پله های آسمان

برترین مساجد ایران و جهان

إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَلَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَـئِکَ أَن یَکُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِینَ.

مساجد خدا را تنها کسانى آباد مى‏کنند که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا نترسیده‏اند، پس امید است که اینان از راه‏یافتگان باشند! (آیه ی18، سوره ی توبه)

نیایش یکی از کارهای اصلی و ذاتی انسان در هر دین و مذهب است؛ به همین دلیل انسان ها در طول تاریخ برای خودشان نیایشگاه به وجود می آوردند. نیایشگاه در هر شهر و روستا جایگاه ویژه و برتر خود را داشته و از دیگر بناها بزرگ تر، نمایان تر و چشمگیرتر بوده است.

مساجد یکی از موفق ترین بناهای معماری ایران و جهان اند. مسجد بر دیگر نیایشگاه ها، همان برتری را دارد که اسلام بر دیگر دین ها. در گذشته، مسجد اولین بنای قابل تشخیص شهرها بوده است. گنبدها و گل دسته های مرتفع و ایوان مساجد از اکثر نقاط قابل رویت بودند و اهالی می توانستند با توجه به آن، جهت خود را مشخص کنند. علاوه بر این مسجد سمبل شهر و ارتفاع و بزرگی آن نشانه ی اهمیت، قدرت شهر و هم چنین حکومت بوده است.

اولین مسجد جهان

مسجد مدینه، نخستین مسجد جهان است که به دست پیامبر و یاران گرا می اش ساخته و الگوی معماران و هنرمندان ایرانی برای ساخت مساجد شد.

نخستین مسجد ایران

مسجد پهرج یا فهرج یزد اولین مسجدی است که با الگوبرداری از مسجد مدینه، در ایران در دوره ساسانیان ساخته شد. ساختمان این مسجد تا به حال هیچ تغییری نکرده است.

اولین مسجد باشکوه و بزرگ ایران

مسجد جامع نیشابور اولین مسجد بزرگ ایران است که در دوره ی تیموری در خراسان ساخته شد که شش هزار نفر می توانستند در آن نماز بخوانند.

مسجدهایی که پیش از ظهور اسلام آتشکده بوده اند

با ظهور اسلام، در بعضی از شهرها با بستن دیوار آتشکده، آن را به مسجد تبدیل می کردند. مسجد جامع نایین و مسجد تاریخانه ی دامغان دو نمونه از این مسجد ها هستند.

مهم ترین مساجد کرانه های جنوبی دریای خزر

مسجد جامع گرگان یکی از قدیمی ترین مسجدهای کرانه ی دریای خزر است که در عصر سلجوقیان ساخته شده و دارای مناره ی کروی است. روی این مناره، کتیبه ای به خط کوفی قرار دارد.

مسجد جامع بابل که مربوط به دوره ی قاجار است بر اثر زلزله خراب شد؛ ولی طی سال های 1220 تا 1225هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار بازسازی شد.

مساجد سواحل جنوبی کشور

مسجد بزرگ سیراف در نزدیکی بندر طاهری، در استان بوشهر، یکی از قدیمی ترین آثاری است که در سواحل جنوبی کشور باقی مانده. از مسجد بزرگ سیراف فقط پی و پایه سنگی ستون ها باقی مانده و هیچ ساختمانی در اطراف مسجد نیست.

مساجد در نواحی کوهستانی و مرتفع

مسجد کبود تبریز که در زمان جهان شاه قراقویونله احداث شده، از شاهکارهای هنر معماری و کاشی کاری است که متأسفانه بر اثر زمین لرزه به شدت آسیب دیده است؛ ولی بقایای این مسجد هنوز معرف دقت عمل و ظرافت زیادی است که در ساخت آن به کار رفته.

مسجد جامع ارومیه مسجد زیبای دیگری در آذربایجان است که در زمان حکومت ایلخانیان ساخته شد.

مسجد ارگ علیشاه تبریز و گنبد سلطانیه در جنوب غربی زنجان جزو بزرگ ترین و مرتفع ترین ساختمان های سنتی ایران اند.

مسجد جامع شهر بروجرد در استان لرستان روی ویرانه های یک آتشکده ی ساسانی ساخته شده است.

مساجد صخره ای

مسجد کندوان در نزدیکی اسکو در آذربایجان شرقی، مسجد میمند در نزدیکی شهر بابک در استان کرمان، مسجد سنگی داراب در استان فارس و مسجد صخره ای قدمگاه در نزدیکی آذرشهر در آذربایجان شرقی، مساجد معروف صخره ای در ایران هستند.

مسجد در دشت های فلات ایران

مسجد شاه یا مسجد امام که به مسجد جامع عباسی هم شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان اصفهان است. این بنا شاهکاری از معماری، کاشی کاری و نجاری به شمار می آید. اسکندر منشی، مورخ دربار شاه عباس در مورد این مسجد می نویسد: «هیچ بنایی در ایران یا حتی در سراسر جهان متمدن قابل مقایسه با این مسجد نیست.»

نویسنده: فریبا دیندار