طبق آنچه که از آیات و روایات به دست ما رسیده است همسران موفق زنان و مردانی هستند که یکدیگر را در مسیر بندگی یاری می‌دهند و هر دو در کنارهم، برای رسیدن به هدف والای آفرینش و دستیابی به مقامات بلند عبادی و سلوکی تلاش می‌کنند.در این نوشتار برآنیم تا به بررسی ویژگی معنوی زندگی آنها اشاره نماییم:
ویژگی همسران سالک
در لسان آیات و روایات همسران خوشبخت و موفق کسانی هستند که در کنار وظایف همسری خویش، وظیفه بندگی را فراموش نکرده‌اند و رسیدن به قرب الهی را سرلوحه زندگی قرار داده‌اند.
همسرانی که سبک زندگی فاطمی را الگوی خویش قرار داده و سعی کرده‌اند همچون بانوی بزرگوار عالمیان، خوب یاوری برای طاعت و بندگی خدا باشند. آنهایی که یکدیگر را برای قیام شبانه تشویق می‌کنند تا هر دو در کنار هم از آثار چشمگیر تهجد و شب زنده داری بهره‌مند شوند. که رسول خدا(ص) در روایتی از برکات آن پرده برداشته و فرموده است: «هر بنده‌ای -مرد یا زن- که نماز شب روزیش شود و از روی اخلاص برای خدای عزوجل برخیزد و وضویی کامل گیرد و با نیت صادقانه و قلب پاک و پیکری خاشع و دیده‌ای گریان برای خدای عزوجل نماز گزارد، خدای تبارک و تعالی نه صف از فرشتگان پشت سر او قرار دهد که شمار فرشتگان هر صف را جز خدای تبارک و تعالی کسی نداند و یک طرف هر صف در شرق باشد و سر دیگر آن در مغرب؛ حضرت فرمود: چون از نماز فارغ گردد، به مقدار آن فرشتگان برایش درجه و مقام نوشته شود.» [1]
در روایتی دیگر، درود و رحمت خدای تبارک و تعالی به چنین همسران سالک و عابدی رسیده و آمده است که:«خدا رحمت کند مردی را که شب برخیزد و نماز گزارد. سپس همسرش را بیدار کند و او نیز نماز به جا آورد و اگر امتناع کند آب بر روی او بپاشد و خدا رحمت کند زنی را که شب برخیزد و نماز به جا آورد و سپس شوهرش را بیدار کند و اگر برنخیزد آب بر رویش بپاشد.»[2]
در روایتی دیگر نام این زوجهای بهشتی، در زمره ذاکرین ثبت شده و آمده است: «کسی که شب بیدار شود و زنش را بیدار کند و هر دو تن دو رکعت نماز به جا آورند در زمره کسانی ثبت می‌شوند که خداوند درباره آنها فرموده است: «و انه الذاکرین الله کثیرا و الذاکرات» [3]
در مجمع البیان نیز از پیامبر(ص) روایت شده است که حضرت فرمود: «هرگاه مرد نیمه شب همسرش را از خواب بیدار کند و هر دو به نماز شب بایستند، در شمار مردان و زنانی قلمداد می‌شوند که بسیار به یاد خدایند». [4]
این عاشقان وصل جانان،دوشادوش یکدیگر جز برای رسیدن به وصل دوست به چیز دیگری فکر نمی‌کنند و تمام امور زندگی خویش را با معیار قرب الهی تنظیم می‌نمایند و به دنیا و آنچه در آن است کوچکترین نظر و توجهی ندارند.
آنان وقتی که نیمه‌های شب از خواب ناز بیدار می‌شوند، یکدیگر را برای باز کردن گره‌های شیطانی یاری می‌دهند تا با روحی پاک و بی‌آلایش صبح کنند و کسالت و آلودگی را از خویش دور سازند که در روایت آمده است که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هر یک از شما که می‌خوابد شیطان بر موی بالای پیشانیش سه گره می‌زند و در جای هر گرهی نقش می‌کند که شب دراز است بخواب. چنانچه او از خواب برخیزد و خداوند را یاد کند یک گره باز می‌شود و چون وضو بگیرد گره دوم و هنگامی که نمازگزارد گره سوم باز می‌شود. در نتیجه با نشاط و درونی پاکیزه وارد صبح می‌شود و اگر برنخیزد با کسالت و آلودگی نفس بامداد خواهد کرد.» [5]
همسرانی که سبک زندگی فاطمی را الگوی خویش قرار داده و سعی کرده‌اند همچون بانوی بزرگوار عالمیان، خوب یاوری برای طاعت و بندگی خدا باشند. آنهایی که یکدیگر را برای قیام شبانه تشویق می‌کنند تا هر دو در کنار هم از آثار چشمگیر تهجد و شب زنده داری بهره‌مند شوند. که رسول خدا(ص) در روایتی از برکات آن پرده برداشته و فرموده است: «هر بنده‌ای -مرد یا زن- که نماز شب روزیش شود و از روی اخلاص برای خدای عزوجل برخیزد و وضویی کامل گیرد و با نیت صادقانه و قلب پاک و پیکری خاشع و دیده‌ای گریان برای خدای عزوجل نماز گزارد، خدای تبارک و تعالی نه صف از فرشتگان پشت سر او قرار دهد که شمار فرشتگان هر صف را جز خدای تبارک و تعالی کسی نداند و یک طرف هر صف در شرق باشد و سر دیگر آن در مغرب؛ حضرت فرمود: چون از نماز فارغ گردد، به مقدار آن فرشتگان برایش درجه و مقام نوشته شود.» [1]
در روایتی دیگر، درود و رحمت خدای تبارک و تعالی به چنین همسران سالک و عابدی رسیده و آمده است که:«خدا رحمت کند مردی را که شب برخیزد و نماز گزارد. سپس همسرش را بیدار کند و او نیز نماز به جا آورد و اگر امتناع کند آب بر روی او بپاشد و خدا رحمت کند زنی را که شب برخیزد و نماز به جا آورد و سپس شوهرش را بیدار کند و اگر برنخیزد آب بر رویش بپاشد.»[2]
در روایتی دیگر نام این زوجهای بهشتی، در زمره ذاکرین ثبت شده و آمده است: «کسی که شب بیدار شود و زنش را بیدار کند و هر دو تن دو رکعت نماز به جا آورند در زمره کسانی ثبت می‌شوند که خداوند درباره آنها فرموده است: «و انه الذاکرین الله کثیرا و الذاکرات» [3]
در مجمع البیان نیز از پیامبر(ص) روایت شده است که حضرت فرمود: «هرگاه مرد نیمه شب همسرش را از خواب بیدار کند و هر دو به نماز شب بایستند، در شمار مردان و زنانی قلمداد می‌شوند که بسیار به یاد خدایند». [4]
این عاشقان وصل جانان،دوشادوش یکدیگر جز برای رسیدن به وصل دوست به چیز دیگری فکر نمی‌کنند و تمام امور زندگی خویش را با معیار قرب الهی تنظیم می‌نمایند و به دنیا و آنچه در آن است کوچکترین نظر و توجهی ندارند.
آنان وقتی که نیمه‌های شب از خواب ناز بیدار می‌شوند، یکدیگر را برای باز کردن گره‌های شیطانی یاری می‌دهند تا با روحی پاک و بی‌آلایش صبح کنند و کسالت و آلودگی را از خویش دور سازند که در روایت آمده است که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «هر یک از شما که می‌خوابد شیطان بر موی بالای پیشانیش سه گره می‌زند و در جای هر گرهی نقش می‌کند که شب دراز است بخواب. چنانچه او از خواب برخیزد و خداوند را یاد کند یک گره باز می‌شود و چون وضو بگیرد گره دوم و هنگامی که نمازگزارد گره سوم باز می‌شود. در نتیجه با نشاط و درونی پاکیزه وارد صبح می‌شود و اگر برنخیزد با کسالت و آلودگی نفس بامداد خواهد کرد.» [5]
بانوانی که مشوق معنوی همسرانشان بودند
یکی از این بانوان عابده، همسر «رباح قیسی» است. در تاریخ آمده است که وی زنی بود با کمال. عابده‌ای زاهده که شب را تا به صبح به عبادت و بیداری می‌گذراند. همسر خویش را نیز به عبادت تشویق می‌نمود و دوست داشت که او هم در این مسیر، همسفرش باشد اما وی اجابت نمی‌کرد. با این همه دست از وظایف همسری خویش که خدا بر عهده‌اش گذاشته بود، بر نمی‌داشت. نماز عشایش را که می‌خواند خود را معطر و آراسته می‌کرد، لباس‌های زیبا می‌پوشید و نزد شوهرش می‌رفت. سپس با اجازه همسرش زینت‌ها را از خود جدا می‌کرد، سجاده‌اش را پهن می‌نمود و تا صبح به نماز و راز و نیاز با خالق هستی‌بخشش مشغول می‌شد.
یکی دیگر از این بانوان عارف، «عمره إمرأة حبیب» بود که شب را تا به صبح به عبادت و بیداری به سر می‌برد و نمونه‌ای از پرهیزگارانی بود که خداوند تبارک و تعالی در سوره ذاریات وصفشان کرده است. همانها که در باب حالشان می‌گوید:« پرهیزگاران در سرای آخرت در میان باغ‍ها و کنار چشمه‌سارهایی که به وصف در نیاید به سر می‌برند در حالی که آنچه را که پروردگارشان به آنان عطا می‌فرماید دریافت می‌دارند. این حیات سعادت‌بار از آن جهت نصیبشان شده است که آنان پیش از این در دنیا نیکوکار بوده‌اند و کار نیکشان اینکه پیوسته چنین بودند که اندکی از شب را می‌خوابیدند و قسمت عمده‌ای از ساعات شب را به نماز و دعا و تلاوت قرآن می‌گذرانیدند و سحرگاهان به استغفار و آمرزش‌خواهی از خدا می‌پرداختند»[6].
او همیشه مشتاق این بود که همسرش نیز همراهش در دل شب از خواب برخیزد و به عبادت و تهجد مشغول شود و وقتی صبح می‌شد و همسرش را در بستر خواب می‌دید می‌گفت: «به تحقیق که شب رفت و روز آمد و ستاره عالم نیز افول کرد و قافله‌های صالحین رفتند و تو عقب ماندی و به آنها نمی‌رسی »[7].
یکی دیگر از این بانوان عارف، «عمره إمرأة حبیب» بود که شب را تا به صبح به عبادت و بیداری به سر می‌برد و نمونه‌ای از پرهیزگارانی بود که خداوند تبارک و تعالی در سوره ذاریات وصفشان کرده است. همانها که در باب حالشان می‌گوید:« پرهیزگاران در سرای آخرت در میان باغ‍ها و کنار چشمه‌سارهایی که به وصف در نیاید به سر می‌برند در حالی که آنچه را که پروردگارشان به آنان عطا می‌فرماید دریافت می‌دارند. این حیات سعادت‌بار از آن جهت نصیبشان شده است که آنان پیش از این در دنیا نیکوکار بوده‌اند و کار نیکشان اینکه پیوسته چنین بودند که اندکی از شب را می‌خوابیدند و قسمت عمده‌ای از ساعات شب را به نماز و دعا و تلاوت قرآن می‌گذرانیدند و سحرگاهان به استغفار و آمرزش‌خواهی از خدا می‌پرداختند»[6].
او همیشه مشتاق این بود که همسرش نیز همراهش در دل شب از خواب برخیزد و به عبادت و تهجد مشغول شود و وقتی صبح می‌شد و همسرش را در بستر خواب می‌دید می‌گفت: «به تحقیق که شب رفت و روز آمد و ستاره عالم نیز افول کرد و قافله‌های صالحین رفتند و تو عقب ماندی و به آنها نمی‌رسی »[7].
پی‌نوشت:
