تیرگی پوست در زمان حاملگی

آیا تیره شدن قسمت های از پوست صورت یا بدن در زمان حاملگی طبیعی است؟ قطعة تیرگی پوست بصورت لکه های نامنظم در حدود ۷۰% از زنان حامله دیده می شود. زنانی که پوست تیره دارند بیشتر در معرض این لکه ها قرار دارند. این لکه ها بیشتر در نواحی دور لب بالا، بینی، بالای گونه ها، و پیشانی دیده می شوند و گاهی به صورت یک ماسک صورت را می پوشانند. این لکه ها که عموما ماسک حاملگی خوانده می شوند ولی نام علمی آنها کلوآسما یا ملاسما [chlo asma or melasma] است ممکن است در نواحی ساعت و دیگر قسمت های بدن که در معرض نور آفتاب قرار دیده شوند و با هر حاملگی واضح تر می شوند.
 
علاوه بر این، نوک پستان، کک مک یا خال، محل زخم ها، پوست دور ناحیه تناسلی، و نواحی از پوست که در معرض اصطکاک قرار دارند (نظیر زیر بغل و کشاله ران در زمان حاملگی تیره تر یا اصطلاحا هیپرپیگمانته (Hypertigmanted) می شوند. تمام این تغییرات ناشی از افزایش موقتی و بی ضرر) تولید ملانین در بدن است. ملانین ماده‌ای است که رنگ مو، پوست و چشم از آن ناشی می شود. تیرگی پوست ظرف چند ماه پس از حاملگی از بین می رود، هر چند در بعضی از زنان این تغییرات رنگدانه هیچگاه کاملا برطرف نمی شوند.
 

این خط که خط سیاه یا Linea Nigra خوانده می شود در واقع همان خط سفید یا Linea Alba است که بطور طبیعی از بالای شکم و زیر آبگاه تا قسمت پایینی شکم و استخوان عانه ادامه دارد و در حالت طبیعی به رنگ پوست بوده و دیده نمی شود. افزایش تولید ملانین باعث سبب تیره شدن این خط می شود. این خط نیز در بیشتر موارد چند ماه پس از زایمان رنگ قبلی خود را باز می یابد.
 

تیرگی پوست معمولا بعد از زایمان برطرف می شود ولی برای به حداقل رساندن آن در زمان حاملگی می توان توصیه های زیر را بکار بست:
* دوری از آفتاب: این نکته بسیار مهم است زیر قرار گرفتن در معرض آفتاب تغییرات رنگدانه ها را تشدید می کند. سعی کنید از یک ضد آفتاب با طیف وسیع که در مقابل هر دو نوع اشعه های UVA و UVB محافظت ایجاد می کند و SPF آن ۳۰ یا بیشتر باشد بصورت روزانه استفاده کنید. (SPF )خصوصیتی از کرم های ضد آفتاب است که قدرت آنها را در محافظت از پوست در مقابل اشعه نشان میدهد. این عدد معمولا روی جعبه ضد آفتاب نوشته شده است و هر چه عدد آن بزرگتر باشد نشان دهنده قدرت محافظت بیشتر است. بعد از زایمان هم به محافظت پوست خود از نور آفتاب ادامه دهید. در بیشتر موارد، تیرگی های بوجود آمده به آهستگی و بدون هیچگونه درمانی برطرف می شوند. اگر حتی هوا آفتابی هم نباشد باید از ضد آفتاب استفاده کرد و در صورتیکه ساعاتی را بیرون از منزل می گذرانید می توانید بیش از یک بار در روز هم استفاده کنید. در واقع، حتی اگر برنامه ندارید از خانه خارج شوید سعی کنید مالیدن ضد آفتاب را به برنامه روتین هر روز صبحتان تبدیل کنید. اگر بیرون می روید علاوه بر ضد آفتاب از کلاه لبه دار هم استفاده کنید. همچنین سعی کنید مدت قرار گرفتن در معرض نور آفتاب را بویژه بین ساعت ۱۰ صبح و ۲ بعد از ظهر کاهش دهید.
 
* از کرم ها و تمیز کننده های پوستی ملایم استفاده کنید. از بکار بردن کرم هایی که پوستتان را تحریک می کنند خودداری کنید زیرا باعث بدتر شدن تیرگی می شوند.
 

بعد از زایمان هم به محافظت پوست خود از نور آفتاب ادامه دهید. در بیشتر موارد، تیرگی های بوجود آمده به آهستگی و بدون هیچگونه درمانی برطرف می شوند. اما باید توجه داشت که در تعداد کمی از زنان، داروهای ضد بارداری که حاوی استروژن هستند (نظیر قرص های ضد حاملگی) می توانند سبب ایجاد کلو آسما شوند. در صورتیکه تیرگی پوست در حد ناراحت کننده باشد بهتر است روش دیگری برای جلوگیری از بارداری بکار رود.
 
اگر بعد از گذشت چند ماه از زایمان، لکه های تیره همچنان وجود داشته باشند می توان از کرم های روشن کننده پوست نظیر هیدورکینون (که بعضی از انواع آن ضد آفتاب هم در خود دارند و یا یک داروی موضعی حاوی ترتینوئین (Reting) و یا داروهای خوراکی نظیر گلوکولیک اسید استفاده کرد. اگر به متخصص پوست مراجعه کنید احتمالا برای شما داروهای ترکیبی تحویز می کند. البته نباید انتظار داشته باشید بسرعت نتیجه بگیرید. درمان ممکن است چندین ماه طول بکشد. (در بعضی موارد نادر، متخصصین پوست برای از بین بردن لکه ها از لیزر استفاده می کنند ولی این درمان قدم اول نیست.) درمان هر چه باشد، محافظت در مقابل اشعه خورشید در طول درمان و بعد از آن نکته ای حیاتی است که باید به آن توجه داشت. اگر شیر می دهید و یا برنامه دارید دوباره به فاصله کوتاهی حامله شوید حتما قبل از مصرف هر گونه دارو و یا انجام درمان با پزشک مشورت کنید.
 

بعضی از تغییرات رنگ پوست ممکن است علائمی از بیماریهای پوستی نظیر سرطان پوست یا دیگر مشکلات باشند، بنابراین در صورتیکه همراه با تغییر رنگ پوست درد، حساسیت، قرمزی و یا خونریزی وجود داشت و یا متوجه تغییر رنگ، شکل یا اندازه خالی که از قبل داشته اید شد. ید به متخصص پوست مراجعه کنید.
 

گاهی این سوال را در ذهن خانم ها ایجاد کنند که آیا امکان عود این مشکلات در بارداری های بعدی هم هست یا نه؟ و آیا این مساله روی جنین تاثیری خواهد داشت یا خیر؟  بارداری با برخی تغییرات هورمونی و متابولیک وسیع اما موقتی همراه است که طی آن، ۹۰ درصد از زنان باردار متحمل تغییرات ظاهری و روانی خاصی می شوند. از جمله اندام هایی که در این دوران تغییر می کند، پوست بدن است. تمام تغییرات پوستی در دوران بارداری از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. برخی از ضایعات شایع هستند و تقریبا در تمام زنان باردار مشاهده می شود و برخی ضایعات اختصاص به دوران بارداری دارند و بعد از زایمان به کلی از بین می روند. بارداری می تواند بعضی بیماریهای پوستی را که فرد قبلا به آنها مبتلا بوده، شدیدتر یا خفیف تر کند.
 

منبع: 9 ماه انتظار شیرین، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396