اسيد لينولئيک کونژوگه ؛ ترکيبي نادر و بي مانند
نويسنده : مريم آريافر
هيپرليپيدمي ، چاقي ، سرطان ، پوکي استخوان و ديابت از جمله مشکلات اساسي هستند که اکثر جوامع را درگير خود ساخته اند . تمام اين بيماري ها به طور مستقيم با نحوه ي زندگي و نوع رژيم غذايي در ارتباط مستقيم مي باشند .
اسيدهاي چرب امگا ـ 3 و اسيد لينوئيک کونژوگه باعث تغيير ترکيب غشا و تغيير عملکرد سلولي مي گردند . توصيه هاي بسياري از سوي سازمان هاي معتبرعلمي در مورد چگونگي دريافت چربي هاي رژيمي صادر شده است ، ولي تاکنون کمتر به اسيد لينوئيک کونژوگه پرداخته شده است .
در اسيدهاي چرب ، دو جفت پيوند دوگانه معمولاً داراي يک گروه متيلن بين خود هستند ، اما در اسيد لينوئيک مذکور ، يک ترکيب کونژوگه وجود دارد . وجود اسيدهاي چرب داراي باندهاي دوگانه کونژوگه ، اولين بار توسط Booth و همکاران ( 1935 ) در فرآورده هاي غذايي شناسايي شد .
در اسيد لينولئيک ، يک گروه متيلن بين باندهاي دوگانه وجود دارد ، ولي دراسيد لينوئيک کونژوگه چنين ساختماني وجود ندارد و در آن يک باند دو گانه کونژوگه به شکل سيس يا ترانس عمدتاً در موقعيت کربن هاي شماره 11 ، 9 و 12 ، 10 وجود دارد .
اين ماده در اثر بيوهيدروژناسيون انجام شده در معده نشخوارکنندگان توليد شده و مستقيماً وارد شير و گوشت آنها مي گردد . تاکنون 28 ايزومر مختلف اسيد لينوئيک کونژوگه شناسايي شده اند ، ولي عمده ترين ايزومر موجود در رژيم غذايي ، ايزومر 9 ـ سيس 11 ـ ترانس مي باشد که حدود 90 درصد اسيد لينوئيک کونژوگه دريافتي از راه غذا را شامل مي گردد . اين ترکيب را در صنعت و به شکل تجاري هم مي توان تهيه نمود . بدين ترتيب که از حرارت دادن اسيد لينولئيک تخت شرايط قليايي و يا هيدروژناسيون جزئي اسيد لينولئيک قابل سنتز مي باشد و از اين طريق مي توان مکمل هاي درماني اين ترکيب را تهيه نمود .
همان طور که ذکر شد اين اسيد چرب به طور طبيعي در شير و گوشت نشخوارکنندگان يافت مي شود و ميزان آن 1/07 ـ 0/34 درصد در شير و 0/68 ـ 0/12 درصد در گوشت مي باشد که بسيار تحت تاثير سن دام ، شرايط پرورش و نوع تغذيه است . شرايط پخت متعادل و نرمال و شرايط ذخيره سازي مطلوب تغييري در ميزان اين اسيد چرب ايجاد
نمي کند .
يکي از راه هاي افزايش ميزان اسيد لينوئيک کونژوگه در رژيم غذاي ، اصلاح الگوي تغذيه دام هاي مورد استفاده در تغذيه انسان مي باشد ؛ براي مثال با وارد کردن 2 درصد روغن سويا و يک درصد روغن ماهي در رژيم غذايي دام هاي گوشتي و شيرده ، ميزان اين ترکيب در شير و گوشت آنها افزايش مي يابد . همچنين اضافه کردن حبوبات به رژيم دام ها باعث افزايش توليد اسيد لينوئيک کونژوگه و رسوب آنها در بافت هاي حيوانات نشخوار کننده مي گردد .
شير دام هايي که ميزان اسيد لينوئيک کونژوگه آنان بيشتر از دام هاي معمولي بوده ، هيچ گونه تفاوتي از نظر ويژگي هاي حسي با شير دام هاي معمولي ندارد و به خوبي براي مصرف کننده قابل پذيرش بوده است .
از آنجايي که اسيد لينوئيک کونژوگه داراي خاصيت آنتي اکسيداني نيز مي باشد ، وجود آن در فرآورده هاي گوشتي ، از اکسيداسيون چربي اين فرآورده ها جلوگيري مي نمايد .
در ميان ايزومرهاي مختلف ، اسيد لينوئيک کونژوگه بيش از همه دو ايزومر 9 ـ سيس 11 ـ ترانس و ديگري ايزومر 10 ـ ترانس 12 ـ سيس مطرح بوده اند و داراي اثرات فراواني بر سلامتي مي باشند . در زير به بررسي اثرات اين اسيد چرب در سلامتي پرداخته مي شود .
در يک پژوهش نشان داده شده است که مصرف 4/2 گرم در روزاسيد لينوئيک کونژوگه براي مدت 4 هفته باعث تغيير در بافت چربي و کاهش اندازه دور شکم در مردان چاق ميان سال شده است که بيانگر کاهش توده چربي بوده است .
اين اسيد تاثيري در پروفايل چربي خون و عوامل خطرزاي بيماري هاي قلبي ـ عروقي ندارد . اين در حالي است که در مطالعات تجربي ثابت شده است که مصرف اسيد لينوئيک کونژوگه باعث کاهش قابل توجه تري گليسيريد و ليپوپروتئين ها و افزايش HDL شده است . با اين حال تاثير اين ماده در مورد انسان بررسي هاي بيشتري را طلب مي کند .
همچنين ثابت شده است که هر دو ايزومر ياد شده اثرات محافظتي در برابر سرطان پروستات و جلوگيري از آن دارند .
نمود .
منبع: دنياي تغذيه شماره ي 87
/س
اسيدهاي چرب امگا ـ 3 و اسيد لينوئيک کونژوگه باعث تغيير ترکيب غشا و تغيير عملکرد سلولي مي گردند . توصيه هاي بسياري از سوي سازمان هاي معتبرعلمي در مورد چگونگي دريافت چربي هاي رژيمي صادر شده است ، ولي تاکنون کمتر به اسيد لينوئيک کونژوگه پرداخته شده است .
نقش اسيد لينوئيک به عنوان يک غذاي عملگر به دو دهه اخير
در اسيدهاي چرب ، دو جفت پيوند دوگانه معمولاً داراي يک گروه متيلن بين خود هستند ، اما در اسيد لينوئيک مذکور ، يک ترکيب کونژوگه وجود دارد . وجود اسيدهاي چرب داراي باندهاي دوگانه کونژوگه ، اولين بار توسط Booth و همکاران ( 1935 ) در فرآورده هاي غذايي شناسايي شد .
در اسيد لينولئيک ، يک گروه متيلن بين باندهاي دوگانه وجود دارد ، ولي دراسيد لينوئيک کونژوگه چنين ساختماني وجود ندارد و در آن يک باند دو گانه کونژوگه به شکل سيس يا ترانس عمدتاً در موقعيت کربن هاي شماره 11 ، 9 و 12 ، 10 وجود دارد .
اين ماده در اثر بيوهيدروژناسيون انجام شده در معده نشخوارکنندگان توليد شده و مستقيماً وارد شير و گوشت آنها مي گردد . تاکنون 28 ايزومر مختلف اسيد لينوئيک کونژوگه شناسايي شده اند ، ولي عمده ترين ايزومر موجود در رژيم غذايي ، ايزومر 9 ـ سيس 11 ـ ترانس مي باشد که حدود 90 درصد اسيد لينوئيک کونژوگه دريافتي از راه غذا را شامل مي گردد . اين ترکيب را در صنعت و به شکل تجاري هم مي توان تهيه نمود . بدين ترتيب که از حرارت دادن اسيد لينولئيک تخت شرايط قليايي و يا هيدروژناسيون جزئي اسيد لينولئيک قابل سنتز مي باشد و از اين طريق مي توان مکمل هاي درماني اين ترکيب را تهيه نمود .
همان طور که ذکر شد اين اسيد چرب به طور طبيعي در شير و گوشت نشخوارکنندگان يافت مي شود و ميزان آن 1/07 ـ 0/34 درصد در شير و 0/68 ـ 0/12 درصد در گوشت مي باشد که بسيار تحت تاثير سن دام ، شرايط پرورش و نوع تغذيه است . شرايط پخت متعادل و نرمال و شرايط ذخيره سازي مطلوب تغييري در ميزان اين اسيد چرب ايجاد
نمي کند .
يکي از راه هاي افزايش ميزان اسيد لينوئيک کونژوگه در رژيم غذاي ، اصلاح الگوي تغذيه دام هاي مورد استفاده در تغذيه انسان مي باشد ؛ براي مثال با وارد کردن 2 درصد روغن سويا و يک درصد روغن ماهي در رژيم غذايي دام هاي گوشتي و شيرده ، ميزان اين ترکيب در شير و گوشت آنها افزايش مي يابد . همچنين اضافه کردن حبوبات به رژيم دام ها باعث افزايش توليد اسيد لينوئيک کونژوگه و رسوب آنها در بافت هاي حيوانات نشخوار کننده مي گردد .
شير دام هايي که ميزان اسيد لينوئيک کونژوگه آنان بيشتر از دام هاي معمولي بوده ، هيچ گونه تفاوتي از نظر ويژگي هاي حسي با شير دام هاي معمولي ندارد و به خوبي براي مصرف کننده قابل پذيرش بوده است .
از آنجايي که اسيد لينوئيک کونژوگه داراي خاصيت آنتي اکسيداني نيز مي باشد ، وجود آن در فرآورده هاي گوشتي ، از اکسيداسيون چربي اين فرآورده ها جلوگيري مي نمايد .
در ميان ايزومرهاي مختلف ، اسيد لينوئيک کونژوگه بيش از همه دو ايزومر 9 ـ سيس 11 ـ ترانس و ديگري ايزومر 10 ـ ترانس 12 ـ سيس مطرح بوده اند و داراي اثرات فراواني بر سلامتي مي باشند . در زير به بررسي اثرات اين اسيد چرب در سلامتي پرداخته مي شود .
تاثير در کاهش توده چربي بدن :
در يک پژوهش نشان داده شده است که مصرف 4/2 گرم در روزاسيد لينوئيک کونژوگه براي مدت 4 هفته باعث تغيير در بافت چربي و کاهش اندازه دور شکم در مردان چاق ميان سال شده است که بيانگر کاهش توده چربي بوده است .
اين اسيد تاثيري در پروفايل چربي خون و عوامل خطرزاي بيماري هاي قلبي ـ عروقي ندارد . اين در حالي است که در مطالعات تجربي ثابت شده است که مصرف اسيد لينوئيک کونژوگه باعث کاهش قابل توجه تري گليسيريد و ليپوپروتئين ها و افزايش HDL شده است . با اين حال تاثير اين ماده در مورد انسان بررسي هاي بيشتري را طلب مي کند .
تاثير در سرطان :
همچنين ثابت شده است که هر دو ايزومر ياد شده اثرات محافظتي در برابر سرطان پروستات و جلوگيري از آن دارند .
اسيد لينوئيک کونژوگه و سلامت استخوان :
نمود .
منبع: دنياي تغذيه شماره ي 87
/س