زیرا سیستم ایمنی این افراد در مقابله با عفونت‌هایی مانند عفونت ادراری ضعیف‌تر است. عوامل دیگری که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از بارداری، اِم اِس و هر عامل دیگری که روی جریان ادرار تأثیر بگذارد، مانند سنگ کلیه، سکته و آسیب نخاعی.
درمان عفونت ادراری مکرر چگونه است؟
چنانچه سه یا بیش از سه‌بار در سال به عفونت ادراری مبتلا می‌شوید، حتما باید در پی درمان جدی باشید. برخی از راهکارهای درمانی رایج در این مورد عبارت‌اند از:
-مصرف آنتیبیوتیک با دُز پایین به‌مدت طولانی‌تر تا از تکرار عفونت جلوگیری شود؛-مصرف فقط یک دُز آنتیبیوتیک پس از هربار رابطه‌ی جنسی، زیرا رابطه‌ی جنسی ازجمله عوامل محرک عفونت ادراری است؛
-یک تا دو روز مصرف آنتیبیوتیک در پی هربار مشاهده‌ی علائم؛
-استفاده از کیت خانگی آزمایش عفونت ادراری هنگام شروع علائم؛ با استفاده از این کیت میتوانید از لزوم مراجعه به پزشک مطمئن شوید. همچنین چنانچه تحت درمان با آنتیبیوتیک قرار دارید، با انجام یک آزمایش ساده در منزل میتوانید روند بهبودتان را پیگیری کنید.
درصورتی‌که جواب آزمایش‌تان مثبت شد یا درصورتی‌که جواب آزمایش‌تان منفی شد اما علائم‌تان ادامه داشتند، حتما به پزشک مراجعه کنید.
دقت داشته باشید که مصرف خودسرانه‌ی آنتیبیوتیک به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود و هرگونه مصرف آنتیبیوتیک حتما باید تحت نظر پزشک باشد.
پیشگیری از عفونت ادراری چگونه است؟
-ادرارتان را نگه ندارید و در خالی‌کردن ادرار نیز عجله نکنید، یعنی مطمئن شوید که مثانه‌تان را خوب خالی کرده‌اید؛-خودتان را بعد از توالت از سمت جلو به عقب پاک کنید؛
-فواید نوشیدن آب را جدی بگیرید و زیاد آب بنوشید؛
-به‌جای نشستن در وان از دوش استفاده کنید؛
-از اسپری‌های بهداشتی بانوان و محصولات حمام عطری استفاده نکنید؛
-ناحیه‌ی تناسلی خود را پیش از برقراری رابطه‌ی جنسی تمیز کنید؛
-پس از رابطه‌ی جنسی ادرار کنید تا هر باکتری‌ای هم که به پیشاب‌راه‌تان وارد شده خارج شود؛
-اگر از روش های پیشگیری از بارداری مانند دیافراگم، کاندوم بدون چربی یا ژل اسپرم‌کش استفاده می‌کنید، شاید بهتر باشد که روش‌تان را تغییر بدهید. دیافراگم موجب افزایش رشد باکتریها می‌شود و کاندوم بدون چربی و اسپرم‌کش‌ها نیز احساس ناراحتی و سوزش به‌وجود می‌آورند. این قبیل روش‌ها درمجموع احتمال ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می‌دهند.
-ناحیه‌ی تناسلی خود را با پوشیدن لباس‌‌زیرهای نخی و لباس‌های غیرچسبان خشک نگه دارید. همچنین از پوشیدن شلوار جین تنگ یا لباس‌زیر نایلونی خودداری کنید، زیرا موجب حفظ رطوبت و ایجاد محیطی مناسب جهت رشد باکتریها می‌شوند.
تشخیص عفونت ادراری
در صورتی‌که علائم مرتبط با عفونت ادراری را دارید، بهتر است که برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید. روش‌های مختلفی برای تشخیص عفونت ادراری استفاده می‌شوند.انواع روش‌های تشخیص عفونت ادراری عبارتند از:
- آزمایش ادرار
- تصویربرداری
- سیستوسکوپی
علائم عفونت مثانه
علائم عفونت مثانه با توجه به شدت میزان عفونت متفاوت می‌باشد. از علائم متداول عفونت مثانه در خانم‌ها عبارتست از:
- سوزش ادرار؛
- کمر درد؛
- درد در شکم؛
- احساس مکرر نیاز به ادرار کردن؛
- درد در ناحیه‌ی ادرار؛
- کمر درد؛
- درد در عضلات؛
- تب و لرز؛
- عفونت در کلیه؛
- تهوع و استفراغ.
عواملی که باعث افزایش احتمال خانم‌ها به عفونت ادراری می‌شود
- افزایش سن؛
- کم تحرکی؛
- عدم مصرف مایعات به اندازه‌ی کافی؛
- مسدود شدن مجاری ادراری؛
- باریک و تنگ بودن مجاری ادراری؛
- بارداری؛
- دیابت؛
- مشکلات روده؛
- سیستم ایمنی ضعیف؛
- احتباس ادرار.
درمان خانگی عفونت ادراری در زنان
زنان در سنین مختلف دچار عفونت ادراری می‌شوند. بنابراین، اگر می‌خواهید تا حدودی عفونت مثانه و مجاری ادراری را در خانه درمان کنید، به شما مصرف مواد زیر در کنار روش‌های درمانی تجویز شده توسط پزشک را پیشنهاد می‌کنیم.- آناناس: آناناس از میوه‌های مغذی و مفید است که نقش مؤثری در درمان عفونت مثانه نیز دارد.
- زغال‌اخته : زغال اخته به علت دارا بودن خواص آنتی اکسیدانی به دفع باکتری‌های موجود در ادرار کمک زیادی می‌کند. مصرف زغال اخته به افراد دارای مشکل سنگ کلیه پیشنهاد نمی‌شود.
- آب انگور: شما میتوانید به منظور درمان سریعتر عفونت ادراری در کنار درمان‌های تجویز شده توسط پزشک، آب انگور بنوشید.
- سیر و جعفری: نوشیدن معجون سیر و جعفری می‌تواند روش درمانی مؤثر برای تسریع روند درمان عفونت ادراری و عفونت مثانه باشد. سیر و جعفری به دلیل اینکه حاوی آنتی بیوتیک و مواد مغذی هستند، در تسریع روند درمان عفونت ادراری نقش بسزایی دارند.
- سرکه سیب: سرکه سیب از ترکیبات مفیدی است که برای درمان عفونت ادراری زنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. شستن واژن با استفاده از سرکه‌ی سیب، راه مناسبی برای درمان عفونت ادراری است. سوزش‌های ناشی از عفونت ادراری را نیز میتوانید با استفاده از شستشوی واژن با سرکه سیب از بین ببرید.
- نوشیدن آب: به منظور پاکسازی مجاری ادراری از عفونت، مصرف روزانه حداقل 6 لیوان آب را فراموش نکنید. نوشیدن آب کافی می‌تواند باعث پاکسازی بدن از عفونت شود.
