برخی پدیده‌هایی که در طبیعت رخ می‌دهد و حالت غیر عادی دارد،گاهی موجب وحشت نوع آدمیان می‌شود و گاهی نیز ممکن است افکارخرافی و شرک آلودی را در اذهان جاهلان و غافلان پدید آورد.
اینجاست که توجه دادن اندیشه‌ها به عوامل اصلی آن‌ها و جلوگیری از انحراف اذهان،به عنوان یک وظیفه برای ادیان حق، جلوه می‌کند.
در دین پرسشگر و البته پاسخگوی ما اسلام، برای اینگونه پدیده‌ها،نماز خاصی واجب شده تا تبیین کند اذهان مردم را ،و توجه به خدای هستی آفرین پیدا کنند و منشا این تغییرات و حوادث را،قدرت الهی بشناسند.
نام این نماز،«نماز آیات »است،چرا که برای بروز حوادثی برگزار می شود که از آیات و نشانه های الهی در جهان است.
نماز آیات یکی از نمازهای واجب برای مسلمانان است. این نماز زمان‌هایی واجب است که در رسالهٔ مراجع تقلید نیز آمده‌است.
نماز آیات درسی‌ست از توحید
روایت است که هنگام درگذشت ابراهیم، فرزند کوچک پیامبر، خورشید گرفت. مردم با خود تصور می‌کردند که این کسوف و خورشیدگرفتگی،به خاطر فقدان پسر رسول خدا(ص)است.
پیامبر خدا(ص)-برای تصحیح افکار و برداشت ها-منبر رفت و پس از حمد و ثنای پروردگار،فرمود:
ایها الناس!ان الشمس و القمر آیتان من آیات الله،یجریان بامره مطیعان له لا ینکسفان لموت احد و لا لحیاته،فاذاانکسفتا او واحدة منهما فصلوا
ای مردم! خورشید و ماه، دو نشانه از نشانه های الهی اند، به فرمان او جریان دارند و مطیع اویند، و بخاطر مرگ یازندگی کسی، گرفته نمی‌شوند. پس اگر هر دو یا یکی ازآن دو گرفت، نماز بگزارید.
پس از این سخن، از منبر فرود آمد و با مردم،«نماز کسوف »خواند.
بروز اینگونه حوادث و بلایای طبیعی، در اذهان ساده لوحان، نشان نوعی قهر طبیعت و خشم خدایان به شمار می‌آمد و چون از کیفیت و علل آن خبر نداشتند، از خدا غافل می‌شدند و به طبیعت بی جان متوجه بیشتر و ملموس‌تری می‌کردند.
وجه تسمیه نماز آیات
آیات جمع آیه یا آیت و در زبان عربی به معنی نشانه‌ها می باشد. این نماز را به این دلیل نماز آیات (نشانه‌ها) می نامند، زیرا خواندنش هنگامی واجب است که حادثه‌هایی ویژه روی دهد که مسلمانان آن ها را نشانه‌های خدا می‌دانند.
نماز آیات از چه زمانی واجب شد؟
در این باره حدیثی از امام کاظم (ع) نقل شده که فرمود: «هنگامی که ابراهیم پسر پیامبر خدا (ص) مرد، خورشید گرفت. مردم گفتند که خورشید برای مرگ پسر فرستاده خدا گرفته است.پیامبر خدا پس از شنیدن این سخنان بالای منبر رفت و بعد از ثنای خداوند فرمود: «ای مردم! همانا گرفتن خورشید و ماه نشانه‌هایی از نشانه‌های خدا است که فرمان‌بردارانه به فرمان او روان اند، برای مرگ و زندگی هیچ‌کس نمی‌گیرند.
پس هرگاه یکی یا هر دو گرفت، نماز [آیات] بگزارید». پس از منبر پایین آمد و با مردم نماز خورشیدگرفتگی (کسوف) گزاردند». از آن زمان، نماز آیات بر مسلمانان واجب گشت.
نماز آیات چه زمانی واجب است؟
طبق نظر علمای شیعه اگر یکی از اتفاقات زیر در جایی که فردی هست پدیدار گردد، نماز آیات بر او واجب می شود:
گرفتن خورشید (کسوف): اگر چه مقدار گرفتگی کم باشد و کسی هم نترسد.
گرفتن ماه (خسوف): اگر چه مقدار گرفتگی کم باشد و کسی هم نترسد.
زمین‌لرزه: اگر چه کسی هم نترسد.
آذرخش و صاعقه
بادهای سرخ و سیاه
و حوادث طبیعی دیگر در صورتی که موجب رعب و وحشت اکثر مردم شود.
احکام نماز آیات
در صورتی که دو یا چند حادثه از حوادث بالا با هم اتفاق افتاد، برای هر یک از آن ها باید جدا گانه نماز آیات را ادا کرد.از وقتی که خورشید یا ماه شروع به گرفتن می‌کند انسان باید نماز آیات را بخواند و بنا بر احتیاط واجب باید به قدری تأخیر نیندازد که شروع به باز شدن کند.
موقعی که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق می افتد، انسان باید فورا نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
چیزهایی که در نماز یومیه واجب و مستحب است، در نماز آیات هم واجب و مستحب می باشد.
اگر در نماز آیات شک کند که چند رکعت خوانده و فکرش به جایی نرسد، نماز باطل است.
آموزش نماز آیات
نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد، نماز آیات به دو روش خوانده می شود؛
آموزش نماز آیات به روش اول
بعد از نیت و تکبیرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود.سپس سر از رکوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود.
باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود.
سپس سر از رکوع بردارد و همین طور ادامه دهد تا یک رکعت پنج رکوعى که قبل از هر رکوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد.
سپس به سجده رفته و دو سجده نماید.
بعد براى رکعت دوم قیام کند و مانند رکعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد.
بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
آموزش نماز آیات به روش دوم
بعد از نیت و تکبیرةالاحرام، حمد و یک آیه (البته احتساب بسم‌الله به عنوان یک آیه خلاف احتیاط است) از سوره‌اى را قرائت کرده و رکوع کند.سپس سر از رکوع بردارد و آیه دیگرى از آن سوره را بخواند و به رکوع رود.
بعد سر از رکوع برداشته و آیه دیگرى از همان سوره را قرائت نماید و همین طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سوره‌اى که پیش از هر رکوع، یک آیه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود.
سپس رکوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود.
پس از اتمام دو سجده، براى رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیهاى از یک سوره را بخواند و به رکوع برود و همین طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد.
چنانچه بخواهد براى هر رکوعى به یک آیه از سوره‌اى اکتفا کند، نباید سوره حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند.
منبع: سایت ستاره
