تفریح سالم ، زندگی سالم

پس از انجام كار در طي ايامي خاص، آدمي نياز دارد تا اوقاتي را صرف تفريح كند. نقل مي‌كنند كه امام علي(علیه السلام) در روزهاي جمعه به بيرون از شهر مدينه و به قصد تفريح مي‌رفتند. گاه در ايام فراغت به سفر نيز مي‌توان رفت. پيامبر اكرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده‌‌اند: سافروا تصحوا (مسافرت كنيد تا سلامت بمانيد) پس الگوهاي ديني جايگاهي براي تفريحات در زندگاني پربار خود درنظر گرفته بودند. بايد دانست كه تفريحات موجب انبساط خاطر و سلامت رواني مي‌شود.
نياز به تفريح وداشتن اوقات فراقت ،نيازي طبيعي است ومـزايـاي بسياري دارد كه در زير به آن اشاره مي شود

- شكوفايي استعدادهاي شخصي:

هر يك از فرزندانمان داراي استعدادهايي هستند و در تعريف استعداد گفته‌‌اند كه آن توانايي بالقوه‌اي است كه اگر در محيط مساعدي قرار بگيرد به شكوفايي مي‌انجامد. فردي كه استعدادهايش به نحو مطلوبي به شكوفايي رسيده باشد به تعبير مازلو به خود شكوفايي دست يافته است. پرداختن به فعاليت‌هاي اوقات فراغت يكي از زمينه‌هايي است كه موجبات رشد استعدادها را فراهم مي‌آورد. يكي از راههايي كه از طريق آن مي‌توان موفق به شناخت استعدادهاي كودكان و نوجوانان شد، مشاهده كارهايي است كه آنها با علاقه و در لحظات آزاد به انجام آن مي‌پردازند. از اين طريق بهتر مي توان به شناخت استعدادها و علايق آنان پي‌برد و تمهيدات و امكانات لازم را براي رشد و بالندگي استعدادهايشان فراهم كرد.

ـ نياز به رشد فرهنگي:

امروزه توجه به فرهنگ و تغييرات اجتماعي امري حائز اهميت است و باتوجه به توسعه و پيشرفت فناوري اطلاعات مي‌توان در جهت تأمين چنين نيازي اقدامات موثر انجام داد. پس غني كردن اوقات فراغت از طريق تماشاي فيلم‌هاي فرهنگي مي‌تواند پاسخگوي نيازهاي مزبور باشد. قابل ذكر است كه بازديد از آثار تاريخي كه معمولاً در اوقات فراغت صورت مي‌گيرد زمينه آشنايي بيشتر با سوابق ديرينه فرهنگي را فراهم مي‌آورد.
بورديو (جامعه‌شناس) مي‌نويسد: عوامل فرهنگي خانواده بر فرايند پيشرفت تحصيلي فرزندان موثر است. حاصل تحقيقات او نشان مي‌دهد كه خانواده‌هايي كه فرزندان خود را به تماشاي تئاتر، سينما، گالري‌هاي نقاشي و كنسرت‌ها و موزه‌ها مي‌برند، موجبات پيشرفت تحصيلي فرزندان خود را فراهم مي‌آورند. چنين دانش‌آموزاني با محيط مدرسه احساس سنخيت بيشتري كرده و با معلمان خود بهتر ارتباط برقرار مي‌كنند.
نتيجه‌اي كه از آرا و نظريات بورديو مي‌توانيم به دست آوريم اين است كه اگر اوقات فراغت فرزندان از طريق توجه دادن و ترغيب كردن آنها به امور فرهنگي غني شود. ضمن سازنده بودن اين اوقات، مي‌توان به پيشرفت تحصيلي فرزندان نيز اميدواري بيشتري داشت، چرا كه خود اين امر موجب غني‌سازي فرهنگي خانواده و فرزندان مي‌شود.

ـ شكوفايي فردي و اجتماعي:

گذراندن اوقات فراغت بايد به نحوي باشد كه زمينه‌هاي لازم براي شكوفايي فردي و اجتماعي را فراهم كند، زيرا شكوفا كردن استعدادها از اهم وظايف تعليم و تربيت است و انسان بالنده در تفكر مازلو فردي است كه به خودشكوفايي رسيده باشد و يكي از عواملي كه به خودشكوفايي فرد كمك مي‌كند. به تعبير آلن بيرو، گذراندن اوقات فراغت است.
در حين گذراندن اوقات فراغت كه فعاليتي اختياري و ‌آزاد است، فرد به دلخواه خود به فعاليتي مي‌پردازد كه استعداد انجام آن را دارد و به آن فعاليت علاقه‌مند نيز هست. هر گاه آدمي به فعاليتي بپردازد كه هم استعداد آن را دارد و هم بدان علاقه‌مند است، قطعاً به شكوفايي در بعد فردي مي‌رسد.
شكوفايي در بعد اجتماعي نيز آنگاه محقق مي‌شود كه فرد در كنار جمعي به فعاليت بپردازد و از طريق فراگيري مهارتهاي اجتماعي و مهارتهاي زندگي به رشد و بالندگي بيشتري دست يابد.
علاوه بر اين با قرار گرفتن در جمع انسانهايي كه توان رهبري جمعي را دارند شناخته مي‌شوند و با به دست گرفتن رهبري جمع، استعداد رهبري وي به شكوفايي مي‌رسد و علاوه بر آن استعدادهاي ديگري در او رشد مي‌كند كه لازمه حضور در اجتماع است مانند رشد استعداد كلامي.
نتيجه ‌آن كه حاصل گذراندن اوقات فراغت است، دست يافتن به شكوفايي فردي و جمعي است.

پيشنهادات

الف: پيشنهادات به مستولان و برنامه‌ريزان

ـ ايجاد هماهنگي و تشكيل يك ستاد برنامه‌ريزي بين نهادها و سازمانهايي كه به نحوي مي‌توانند در غني‌سازي اوقات فراغت مشاركت داشته باشند.
ـ در فعاليتهايي كه براي اوقات فراغت تدارك ديده مي‌شود به انتظارات و علايق و نيازهاي رشد نوجوانان و جوانان، توجه شود.
ـ استفاده از مربيان و استادان مجرب در برنامه‌ها و فعاليتها مي‌تواند تأثير بسزايي در افزايش كيفيت كلاسها و برنامه‌ها داشته باشد.
مربيان، توانايي برقراري ارتباط و رابطه حسنه با نوجوانان و جوانان را داشته باشند.
ـ وجود تعدد و تنوع فعاليتها و برنامه‌هايي كه در خلال آن دانش‌آموزان بتوانند به صوت انتخابي، آزاد خودانگيخته و به ميل خود به آن مشغول شوند.
ـ فضاي تمامي مدارس در هر منطقه در تمام ايام هفته براي تمرين فوتبال و واليبال با حضور مربي ورزش باز باشد.
ـ دوره‌هاي آموزش زبان عربي، انگليسي، رياضي و.. در مدارس به سبك آموزشگاههاي ‌آزاد ولي با شهريه كم به دليل استفاده از امكانات دولتي برگزار شود.
ـ از نيروي كار دانش‌آموزان در جهاد سازندگي، مدرسه سازي، پل‌سازي، راه‌سازي، تعمير مدارس و پرداخت دستمزد به آنها استفاده شود.
ـ نسل جوان به داشتن برنامه‌اي مفيد و جامع كه شامل ورزش و فعاليتهاي فيزيكي، كتابخواني و جبران عقب‌افتادگي‌هاي احتمالي آموزشي است، تشويق شوند.
ـ شهرداري‌ها درصدي از عوامل نوسازي را به ايجاد فضاي ورزشي، پارك، كتابخانه در مناطق حاشيه‌اي و محروم اختصاص دهند.
ـ در طول دوره به مناسبت اعياد يا تولد ائمه يا حداقل در پايان كلاسها با حضور همه دانش‌آموزان جشني برگزار شود و از كار و فعاليت‌هاي آنان تقدير شود.
ـ به منظور اثربخشي هرچه بيشتر اين فعاليت‌ها، مناسب است هم در حين انجام برنامه‌ها و هم در پايان برنامه، ارزشيابي شود. ارزشيابي در حين برنامه سبب دريافت بازخورد و آگاهي از نواقص برنامه‌ها و اقدام براي رفع آن‌ها مي‌شود و ارزيابي در پايان برنامه نيز سبب كسب تجربه و آگاهي براي برنامه‌ريزي و دقت بيشتر در فعاليت‌هاي بعدي خواهد شد.

ب ـ پيشنهادات به خانواده‌ها

خانواده‌هادر نظر داشته باشند كه اوقات فراغت به معناي رها شدن فرزندان به حال خود نيست، بلكه اين يك فرصت غيررسمي است كه بايد به نحوه مطلوبي از آن بهره‌مند شوند.
ـ اولين كار جذب و جلب نوجوانان و جوانان به درون خانواده است، جذابيت محيط زندگي شرط لازم است و براي اين كار هر يك از والدين بايد در بالا بردن سطح شادابي فرزندان سهم داشته باشند.
ـ تقسيم كار در محيط خانواده نه تنها بخشي از اوقات فراغت را تامين مي‌كند، بلكه باعث روحيه قدرشناسي و مسئوليت‌پذيري شده و روحيه پختگي آنان را تقويت مي‌كند.
ـ اختصاص بخشي از اوقات شبانه‌روز براي تربيت و آموزش اجتماعي به فرزندان.
ـ جلب اعتماد نوجوانان تا نوجوان تكيه‌گاه و پشتيبان مطمئني داشته باشد و بتواند مسائل و مشكلات خود را با آن‌ها در ميان بگذارد.
ـ فراهم كردن فرصت‌هاي لازم جهت شركت فرزندان در اردوهاي زيارتي و سياحتي كه از طرف مدارس برگزار مي‌شود.
ـ توجه به معاشرت‌ها و مصاحبت‌هاي دوستانه نظارت و كنترل والدين بر آن كه بسيار حائز اهميت است. البته به صورت غيرمستقيم و بايد توجه كرد تحت هيچ شرايطي نبايد اعتماد خود را از نوجوانان و جوانان سلب كرد.
ـ توجه به پوشش فرزندان در ايام تابستان چه در درون خانواده و چه در خارج از آن كه بايد برخوردار از وضعيت مناسب و درخور موقعيت سني، جنسي و محيط انساني آنان باشد تا زمينه برخي از تحريكات غريزي را فراهم نسازد.
ـ تنها گذاشتن فرزندان در منزل به بهانه ديد و بازديد يا مسافرت به مصلحت نيست. احساس تنهايي در منزل زمينه‌هاي روحي و فكري نوجوانان و جوانان را براي روبه‌رو شدن با وسوسه‌هاي شيطاني مساعد مي‌كند.
ـ تنظيم مسافرت‌هاي كوتاه‌مدت يك روزه يا چند روزه در تنوع روحي و تمدد جسمي و رواني فرزندان بسيار موثر است به ويژه اگر همراه با استفاده ارزشمند از زيبايي‌هاي طبيعت باشد.
شايسته است خانواده‌ها در انتخاب هم‌سفرها به همه جوانب اخلاقي و رفتاري و تاثيرپذيري كودكان و نوجوانان توجهي خاص مبذول كنند.
ـ مراقبت از حيات اجتماعي و معاشرت‌ها در ايام فراغت يك ضرورت غيرقابل انكار است، زيرا در اوقات فراغت نرخ جرائم و بزهكاري‌ها افزايش مي‌يابد و بيشترين عامل ارتكاب جوانان به رفتارهاي ضداجتماعي، معاشرت‌هاي آلوده و دوستي‌هاي مشكوك است.
ـ براي تربيت ديني و اخلاقي و تقويت ابعاد مذهبي فرزندان قدمهاي ارزنده‌اي برداريم. زيرا تحقيقات و بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه در خانواده‌هاي مذهبي مسائل و مشكلات و بزهكاري به مراتب كمتر است.

برخي پيشنهادات ديگر

*استفاده از توانمندي‌هاي خانواده‌ها براي برنامه‌هاي تابستاني در مدارس: بسياري از پدران و مادران با رغبت و علاقه آمادگي خويش را اعلام مي‌دارند. با اين برنامه هم مدرسه فعال مي‌شود، هم خانواده‌ها در جريان آموزش سهيم مي‌شوند.
*با مشاركت نهادها و مراكز فرهنگي و استفاده از امكانات مدارس مي‌توان به برپاسازي اوقات فراغت دانش‌آموزان كمك كرد.
*حتي مي‌توان از توانايي دانشجويان و دانش‌آموزان دبيرستاني بهره گرفت. نوعي حرفه‌آموزي براي رهايي از فضاي عمدتاً نظري آموزش ـ وضعيت نظام فعلي آموزشي ـ مي‌توان تدارك ديد.
منبع: روزنامه اطلاعات
/خ