فرزندتان ديابت دارد ؟
نويسنده : دکتر مجتبي جوان بختي
يکي از بيماري هايي که نيازمند آموزش والدين و کودکان است ، ديابت است . متاسفانه ديابت نه تنها بزرگسالان را تهديد مي کند بلکه تهديدي براي کودکان نيز به شمار مي آيد به ويژه آنکه پدران و مادراني که از ديابت کودک شان مطلع مي شوند دچار نگراني و استرس بيش از اندازه اي خواهند شد . فراگيري برخي نکات آموزشي به والدين کودکان ديابتي کمک مي کند تا اين بيماري را کنترل کنند .
ديابت يا بيماري قند به علت ناتواني بدن در توليد يا مصرف انسولين پديد مي آيد . انسولين ماده اي است که در بدن به وسيله ي لوزالمعده توليد و موجب مي شود قند يا به عبارتي مهم ترين منبع انرژي بدن مورد استفاده قرار گيرد .
تزريق انسولين ممکن است سبب تجمع نامناسب باُفت چربي يا تحليل رفتن باُفت چربي در منطقه تزريق شود ، براي جلوگيري از اين پيامدها بهتر است هر دو بار جاي تزريق را عوض کنيد .
با محبت و ملايمت براي کودک توضيح دهيد که اگر چه تزريق انسولين دردناک است ، براي سلامت او ضروري است .
بايد سعي کنيد که تزريقات با حداقل مقاومت کودک انجام شود ، از اين رو مقدار انسولين لازم را دور از ديد کودک در سرنگ بکشيد و سپس با حداقل سر و صدا و بدون ترساندن کودک ، آن را تزريق کنيد . از وعده و عيد يا ترساندن کودکان براي تزريق انسولين اجتناب کنيد .
هنگامي که کودکتان بزرگ تر شد بايد خود مسئوليت تزريق انسولين را به عهده گيرد . در اين باره آموزش لازم را به او بدهيد .
ـ رژيم غذايي مناسب و منظم در کنار تزريق انسولين براي کنترل بيماري کودک ديابتي اهميت زيادي دارد تا مانع اُفت قند خون شود .
ـ کودک ديابتي در طول روز بايد علاوه بر وعده هاي غذايي اصلي ، حداقل سه نوبت نيز از مواد غذايي مناسب به عنوان وعده هاي فرعي ( در مجموع حداقل شش وعده غذا در رو ز) استفاده کند . در وعده هاي غذايي فرعي بايد حتي مواد نشاسته اي گنجانده شود .
ـ تغذيه پيش از خواب کودک مهم است زيرا از اُفت قند در طول شب جلوگيري مي کند .
ـ رژيم غذايي مناسب شامل مواد نشاسته اي مانند نان ، سيب زميني ، برنج ، حبوبات ، لبنيات ، تخم مرغ و گوشت است . چربي غذا بايد کم باشد و از غذاهاي پر فيبر استفاده شود .
ـ مقدار غذاي مناسب براي کودک بر اساس ميزان مصرف انسولين بايد به صورت تقسيم شده براي کودک تنظيم شود . در اين کار متخصص تغذيه به شما کمک مي کند .
ـ بيش از فعاليت شديد مانند ورزش ، کودک نياز به مواد قندي دارد در اين مواقع حتي مي توان از قندهاي ساده مانند شکلات و آب نبات در صورت نياز استفاده کرد . البته بهتر است فعاليت ورزشي مداوم بيش از يک ساعت طول نکشد . کودک هر ساعت بايد تغذيه شود .
ـ اگر براي کودک جشن تولد گرفتيد ، مي توانيد از شيرين کننده هاي مصنوعي براي کيک و شربت استفاده کنيد .
سالي يک بار خوردن کيک تولد در تنظيم قند خون مشکل زيادي ايجاد نمي کند ولي با نظر پزشک مي توانيد چند واحد انسولين کريستال پيش از خوردن مقادير زياد کيک و شيريني از سوي کودک ، به او تزريق کنيد .
ـ رژيم غذايي کودک بايد آزاد باشد ولي اين به آن معني نيست که هر چقدر دلش خواست ، مواد قندي مصرف کند . بهتر است مواد قندي ماده اي به جز ميوه ها که حاوي املاح و ويتامين هستند ) از برنامه غذايي کودک حذف شوند و ميوه هاي خيلي شيرين مانند انگور ، خربزه و انجيز نيز به ندرت استفاده شود .
ـ هنگامي که کودک يک وعده غذا را فراموش کند .
ـ اگر هوا خيلي گرم يا خيلي سرد باشد .
ـ اگر ورزش شديد بدون تغذيه مناسب انجام شود .
ـ اگر انسولين بيش از نياز مصرف شود .
درباره ي اُفت قند خون به علايمي همچون لرزش دست ، پوست رنگ پريده ، عرق سرد ، ضربان تند قلب ، گرسنگي ، بي قراري و گريه ، سياهي رفتن چشم ، خستگي و خواب آلودگي ، سردرد و نداشتن تمرکز کودک حتما توجه کنيد . در اين مرحله بايد به سرعت يک غذاي شيرين مانند آب ميوه و آب قند به کودک بدهد . بهتر است از شيريني هاي جامد استفاده نکنيد تا در صورت تشنج ، غذا به راه هاي هوايي کودک وارد نشود . اگر پس از 10 تا 15 دقيقه کودک احساس بهبود نکرد ، اين کار را تکرار کنيد و پس از بهتر شدن حال کودک بايد يک ماده ي غذايي که قند آن جذب طولاني تري دارد ، به وي بدهيد تا دوباره اُفت قند تکرار نشود . نمونه چنين غذاهايي ساندويچ پنير يا شير با چند عدد بيسکويت است .
منبع: روزنامه ي سلامت شماره ي 229 /س
ديابت يا بيماري قند به علت ناتواني بدن در توليد يا مصرف انسولين پديد مي آيد . انسولين ماده اي است که در بدن به وسيله ي لوزالمعده توليد و موجب مي شود قند يا به عبارتي مهم ترين منبع انرژي بدن مورد استفاده قرار گيرد .
تزريق انسولين به کودکان :
تزريق انسولين ممکن است سبب تجمع نامناسب باُفت چربي يا تحليل رفتن باُفت چربي در منطقه تزريق شود ، براي جلوگيري از اين پيامدها بهتر است هر دو بار جاي تزريق را عوض کنيد .
با محبت و ملايمت براي کودک توضيح دهيد که اگر چه تزريق انسولين دردناک است ، براي سلامت او ضروري است .
بايد سعي کنيد که تزريقات با حداقل مقاومت کودک انجام شود ، از اين رو مقدار انسولين لازم را دور از ديد کودک در سرنگ بکشيد و سپس با حداقل سر و صدا و بدون ترساندن کودک ، آن را تزريق کنيد . از وعده و عيد يا ترساندن کودکان براي تزريق انسولين اجتناب کنيد .
هنگامي که کودکتان بزرگ تر شد بايد خود مسئوليت تزريق انسولين را به عهده گيرد . در اين باره آموزش لازم را به او بدهيد .
بخور نخورهاي کودکان ديابتي :
ـ رژيم غذايي مناسب و منظم در کنار تزريق انسولين براي کنترل بيماري کودک ديابتي اهميت زيادي دارد تا مانع اُفت قند خون شود .
ـ کودک ديابتي در طول روز بايد علاوه بر وعده هاي غذايي اصلي ، حداقل سه نوبت نيز از مواد غذايي مناسب به عنوان وعده هاي فرعي ( در مجموع حداقل شش وعده غذا در رو ز) استفاده کند . در وعده هاي غذايي فرعي بايد حتي مواد نشاسته اي گنجانده شود .
ـ تغذيه پيش از خواب کودک مهم است زيرا از اُفت قند در طول شب جلوگيري مي کند .
ـ رژيم غذايي مناسب شامل مواد نشاسته اي مانند نان ، سيب زميني ، برنج ، حبوبات ، لبنيات ، تخم مرغ و گوشت است . چربي غذا بايد کم باشد و از غذاهاي پر فيبر استفاده شود .
ـ مقدار غذاي مناسب براي کودک بر اساس ميزان مصرف انسولين بايد به صورت تقسيم شده براي کودک تنظيم شود . در اين کار متخصص تغذيه به شما کمک مي کند .
ـ بيش از فعاليت شديد مانند ورزش ، کودک نياز به مواد قندي دارد در اين مواقع حتي مي توان از قندهاي ساده مانند شکلات و آب نبات در صورت نياز استفاده کرد . البته بهتر است فعاليت ورزشي مداوم بيش از يک ساعت طول نکشد . کودک هر ساعت بايد تغذيه شود .
ـ اگر براي کودک جشن تولد گرفتيد ، مي توانيد از شيرين کننده هاي مصنوعي براي کيک و شربت استفاده کنيد .
سالي يک بار خوردن کيک تولد در تنظيم قند خون مشکل زيادي ايجاد نمي کند ولي با نظر پزشک مي توانيد چند واحد انسولين کريستال پيش از خوردن مقادير زياد کيک و شيريني از سوي کودک ، به او تزريق کنيد .
ـ رژيم غذايي کودک بايد آزاد باشد ولي اين به آن معني نيست که هر چقدر دلش خواست ، مواد قندي مصرف کند . بهتر است مواد قندي ماده اي به جز ميوه ها که حاوي املاح و ويتامين هستند ) از برنامه غذايي کودک حذف شوند و ميوه هاي خيلي شيرين مانند انگور ، خربزه و انجيز نيز به ندرت استفاده شود .
آشنايي با مشکلات شايع :
ـ هنگامي که کودک يک وعده غذا را فراموش کند .
ـ اگر هوا خيلي گرم يا خيلي سرد باشد .
ـ اگر ورزش شديد بدون تغذيه مناسب انجام شود .
ـ اگر انسولين بيش از نياز مصرف شود .
درباره ي اُفت قند خون به علايمي همچون لرزش دست ، پوست رنگ پريده ، عرق سرد ، ضربان تند قلب ، گرسنگي ، بي قراري و گريه ، سياهي رفتن چشم ، خستگي و خواب آلودگي ، سردرد و نداشتن تمرکز کودک حتما توجه کنيد . در اين مرحله بايد به سرعت يک غذاي شيرين مانند آب ميوه و آب قند به کودک بدهد . بهتر است از شيريني هاي جامد استفاده نکنيد تا در صورت تشنج ، غذا به راه هاي هوايي کودک وارد نشود . اگر پس از 10 تا 15 دقيقه کودک احساس بهبود نکرد ، اين کار را تکرار کنيد و پس از بهتر شدن حال کودک بايد يک ماده ي غذايي که قند آن جذب طولاني تري دارد ، به وي بدهيد تا دوباره اُفت قند تکرار نشود . نمونه چنين غذاهايي ساندويچ پنير يا شير با چند عدد بيسکويت است .
منبع: روزنامه ي سلامت شماره ي 229 /س