مقدمه:
تسبیحات اربعه، چهار ذکری است که در نمازهای روزانه سه یا چهار رکعتی و در برخی اذکار خوانده می‌شود.تسبیحات اربعه از چهار ذکر سُبْحانَ اللهِ(تسبیح)، الْحَمْدُ لِلهِ(تحمید)، لا إلهَ إلاّ اللهُ(تهلیل)، و اللهُ أکْبَرُ(تکبیر) تشکیل شده است.
با این حال به این چهار ذکر تسبیحات اربعه گفته می‌شود با این که فقط بخش اول تسبیح است و بقیه تحمید و تهلیل و تکبیر.در روایات برای تسبیحات اربعه به‌صورت مستقل ثواب‌هایی قرار داده شده است.
که طبیعتاً همان ثواب‌ها برای گفتن آن در نماز نیز هست. به علاوه در اهمیت و فضیلت این ذکر همان بس که به‌عنوان ذکری در رکعت سوم و چهارم نماز قرار داده شده است.
تسبیحات اربعه و ثواب آن
آموزش تسبیحات اربعه
تسبیحات اربعه ۴ ذکری است که در نمازهای سه یا چهار رکعتی و بعضی از ذکر‌ها خوانده می‌شود.
ذکر تسبیحات اربعه و ترتیب گفتن آن
۴ ذکر تسبیحات اربعه عبارتند از:
سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلهِ وَ لا إلهَ إلاّ اللهُ وَ اللهُ أکْبَرُ
پاک و منزه است خداوند و ستایش مخصوص خداست و معبودی جز خدا نیست و خداوند بزرگتر است
تعداد تسبیحات اربعه در نماز
در رکعت سوم و چهارم نمازهای یومیه، تسبیحات اربعه به جای حمد و سوره خوانده می‌شود. بعضی از مراجع معتقدند که در هر رکعت باید سه بار تسبیحات اربعه تکرار شود و بعضی دیگر معتقدند که گفتن یک بار آن هم کفایت می‌کند.
تسبیحات اربعه در نماز
به جز نمازهای یومیه، تسبیحات اربعه در نماز جعفر طیار، نماز مشترک شب‌های ماه رمضان و اعمال ماه ذی الحجه هم خوانده می‌شود.
احکام تسبیحات اربعه
در این مقاله در احکام مروبط به تسبیحات اربعه کلیات گفته می‌شود و در مورد هر حکم باید نظر مرجع تقلید خودتان را بدانید.
در رکعت سوم و چهارم می‌توانید فقط سوره حمد را بخوانید یا سه مرتبه تسبیحات اربعه را بگویید و حتی اگر یک بار هم بگویید کفایت می‌کند.
همچنین می‌توانید در یک رکعت سوره حمد را بخوانید و در رکعت بعدی تسبیحات اربعه را بگویید، ولی بهتر است که در هر دو رکعت تسبیحات اربعه را بگویید.
اگر وقت برای خواندن نماز کم است می‌توانید به یک بار تسبیحات اربعه در هر رکعت اکتفا کنید.
چه زن و چه مرد باید تسبیحات اربعه را آهسته بخوانند.
اگر در رکعت سوم و چهارم سوره حمد را خواندید باید بسم الله آن را آهسته بگویید.
در رکعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبیحات استغفار کنید، مثلًا بگویید: «استَغفِرُ اللّهَ رَبِی وَ اتُوبُ الَیه» یا بگوید «اللّهُمَّ اغفِر لِی»
خواص تسبیحات اربعه:
از جمله فضائل و برکات تسبیحات اربعه عبارتند از:
نزدیکی به خداوند
دفع بلا‌های دنیوی
استجابت دعا
امام صادق (ع) فرمود: وقتی از خواندن نماز فراغت پیدا کردید، ۳۰ بار بگویید: «سبحان اللّٰه و الحمد للّٰه و لا إله إلاّ اللّٰه و اللّٰه أکبر.»، زیرا این کلمات ویرانی، غرق شدن، سوختن، افتادن در چاه، خوراک درندگان قرار گرفتن، جان سپردن به صورت بد و هرگونه نکبت و گرفتاری و مصیبتی را که بر بنده در آن روز فرو می‌آید، دفع می‌کنند و آن‌ها معقبات هستند.
امام صادق (ع) در روایت دیگری فرمود:
هرکس در تعقیب نمازهای واجب پیش از آن که آسوده بنشیند، ۴۰ بار بگوید: «سبحان اللّٰه و الحمد للّٰه و لا إله إلاّ اللّٰه و اللّٰه أکبر» سپس از خداوند درخواست نماید، هر چه بخواهد به او عطا می‌شود.
ثواب تسبیحات اربعه در روایات
در این‌جا به ذکر چند نمونه از روایات درباره‌ی ثواب تسبیحات اربعه بسنده می‌شود:
ثواب گفتن یک بار تسبیحات اربعه
روایت شده از حضرت محمد صل الله علیه و آله در کتاب جامع الاخبار :هر کس یک بار سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ بگوید خداوند اسمش را در دیوان صدیقین می نویسد و برای هر حرف آن نوری خواهد بود در صراط هم چنین در آن کتاب نقل شده است از رسول اکرم که :هر کس روزی یک بار بگوید خداوند حرام می کند جسد او را بر آتش جهنم .(1)
نیکی‌های ماندگار
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ روایت نموده که پیامبر خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «ذکر سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَر را بسیار بگویید؛ زیرا در قیامت، (گروهی از فرشتگان) در پیش روی این اذکار و پشت سر و دنباله‌رو اینها باشند و این اذکار، نیکی‌های ماندگارند». [2]
سپری در برابر آتش
به نقل از امام صادق علیه‌السلام، پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ رو به اصحاب کرد و فرمود: «سپرهای خود را بردارید»، گفتند برای دشمنی که در کمین ماست؟! آن حضرت فرمود: «نه! بلکه از آتش و بگویید: سبحان اللَّه و الحمدللَّه و لا إله الّا اللَّه و اللَّه اکبر». [3]
درختی با ریشه استوار و میوه پاک
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از کنار مردی گذر می‌کرد که در باغش مشغول کاشتن درختی بود، حضرت ایستاد و به او فرمود: آیا درختی به تو معرفی کنم که ریشه‌اش استوارتر باشد و زودتر برسد و میوه‌های پاک‌تر و بادوام‌تر بدهد؟
عرض کرد: مرا راهنمایی کن ای رسول خدا! فرمود: هر گاه وارد صبح و شام شدی، بگو: سبحان اللَّه و الحمدللَّه و لا اله الّا اللَّه و اللَّه اکبر، که اگر این را بگویی برای تو در برابر هر یک تسبیح، از هر میوه‌ای ده درخت در بهشت خواهد بود و این کلام یکی از مصادیق باقیات صالحات است.
آن مرد گفت: ای رسول خدا! من تو را شاهد می‌گیرم و این باغم را تحویل تو می‌دهم تا برای مسلمانان صدقه باشد ـ آنانی که اهل صدقه‌اند ـ در این‌جا خداوند تبارک و تعالی آیاتی از قرآن را نازل فرمود:
اما آن کس که (در راه خدا) انفاق کند و پرهیزکار‌ی پیش گیرد و جزای نیک (الهی) را تصدیق کند، ما او را در مسیر آسانی قرار می‌دهیم!». [4]
نتیجه:
در پایان مطلب تسبیحات اربعه و ثواب آن چمد روایت را بازخوانی می کنیم.
از کتاب امالی و ثواب الاعمال روایتی از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که آن حضرت از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل فرمود که برای گوینده هر کلمه از این چهار کلمه یک درخت در بهشت می باشد.
از کتاب تفسیر قمی به دو سند صحیح و امالی شیخ به سند دیگر از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که فرمود: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وقت معراج به بهشت وارد شدند، دیدند ملائکه مشغول بنایی می باشند، گاهی می ایستند.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: چرا توقف می کنید؟ عرض کردند: تا آنکه مخارج ما برسد. فرمود: مخارج شما چیست؟ عرض کرند: مخارج ما گفتار مؤ من است در دنیا سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر. چون بگوید، مشغول شویم. و چون نگوید، ما متوقف می شویم.
از کتاب ثواب الاعمال روایتی نقل شده از امام صادق (علیه السلام ) از پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم که فرمود: سپری برای آتش جهنم تهیه کنید به گفتن سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر و این روایات را در کتاب وسائل نقل کرده است.
پی نوشت:
1. بحارالانوار ج 84 ص 10
2.شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ۸، منشورات الرضی، قم، چاپ دوم، ۱۳۶۴ ش.
3.طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص ۳۰۶، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، ۱۳۷۰ ش.
4.لیل (۹۲)، آیه ۵ ۷.
منبع:
https://azkarelahi.ir/azkarelahi
http://www.wikiporsesh.ir/
سایت ستاره
