نگاهی گذرا به سوره حمد (13)

سوره حمد از دیدگاه روایت

حضرت رضا (علیه السّلام) از پدران بزرگوارش از امير المومنين (علیه السّلام) و آن حضرت از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) وایشان از قول خداي تعالي فرموده که فاتحه الکتاب را بين خودم و بنده ام تقسيم کردم. نصفش از من و نصفش از بنده من است و بنده ام هر چه بخواهد به او مي دهم. چون او مي گويد:
«به نام خداوند رحمتگر مهربان‏»خدا مي گويد :بنده ام کار خود را با نام من آغاز کرد و بر من است که امور او را در آن کار تتميم کنم و در احوالش برکت بگذارم و چون مي گويد:«ستايش خدا را كه پروردگار جهانيان است.‏» پروردگار متعالش مي فرمايد:بنده من مرا حمد گفت و اقرار کرد که نعمت هايي که در اختيار دارد از ناحيه من است و بلا هايي که به وي نرسيده باز به لطف و تفضل من است و من شما فرشتگان را گواه مي گيرم که نعمت هاي دنيايي و آخرتي او را زياد نموده ،بلاهاي آخرت را از او دور کنم همانطور که بلاهاي دنيا را از او دور کردم .
و چون او مي گويد :« [خداوند] رحمتگر مهربان‏» ،خداوند مي گويد :بنده ام شهادت داد که من رحمان و رحيم هستم من نيز شما را شاهد مي گيرم که بهره او را از نعمت و رحمت خود فراوان ساخته و نصيبش را از عطاء خودم جزيل و بسيار مي کنم و چون او مي گويد :« مالك [و پادشاه‏] روز جزا [است‏]» خداي مي گويد : شما شاهد باشيد همانطور که بنده ام اعتراف کرد به اينکه من مالک روز جزا هستم در آن روز که روز حساب است حساب او را آسان مي کنم و حسنات او را قبول نموده ،از گناهانش صرف نظر مي کنم و چون او مي گويد: «تنها تو را مى‏پرستيم و بس »خداي مي فرمايد :بنده ام از من یاری طلبید و به سوي من پناهنده گشت من نيز شما را شاهد مي گيرم که او را در آمرزش اعانت کنم و در شدائدش به دادش برسم و در روز گرفتاري هايش دست او را بگيرم و چون او مي گويد :« بجز تو نجوييم يارى ز كس » تا آخر سوره خداي مي گو يد: همه اينها و آنچه غير اينها درخواست کند برآورده است من همه خواسته هايش را استجابت کردم و آنچه آرزو دارد بر آوردم و از آنچه مي ترسد ايمني بخشيدم.
برای سوره حمد در بین سخنان معصومین نکات فراوانی یاد شده است.در برخی از آن سخنان به اثرات خواندن سوره حمد اشاره شده و در برخی دیگر جایگاه سوره حمد را نشان داده است .اهمیت سوره حمد تا به حدی است که در هر نماز واجب و یا مستحب خوانده می شود.و از نظر فقهی جایگزینی برای آن وجود ندارد.بر خلاف سوره پس از آن که می توان سوره توحید یا سوره دیگری از قرآن را خواند.امام صادقa در تفسیر آیه 78سوره حجر که آمده:« و به راستى، به تو سبع المثانى [سوره فاتحه‏] و قرآن بزرگ را عطا كرديم.»می فرماید:پیامبر خدا فرمود: خدا به واسطه سوره فاتحه الکتاب که از گنج های بهشت است بر من منّت نهاده است.
در ارتباط با اهمیت تلاوت این سوره روایتی از پیامبر(ص)آمده که می فرماید:هر کس سوره فاتحه الکتاب را بخواند خدا به عدد تمام آیه هایی که از آسمان نازل شده است به او ثواب می دهد.

پي نوشت :

1- ترجمه از محمد مهدی فولادوند.
2- محمد باقر مجلسی،بحارالانوار،چاپ دوم ،بیروت ،موسسه الوفاء،1403ق،ج89،ص227.
3- بحارالانوار،ج89،ص239.
4- بحارالانوار،ج89،ص258.

/س