عید نوروز و دین اسلام

نوروز از دیدگاه دین مبین اسلام

ایرانیان، پیش از اسلام، نخستین روز بهار را جشن می‌گرفتند و از آن به عنوان عید یاد می کردند و امروزه نیز به عنوان یک جشن و نماد همبستگی ملی از آن تجلیل می شود و این جشن پیام آور نوشدگی سال، مرگ زمستان، رویش دوباره طبیعت و سمبل خروج انسان از حالت خمودگی، تنبلی و همراه شدن با طبیعت برای حیات اجتماعی دوباره و ایجاد تغییر و تحول درونی و بیرونی است.

ایرانیان از قدیم الایام با خانه تکانی، نظافت، پوشیدن لباس نو و هدیه دادن به کودکان، عیادت از سالمندان و بیماران به استقبال این تحول می‌روند.

پس از ورود اسلام به ایران، اسلام نه تنها با این روز مخالفت نکرد بلکه آن را گرامی داشت و از آن تجلیل کرد و از نوروز به روزی که خداوند از بندگانش پیمان گرفت که تنها او را بپرستند و برای او شریکی قرار ندهند و روزی که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در غدیر خم برای امیر المومنین علی ـ علیه السلام ـ بیعت گرفت و روزی که قائم با کارگزارانش ظهور می کنند و بر دجال پیروز می شوند یاد می کند و برای آن اعمالی مانند غسل، نماز، روزه، ... ذکر کرده است.

از علی بن خنیس نقل شده که می‌گوید در نوروز خدمت امام صادق ـ علیه السلام ـ رفتم فرمود امروز را می شناسی؟

گفتم روزی است که عجم ها آن را بزرگش دارند و به هم هدیه می دهند.

امام علی ـ علیه السلام ـ فرمودند به کعبه ای که در مکه است این شیوه برای امری دیرین است که برایت تفسیر می کنم.

بعد فرمودند در نوروز بود که خداوند از بندگانش پیمان گرفت که او را بپرستند و برای او شریکی قرار ندهند.

نوروز همان روزی است که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در غدیر خم برای امیر المومنین ـ علیه السلام بیعت گرفت و اقرار به ولایت او کردند و روزی است که قائم ما با خاندان و با کارگزارانش ظهور کند و بر دجال پیروز شود.

هیچ نوروزی نیاید جز این که ما در آن توقع فرج داریم زیرا آن روز از روزهای ماست که عجم او را نگه داشتند و شما او را گم کردید و بعد به علی بن خنیس فرمودند چون نوروز شد غسل کن و پاکیزه ترین لباس ها را بپوش و به بهترین بوها خود را خوشبو کن و در آن روزه بدار و بعد از فراغت از نماز ظهر و عصر و نافله های آن چهار رکعت نماز بجا بیاور....[1]

با وجود این که روایاتی در باب نوروز ذکر شده و مراسمی که غالبا در این روز انجام میشود در روایات به آنها سفارش شده است وهابیون به اسم اسلام با برگزاری این مراسم مخالفت می‌کنند و این امر را بدعت، و کفر و حرام می دانند و پیروان خود را از تبریک گفتن، رفتن به زیارت گاهها، دادن هدیه نوروز به زوج های جوان و حاضر بودن اعضای خانواده در منزل را در شب عید منع می‌کنند.

در حالی که بدعت چیزی است که در دین وارد نشده را جزء دین قرار دادن و آن را مقدس شمردن است و کسانی که این روز را جشن می گیرند اولا آن را جزء دین نمی دانند و ثانیا آیا اعمالی مانند قرآن خواندن، دعا خواندن دسته جمعی، صله رحم، دید و بازدید از اقوام و خویشان، رفتن به محل های زیارتی، مسافرت کردن، محبت کردن به دیگران، عیادت از سالمندان و بیماران، که در اسلام به آنها سفارش شده است بدعت است؟ اگر چنین باشد دیگر چیزی از اسلام باقی نمی ماند و باید خیلی از مسائل را با این دیدگاه کنار بگذاریم.[2]

البته ذکر چند نکته در باب نوروز لازم است

1. نوروز دارای دو جنبه مثبت و منفی می باشد و آنچه مورد تأیید اسلام است جنبه های مثبت آن می باشد مانند، نظافت، پوشیدن لباس نو، صله رحم، درس خداشناسی و معاد گرفتن، عیادت سالمندان و بیماران، محبت به کودکان، هدیه دادن، رفع کدورت ها، احسان به والدین و اقوام.

ولی جنبه های منفی آن مثل انجام امور خلاف دین، اسراف، شهوت پرستی و بزه کاری ها، مسافرت های گناه آلود، شکستن محدویت های محرم و نامحرم، تفریح های ناسالم و غیر شرعی، چشم و هم چشمی ها، که در همه زمان ها و مکان ها مذموم است و مورد تأیید اسلام هم نمی باشد.

2. اطلاق کلمه عید برای نوروز از دیدگاه اسلام درست نمی‌باشد و نوروز جزء اعیاد اسلامی نیست و اعمالی که برای آن ذکر شده به قصد ورود، محل تأمّل و اشکال است ولی می توان این اعمال را به قصد رجاء و مطلوبیت انجام داد.[3]

3. عید واقعی بندگان صالح خداوند روزی است که در آن معصیت پروردگار نباشد[4] و نیز در اسلام فقط عید فطر، عید قربان، و عید غدیر به عنوان عید دینی و مذهبی پذیرفته می باشد.

لذا به بهانه عید، نباید معصیت خدا را انجام داد که از شایع ترین این معصیت ها اسراف، چشم و هم چشمی ها، تعویض مبلمان و اساس منزل، خرید لباس های فاخر و گران قیمت را می توان نام برد که از آنها باید پرهیز شود.

ولی در عین حال گرامی داشت این روز از نظر دین مبین اسلام به عنوان یک جشن ملی هیچ مشکلی شرعی ندارد و آن گونه که وهابی ها می پندارند موجب بدعت و شرک و امثال اینها نمی شود چه این که بسیاری از رسم و رسومات ملی که با معصیت و گناه ملازم نباشد از نظر دین اسلام انجام آنها مانعی ندارد.

پینوشت:
[1]. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ناشر داراحیاء التراث العربی، بیروت، مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال روز نوروز. ج56، ص119.
[2]. عید نوروز و گردشگری از دیدگاه اسلام، یدالله نفری، قم، ص65.
[3]. اجوبه الاستفتائات، سید علی الخامنه ای، ج2، ص131، س390 و 391.
[4]. نهج البلاغه، محمد دشتی، حکمت 428.

منبع: مرکز مطالعات شیعه