مقدمه:
در این گفتار با استراتژی و سند چشم انداز اربعین حسینی که به اربعین حسینی در امتداد عاشورا، با محوریت نظام اجتماعی بر پایه ولایت مداری، اربعین سکولار و خنثی در سند چشم انداز اربعین ممنوع می باشد و اعتقاد و باور به برپایی حکومت مهدوی و رهبری صالحان می پردازیم.
استراتژی و سند چشم انداز اربعین در امتداد عاشورا است
چرا که در واقع اربعین حسینی ابزاری برای جریان سازی پیام های معرفتی، فرهنگی و سیاسی عاشورا به حساب می آید.
عاشورا نباید در عاشورا باقی می ماند، از اینرو اربعین به عنوان حرکت جریان ساز رسانه ای زمینه زنده ماندن و پویایی نهضت حسینی و همچنین پرورش پیام ها و اهداف والای حرکت سید الشهدا(علیه السلام) را در طول تاریخ فراهم کرد.
استراتژی و سند چشم انداز اربعین حسینی از ناحیه امام صادق
اربعین حسینی را با توجه به نکات معرفتی موجود در اسناد اسلامی می توان از دو زاویه مشخص مورد بررسی و تأمل قرار داد.یکی موضوع زیارت جابربن عبد الله انصاری و ضرورت با امام حسین(علیه السلام) بودن و یک زاویه دیگر نگاه معصومانه به این جریان فرهنگی است، این دو نگاه در واقع برگرفته از دو متن زیارتی اربعین حسینی است.
زیارتی که جناب جابر انجام می دهند و عبارتی را در زیارت سید شهدا بیان می دارند و زیارتی از ناحیه امام صادق(علیه السلام) نقل شده است.
در زیارتی که از جناب جابر نقل می شود، تنها سخن از امام حسین(ع) است و عهد و پیان بستن با ایشان، ولی آنچه در زیارت منسوب به امام صادق(ع) در منابع روایی نقل شده در بردارنده مفاهیم و مضامینی بلند و معنا دار است.
معارفی که لحنی متفاوت با زیارت جابر دارد؛ چرا که در یک سوم پایانی آن سخن از شاخص ها و مؤلفه هایی می کند که گویای سند چشم انداز و راهبردی اربعین حسینی است.
سند چشم انداز و راهبردی اربعین حسینی
1-نظام اجتماعی بر پایه ولایت مداری در سند چشم انداز اربعین
اصل و اساس جریان عاشورا حرکتی فرهنگی و نهضتی بیدارساز برای برپایی حکومت و جامعه ای اسلامی بود، حرکتی که به دنبال براندازی جریان طاغوت و استبکار در سال 61 هجری بود.رکتی که می خواست در برابر طاغوت زمان ایستادگی نماید و جریان استبدادی و نامشروع آن را در جامعه خنثی و بی اثر نماید، نهضتی که به دنبال احیای سنت نبوی بود و می خواست احکام الهی را در جامعه پیاده نماید.[1]
نهضت الهی و قرآنی که می خواست به امت اسلامی بیاموزد که نباید در جامعه اسلامی به دستگاه جور تکیه کرد و باید در جهت اصلاح آن قدم برداشت.[2]
اربعین حسینی نیز جریانی بیدار ساز در راستای احیای فرهنگ عاشورا و حرکتی رسانه ای برای ابراز دوستی و پیمان باخاندان عصمت و طهارت و ابراز برائت و دشمنی با دشمنان ائمه اطهار(علیهم السلام) است.
کما اینکه در فرازهایی از زیارت اربعین حسینی این چنین می خوانیم:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاَهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ؛[3]
پروردگارا من تو را گواه مى گیرم که من دوست آن حضرت و دوست دوستداران او هستم و دشمن با دشمنان او.» در واقع از این فراز زیبای اربعین می توان استراتژی نظام اجتماعی بر پایه ولایت را فهمید.
« أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاَهُ» نظامی که هیچ گونه سازش و دوستی با نظام سلطه و کفر را ندارد. « عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ»
بعد از باور و اقرار به حقانیت ائمه اطهار(علیهم السلام) در زیارت اربعین و ایمان به برپایی حکومت صالحان، حال زائر حسینی باید خود را متعهد به آرمان ها و اهداف والای این ذوات مقدسه نماید و در جهت برپایی آن حقیقت انکار ناپذیر تلاش نماید و خود و دیگران را از بی تحرکی، بی تفاوتی، خنثی بودن، برحذر دارد.
2- اربعین سکولار و خنثی در سند چشم انداز اربعین ممنوع است
در سند چشم انداز اربعین حسینی و اصول راهبردی آن زائر حسینی تعهد می دهد که در برابر نظام سلطه خنثی و راکد عمل ننماید، بلکه باید پیام عاشورا که همان حرکت در جهت اصلاح جامعه اسلامی است را دریافت کرده و در راستای آن گام برداشته و خود را تابع و تسلیم فرامین انسان ساز ایشان نماید.
از این رو در فرازهای این زیارت ارزشمند می خوانیم: «وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لاَ مَعَ عَدُوِّکُمْ؛[4]
و قلبم تسلیم قلب پاک شما و همه کارم پیرو امر شماست و یاریم تا خدا اذن دهد براى شما مهیا است پس البته با شما هستم نه با دشمنان شما.»
بر اساس این فراز از زیارت اربعین حسینی باید در محافل عزاداری منتسب به غرب که خیمگاه آنها محفل رسانه های غربی و استکباری است و تیغ و قمه آنها را انگلیس، و کفن سفید آنها را آمریکا تأمین می کند و نوع خاص و غیر متعارف عزاداری آنها را رسانه های غربی در شبکه های ماهواره ای بازنشر می کنند، شک کرد.
3-اعتقاد و باور به برپایی حکومت مهدوی و رهبری صالحان در سند چشم انداز اربعین
یکی از عناصر مهم و کلیدی در سند چشم انداز اربعین حسینی اشاره به موضوع مهدویت و برپایی حکومت صالحان است، در واقع در هندسه و فرازهای زیارت اربعین رویکرد آینده گرایانه مورد توجه قرار می گیرد، آینده ای که قرار است بر مدار اهل بیت عصمت و طهارت اداره شود.«وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی؛[5]
و شهادت مى دهم که من به امامت و حقانیت شما ایمان و به رجعت شما یقین دارم و در شروع به آیین و ختم کارم.»
بنابراین فرهنگ سازی عاشورایی و فرهنگ سازی اربعینی، ریشه در سیره و سنت امامان معصوم دارند، که سند چشم انداز مشترک برای هر دو رویداد به شمار می آید. در حقیقت اربعین حسینی طرحی کوتاه مدت برای راهبردی بلند مدت است.
در حقیقت وقتی گفته می شود تشیع بر دو بال سرخ عاشورا و سبز مهدوی استوار است، عنصر و رویدادی که حلقه وصل و زمینه پیوند بین این دو را برقرار می کند زیارت اربعین است؛ چرا که اربعین به عاشورا امتداد می دهد.[6]
4- تعهدی جامع و انتظاری پویا در سند چشم انداز اربعین حسینی
بعد از باور و اقرار به حقانیت ائمه اطهار(علیهم السلام) در زیارت اربعین و ایمان به برپایی حکومت صالحان، حال زائر حسینی باید خود را متعهد به آرمان ها و اهداف والای این ذوات مقدسه نماید.و در جهت برپایی آن حقیقت انکار ناپذیر تلاش نماید و خود و دیگران را از بی تحرکی، بی تفاوتی، خنثی بودن، برحذر دارد، انتظار پویا و سازنده در سایه تعهد قلبی و عملی به آموزه های اصیل اسلامی و همچنین اصلاح سبک زندگی بر مدار اهل بیت(علیهم السلام) میسر می شود.
«وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ؛ و قلبم تسلیم قلب پاک شما و همه کارم پیرو امر شماست و یاریم تا خدا اذن دهد براى شما مهیا است.»
حرکت در مسیر سند چشم‌انداز اربعین حسینی ضامن حفظ انقلاب است
تا زمانی که در مسیر سند چشم‌انداز حسینی حرکت کنیم، بیرق انقلاب بلند است. باید دید اصل و اساس ریشه این انقلاب بر چه اساسی است و اگر از آن ریشه فاصله گرفتیم، کارایی آن زیر سؤال است و اگر از آن ریشه فاصله نگرفتیم، همچنان خواهد ماند.
بنیانگذار این نظام مقدس درباره اصل و اساس کار و این حرکت فرمودند این انقلاب در امتداد انقلاب سیدالشهدا(ع)است، لذا آنچه که در انقلاب ابی‌عبدالله(ع) مدنظر بوده، مد نظر حضرت امام(ره) هم بوده است.
اگر ما در طریق سند چشم‌اندازی که ابی‌عبدالله(ع) ترسیم فرمودند، قدم برداشتیم، این انقلاب مستمر مانده و هیچ آسیبی به آن وارد نخواهد شد.
با همه این احوال تا زمانی که در سند چشم‌انداز حسینی حرکت می‌کنیم، بیرق انقلاب ما بلند است. به محض اینکه از این بیرق و از این سند چشم‌انداز فاصله بگیریم، آن مصیبت‌ها و آفت‌هایی که دشمن تصور می‌کرد، می‌تواند بعد از ۴3 سالگی به این نظام و این انقلاب لطمه وارد کند.
سند چشم‌انداز اربعین در 5 عبارت از زیارت اربعین
قید اول در سند چشم‌انداز اربعین
چشم‌انداز ابی‌عبدالله(ع) را در پنج قسم «مَنْ کَانَ فِینَا» «بَاذِلًا مُهْجَتَهُ» «مُوَطِّناً عَلَی لِقَاءِ‌اللهِ نَفسَهُ»، «فَلْیَرْحَلْ» و «مَعَنَا» تقسیم‌بندی کرد .
و در توضیح «مَنْ کَانَ فِینَا»، اینجا هرکسی با ما است با ژست گرفتن و ادعا اتفاق نمی‌افتد. مدعی زیاد است اما در عمل کمیت‌ها لنگ است. «مَنْ کَانَ فِینَا» یعنی باید مثل مادرهای شهدا، مثل شهدا، مانند این مادر بزرگوار شهید در عمل نشان دهیم پیرو ولایت هستیم. ولایت اربعینی از همن مقوله است.
قید دوم در سند چشم‌انداز اربعین
در توضیح قید دوم در سند چشم‌انداز ابی‌عبدالله(ع) به عبارت «بَاذِلًا مُهْجَتَهُ...»
یعنی کسی که اهل بذل باشد. حضرت ابی‌عبدالله(ع) برای خدا، جان و مال و فرزند می‌دهد. اما یک چیز دیگر هم در این قید هست که معمولا افراد کم می‌آورند، آن هم آبروست.
یعنی باید دید فرد حاضر است برای باورها و نظام آبرو بگذارد؟
حسین(ع) و یارانش در راه خدا خود را بذل کردند و ماندگار ماندند، اما توابین که تعدادشان از شهدای کربلا بیشتر بود و مثل شهدای کربلا در یک روز به شهادت رسیدند.
اثر شهدای کربلا را نداشتند، زیرا دیر آمدند، دیر تصمیم گرفتند و متزلزل بودند. لرزه بر تن دشمنان انداختن فقط به عمل اربعینی احتیاج دارد
قید سوم در سند چشم‌انداز اربعین
سومین قید از سند چشم‌انداز ابی‌عبدالله(ع)، در عبارت «مُوَطِّناً عَلَی لِقَاءِ‌اللهِ نَفسَه»
این است که فرد خودش را برای لقاء خدا آماده کرده است، یعنی برای دنیا و نفسانیت کار نمی‌کند، زیرا می‌داند آخر از این دنیا می‌رود و خودش را برای لقاء خدا آماده کرده است.
لذا «مُوَطِّناً عَلَی لِقَاءِ‌اللهِ نَفسَه» یعنی یک ذره نفسانیت و تعلقات دنیوی در وجودشان نیست.
مانند مادران و پدران شهدا که فرزندشان را در راه خدا داده و از جهت مطاع دنیا می‌توانستند به خیلی جاها برسند و حقشان هم بود، اما می‌گویند ما با خدا معامله کردیم.معامله مردم عراق در اربعین قابل توصیف نیست.
قید چهارم در سند چشم‌انداز اربعین
عبارت «فَلْیَرْحَلْ» را چهارمین قید از سند چشم‌انداز اربعین ابی‌عبدالله(ع) است. ما یک سفر داریم که وطن پشت سر است و می‌رویم و برمی‌گردیم. یک کوچ یا رَحل هم داریم که در کوچ هر کجا که رحل اقامت گزیدی، همان‌جا وطنت هست.
کوچ در سند چشم‌اندازی که ابی‌عبدالله(ع) برای ما ترسیم کردند، یعنی کوچی که هیچ دلبستگی و تعلق به این دنیا نداشته باشد.آنچه در اربعین هست همین مورد است.بذل مال مصداقی از آن است.
قید چهارم در سند چشم‌انداز اربعین
عبارت «مَعَنَا» در سند چشم‌انداز ابی‌عبدالله(ع) هم یعنی معیت تا آخر. امتیاز یاران حضرت سیدالشهدا(ع) این بود که زمانی که ناله «هل من ناصر» حضرت بلند شد، بدن‌هایشان شروع به حرکت کرد.
یعنی حسین جان راضی هستیم یک بار دیگر برای تو بجنگیم و به شهادت برسیم.و در اربعین هیچ وقت نتوانستند کار معیت با حسین علیه السلام را تعطیل کنند. این همان همان حب الحسین یجمعنا است که در اربعین می خروشد.
نتیجه:
آنچه در مقاله استراتژی و سند چشم انداز اربعین حسینی به آن بایدیاد بگیریم. به قرار زیر است:
الف: در کنار شور حسینی باید شعور حسینی را از زیارت نامه اربعین یاد بگیریم.
ب:امتداد عاشورا همین انقلاب ایران است موجی که برخواسته از ملیت و مذهب بود.
ج:اربعین در هیچ زمانی در سکوت فرو نخواهد نرود.گام دوم انقلاب ایران در همین مسیر حرکت می کند.
پی نوشت:
[1].تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج6، ص113. فرازی از زیارت اربعین «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلاَلَةِ؛و خون پاکش را در راه تو به خاک ریخت تا بندگانت را از جهالت و حسرت و گمراهى نجات دهد.»
[2]. سوره مبارکه هود، آیه 113.«وَ لا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیاءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ؛ و بر ظالمان تکیه ننمایید، که موجب مى‌شود آتش شما را فرا گیرد؛ و در آن حال، هیچ ولىّ و سرپرستى جز خدا نخواهید داشت؛ و یارى نمى‌شوید.»
[3]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، ص788.
[4]. همان.
[5].إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، ج2، ص591.
[6]. ر.ک: محمد رضایی آدریانی، درآمدی بر چیستی و چرایی حماسه عیم اربعین حسینی، ص 73.
منبع:
https://iqna.ir/fa/news/4082917
این مقاله در تاریخ 1401/6/15 بروز رسانی شده است.
