مسیح (علیه السلام) در کلام وحی
حضرت عیسی علیه السلام به عنوان یکی از منادیان توحید و پیام آوران حق و عدالت در قرآن کریم بارها مطرح و مورد ستایش کلام وحی قرار گرفته است.آن حضرت یکی از پیامبران برجسته و اولو العزم می باشد که دارای کتاب آسمانی و شریعت مستقل است. امام صادق علیه السلام فرمود: "سادَةُ النَّبِیِّینَ وَالْمُرْسَلِینَ خَمْسَةٌ وَهُمْ اُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَعَلَیْهِمْ دارَتِ الرَّحی نُوحٌ وَاِبْراهِیمُ وَمُوسی وِعِیسی وَمُحَمَّدٌ صلّی اللَّه علیه و آله وَعَلی جَمِیعِ الْاَنْبِیاءِ؛(1) سرور پیامبران و رسولان الهی پنج نفرند و آنان رسولان اولو العزم هستند که مدار [نبوت و رسالت ] بر گرد وجود آنان می چرخد [و آنان عبارت اند از:] نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و حضرت محمد که درود خداوند متعال بر او و آلش و تمام پیامبران الهی باد!"
حضرت عیسی علیه السلام در کلام وحی و احادیث اهل بیت علیهم السلام یکی از اسوه های پاکی و پارسایی معرفی شده و در قرآن با عبارتهای روح خدا، مسیح و کلمة اللّه شناسانده شده است.
تولد شگفت انگیز
از ویژگیهای منحصر به فرد حضرت عیسی علیه السلام که در قرآن مورد تأکید قرار گرفته است، تولد اعجاب انگیز آن گرامی است که در حقیقت یکی از معجزات حضرتش نیز می باشد. خداوند متعال در این زمینه می فرماید: "وَ اذْکُرْ فِی الْکِتَبِ مَرْیَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَکَانًا شَرْقِیًّا "؛(2) "در این کتاب [آسمانی قرآن ] از مریم یاد آر! آن هنگام که از خانواده اش جدا شد و در ناحیه شرقی قرار گرفت.""فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَآ إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّا "؛(3) "و حجابی میان خود و آنها افکند [تا خلوتگاهش از هر نظر برای عبادت آماده باشد]. در این هنگام، ما روح خود را به سوی او فرستادیم و او در شکل انسانی بی عیب و نقص بر مریم ظاهر شد."
"قَالَتْ إِنِّی أَعُوذُ بِالرَّحْمَنِ مِنکَ إِن کُنتَ تَقِیًّا "؛(4) "و [سخت ترسید و] گفت: من به خدای رحمن از تو پناه می برم، اگر پرهیزگار هستی."
"قَالَ إِنَّمَآ أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلَمًا زَکِیًّا * قَالَتْ أَنَّی یَکُونُ لِی غُلَمٌ وَ لَمْ یَمْسَسْنِی بَشَرٌ وَ لَمْ أَکُ بَغِیًّا ؛(5) "گفت: من فرستاده پروردگار توام [آمده ام ] تا پسر پاکیزه ای به تو ببخشم. گفت: چگونه ممکن است فرزندی برای من باشد، در حالی که تا کنون انسانی با من تماس نداشته و زن آلوده ای هم نبوده ام؟"
"قَالَ کَذَ لِکِ قَالَ رَبُّکِ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَ لِنَجْعَلَهُ ءَایَةً لِّلنَّاسِ وَ رَحْمَةً مِّنَّا وَ کَانَ أَمْرًا مَّقْضِیًّا "؛(6) "گفت: مطلب همین است. پروردگارت فرموده: این کار بر من سهل و آسان است و ما می خواهیم او را نشانه ای برای مردم قرار دهیم و رحمتی از سوی ما باشد و این امری است پایان یافته [و جای گفتگو ندارد]."
بنابراین، تولد حضرت عیسی علیه السلام یکی از بزرگ ترین آیات الهی و نشانه های پروردگار متعال به جهانیان است.
خداوند متعال توسط فرشته خود پسری پاکیزه به حضرت مریم علیها السلام می بخشد، بدون اینکه او ازدواج کرده و دارای شوهری باشد.
ابو بصیر از امام صادق علیه السلام سؤال کرد: خداوند متعال چرا حضرت عیسی علیه السلام را بدون پدر آفرید؟ حضرت در پاسخ فرمود: "برای اینکه مردم کمال قدرت او را بدانند که همان طور که قادر است حضرت آدم علیه السلام را بدون پدر و مادر خلق کند، همچنان توانایی دارد فرزندی را از مادر بدون پدر خلق کند." (7)
سخن گفتن در گهواره
از دیگر امتیازات حضرت عیسی علیه السلام سخن گفتن در گهواره است. آن حضرت هنگامی که مادر خود را در محاصره یهودیان دید که زیر امواج سنگین انواع تهمت قرار گرفته است، در همان لحظه که نوزادی بیش نبود، به اذن خداوند متعال لب به سخن گشود و خود را این گونه معرفی کرد: "قَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ ءَاتَل-نِیَ الْکِتَبَ وَ جَعَلَنِی نَبِیًّا * وَ جَعَلَنِی مُبَارَکًا أَیْنَ مَا کُنتُ وَ أَوْصَنِی بِالصَّلَوةِ وَ الزَّکَوةِ مَا دُمْتُ حَیًّا * وَ بَرَّم ا بِوَ لِدَتِی وَ لَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّارًا شَقِیًّا * وَالسَّلَمُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدتُّ وَ یَوْمَ أَمُوتُ وَ یَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا "؛(8) "منم بنده خدا که به من کتاب داده و مرا پیامبر قرار داده است و هر جا که باشم، مرا با برکت ساخته و تا زنده ام، به نماز و زکات سفارش کرده است و مرا نسبت به مادرم نیکوکار قرار داده و جبار و شقی قرار نداده است و سلام خدا بر من در آن روز که متولد شدم و در آن روز که می میرم و آن روز که زنده برانگیخته خواهم شد."امام رضاعلیه السلام در تفسیر سخن حضرت عیسی علیه السلام فرمود: "این مردم در سه جایگاه بیشتر از جاهای دیگر وحشت می کنند و می ترسند: اوّل روزی که از مادر متولد می شوند و دنیا را می بینند، دوم روزی که از دنیا می روند و آخرت و اهل آن را مشاهده می کنند و سوم در روزی که در قیامت محشور می شوند و احکام و صحنه هایی را مشاهده می کنند که در دنیا ندیده بودند. حضرت عیسی علیه السلام در این سه جایگاه در کمال سلامت و آرامش خواهد بود." (9)
محل ولادت حضرت عیسی علیه السلام
امام زین العابدین علیه السلام فرمود: "هنگامی که حضرت امیر مؤمنان علی علیه السلام از جنگ نهروان برمی گشت، در نزدیکی بغداد در مسجد براثا توقف نمود. در آنجا راهبی مسیحی بود که در دیر خود به عبادت اشتغال داشت. وقتی آثار عظمت و جلالت علی علیه السلام را مشاهده کرد و آن را با نشانه های کتاب مقدس خود موافق دید، از دیر پایین آمد و در محضر حضرت، ایمان آورد و مسلمان شد و گفت: من در انجیل وصف تو را خوانده ام که تو در مسجد براثا فرود می آیی که خانه مریم و عیسی علیه السلام است.امام علی علیه السلام به نقطه ای در آنجا تشریف برد و پای مبارک بر زمین زد که نا گاه چشمه ای با آبی صاف و زلال ظاهر شد و فرمود: این همان چشمه ای است که برای مریم علیها السلام از زمین جوشید و آن گاه به یارانش امر کرد تا زمین را کندند. بعد از حفر 17 ذراع، سنگ سفیدی ظاهر شد. امام فرمود: بر روی این سنگ عیسی علیه السلام را مریم علیها السلام از دوش خود بر زمین گذاشت و در اینجا نماز خواند و این زمین براثا خانه مریم علیها السلام است." (10)
تصدیق تورات و مژده ظهور اسلام
از دیگر خصوصیاتی که قرآن برای حضرت عیسی علیه السلام ذکر می کند، این است که آن حضرت علاوه بر تصدیق تورات که شریعت توحیدی حضرت موسی علیه السلام را بیان می کند و علاوه بر تبلیغ دین خود و انجام مأموریت آسمانی رسالت خویش، از ظهور دین مبین اسلام نیز به پیروان خود خبر داده است. در سوره صف می خوانیم: "وَ إِذْ قَالَ عِیسَی ابْنُ مَرْیَمَ یَبَنِی إِسْرَ ءِیلَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُم مُّصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَلةِ وَ مُبَشِّرَم ا بِرَسُولٍ یَأْتِی مِن م بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَآءَهُم بِالْبَیِّنَتِ قَالُواْ هَذَا سِحْرٌ مُّبِینٌ "؛(11) "و به یاد آورید هنگامی را که عیسی بن مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خدا به سوی شما هستم، در حالی که تصدیق کننده کتابی که قبل از من فرستاده شده (تورات) می باشم و بشارت دهنده به رسولی که بعد از من می آید و نام او احمد است. هنگامی که او (احمد) با [معجزات و] دلایل روشن به سراغ آنان آمد، گفتند: این سحری است آشکار."در این آیه به روشنی بیان شده است که حضرت عیسی علیه السلام ادعایی جز رسالت الهی در عصر خود را نداشته و آنچه درباره الوهیت و غیره به آن حضرت نسبت می دهند، دروغ است. همچنین موضوع بشارت در زبان حضرت عیسی علیه السلام نوعی تکامل دین اسلام نسبت به آیینهای قبلی را نیز نشان می دهد. این نکته و اصل بشارت در آیه دیگری نیز مورد تأکید قرار گرفته است. (12)
معجزات و کرامات حضرت عیسی علیه السلام
معجزات شگفت انگیز جناب مسیح علیه السلام در آیات متعددی از قرآن بیان شده است. در سوره بقره خداوند با اشاره به معجزات آن حضرت می فرماید: "وَ ءَاتَیْنَا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَتِ وَ أَیَّدْنَهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ"؛(13) "و به عیسی بن مریم دلایل روشن دادیم و او را به وسیله روح القدس تأیید کردیم."آن گاه برخی از معجزات حضرتش را در سوره مائده این گونه می شمارد: "إِذْ قَالَ اللَّهُ یَعِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتِی عَلَیْکَ وَعَلَی وَ لِدَتِکَ إِذْ أَیَّدتُّکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلاً وَإِذْ عَلَّمْتُکَ الْکِتَبَ وَالْحِکْمَةَ وَالتَّوْرَل-ةَ وَالْإِنجِیلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیَْةِ الطَّیْرِ بِإِذْنِی فَتَنفُخُ فِیهَا فَتَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِی وَتُبْرِئُ الْأَکْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِی وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَی بِإِذْنِی وَإِذْ کَفَفْتُ بَنِی إِسْرَ ءِیلَ عَنکَ إِذْ جِئْتَهُم بِالْبَیِّنَتِ فَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِنْهُمْ إِنْ هَذَآ إِلَّا سِحْرٌ مُّبِینٌ "؛(14) "[به خاطر بیاور] هنگامی را که خداوند به عیسی بن مریم گفت: یاد کن نعمتی را که بر تو و مادرت بخشیدم! زمانی که تو را با روح القدس تقویت کردم که در گهواره و به هنگام بزرگی با مردم سخن می گفتی و هنگامی که کتاب و حکمت و تورات و انجیل را به تو آموختم و هنگامی که به فرمان من از گل چیزی به صورت پرنده می ساختی و در آن می دمیدی و به فرمان من پرنده ای می شد و کور مادرزاد و مبتلا به بیماری پیسی را به فرمان من شفا می دادی و مردگان را نیز به فرمان من زنده می کردی و هنگامی که بنی اسرائیل را از آسیب رساندن به تو بازداشتم، در آن موقع که دلایل روشن برای آنها آوردی؛ ولی گروهی از کافران آنان گفتند: اینها جز سحری آشکار نیست."
در این آیه، خداوند متعال ضمن اشاره به نعمتهای خویش به حضرت عیسی علیه السلام و مادر پاکیزه اش، هشت مورد از معجزات و کرامات حضرت عیسی علیه السلام در پرتو عنایات حق را برمی شمارد:
1. تقویت با روح القدس؛ 2. سخن گفتن در گهواره؛ 3. آموزش کتاب و حکمت و تورات و انجیل از ناحیه وحی؛ 4. دمیدن به پرنده گلی و جان گرفتن آن؛ 5. شفا دادن به کور مادرزاد؛ 6. بهبودی بیماران مبتلا به پیسی؛ 7. زنده شدن مردگان؛ 8. نجات آن حضرت از آسیب رساندن اشرار بنی اسرائیل.
اسوه بندگان صالح
در آیات متعددی قرآن کریم حضرت عیسی علیه السلام را از پیشگامان پاکی و نجابت و شایستگی معرفی کرده و به عنوان الگوی بندگان صالح مطرح نموده است. در سوره انعام می فرماید: "وَزَکَرِیَّا وَیَحْیَی وَعِیسَی وَإِلْیَاسَ کُلٌّ مِّنَ الصَّلِحِینَ "؛(15) "و زکریا و یحیی و عیسی و الیاس همه از صالحان و شایستگان بودند."و در سوره نساء به بیان مقام عبودیت و بندگی حضرت مسیح علیه السلام می پردازد و او را در کنار فرشتگان ذکر می کند و می فرماید: "لَّن یَسْتَنکِفَ الْمَسِیحُ أَن یَکُونَ عَبْدًا لِّلَّهِ وَلَا الْمَلَل-ِکَةُ الْمُقَرَّبُونَ"؛(16) "مسیح هرگز از اینکه بنده خدا باشد، ابایی ندارد و فرشتگان مقرب خداوند نیز این گونه اند."
به این ترتیب، آن حضرت از دیدگاه قرآن، یک انسان کامل، بنده صالح و مقرب درگاه الهی و سرچشمه کمالات و خصوصیات اخلاقی شایسته و فضایل انسانی است.
پی نوشت:
1) الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ج 1، ص 175، ح 3.
2) مریم/16.
3) همان/17.
4) همان/18.
5) همان/19 - 20.
6) همان/21.
7) حیوة القلوب، محمدباقر مجلسی، تهران، نشر اسلامیة، ج 1، ص 398.
8) مریم/30 - 33.
9) تفسیر کنز الدقائق، محمد قمی مشهدی، تهران، نشر ارشاد اسلامی، 1368 ش، ج 8، ص 205.
10) حیوة القلوب، ج 1، ص 397.
11) صف/6.
12) اعراف/157.
13) بقره/ 87.
14) مائده/110.
15) انعام/85.
16) نساء/172.
منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره98 .
