لازم به ذکر است که غیر از مهم بودن اسباب بازی، کودک در هنگام بازی می تواند عقاید خود را ابراز کند اگر چه عقاید او ممکن است غیر اصولی باشد ولی نباید توسط شما با دیگران مورد سرزنش یا انتقاد قرار گیرد. وسایل بازی خلاق که می تواند برای کودک تهیه کرد عبارت است از:
انواع و اقسام الگوها ،انواع و اقسام ساختمان سازی های چوبی ،انواع و اقسام دومینوهای ابتکاری ،انواع لوگوهای ابتکاری، بعضی از انواع پازل‌ها انواع مهره ها ،انواع عروسک‌های معمولی،انواع عروسک های نمایشی، انواع کارهای مربوط به رنگ آمیزی، طراحی، نقاشی، کلاژ ،بازی با وسایل اضافی و دور ریختنی ،بازی پخت و پز که یکی از بهترین بازی‌های خلاق می باشد، بازی با آب و وسایل مربوطه ،ماسه بازی و همراه وسایل مربوطه، خمیر بازی و گل بازی .
وسایل نجاری و شکل دادن به چوب برخلاف آنچه که ممکن است برخی اشخاص فکر کنند، وسایل بازی که موجب خلاقیت در کودکان می شود معمولا گران قیمت نیستند. و در بعضی از موارد خود کودک آنها را ترکیب کرده و می سازد.
هنگامی که کودک با یک وسیله خلاق به بازی می پردازد یا قطعات کاغذ را چسب زده یک کلاژ را آماده می کند یا یک گلوله خمیر را تبدیل به یک ظرف یا لیوان می کند، او بیشتر از این که خود را سرگرم کند به فعالیتی مهم، خلاق و آموزنده دست زده است.
فعالیت در یک بازی خلاق به مقدار زیادی به کودک اعتماد به نفس و اتکا به خود را یاد می دهد. کودک در هنگام بازی با وسایل بازی خلاق، به خودبینی و خودفهمی توان خود نیز می پردازد. بازی با وسایل بازی خلاق به کودک کمک می کند تا هویت خود را بیابد و وقتی بازی کودک تمام شد، ممکن است با افتخار بگوید، بین، من چه ساخته ام. معمولا بیان این جمله، پیشرفت و افتخار را به کودک نشان میدهد.
مراحل آموزش مفاهیم به کودک
مرحله آموزش مجسم (عینی): در این مرحله که اولین و اساسی ترین مرحله آموزش است، باید اشیاء مختلف را در دسترس کودک قرار داده تا او بتواند آنها را مشاهده، دست ورزی و تجربه کند و در حین عمل و تجربه با آنها، مفاهیم مورد نظر را دریافت نماید.نمونه: برای آموزش مفهوم پرنده، کودک در کنار مادر و یا پدر دست به پرنده اهلی می زند، پر آنها را لمس می کند، تعداد بالها، پاها، منقار و... را می شمارد. دانه خوردن او را نگاه می کند و به این ترتیب یک سری مفاهیم را در ارتباط با پرنده فرا می گیرد.
مرحله آموزش نیمه مجسم (تصویری): در این مرحله اشیاء نزد کودک حاضر نیستند و او نمی تواند آنها را لمس و تجربه کند اما تصاویر آنها را می بیند. آموزش از طریق تصاویر (عکس، پوستر، کتاب، مجله، فیلم و....) باید زمانی صورت گیرد که کودک قبلا آن مفاهیم را به طور عینی و عملی دریافت کرده باشد و حالا برای استمرار و تداوم یادگیری از تصاویر و الگوها استفاده کند.
نمونه: در این مرحله می توان تصویر چند پرنده را به کودک نشان داد و مفاهیم مربوط به آن را به کودک یادآوری کرد.
مرحله ذهنی: این مرحله از آموزش بر ذهنیات و تصورات ذهنی کودک تکیه دارد. زمانی که کودک مفهومی را از طریق عینی و مجسم فرا گرفت و سپس از طریق تصاویر هم استمرار یافت و تکرار شد می توان برای تکرار و تمرین به طور ذهنی پرسش و پاسخی هم انجام داد.
نمونه: می توان از کودک پرسید پرنده ها چه شباهتی به هم دارند؟ یا اینکه پرنده ها چند تا بال دارند؟ و....
نقش آموزش و تجربه در خلاقیت کودکان
در میان توانایی های مختلف انسان بدون تردید خلاقیت سازنده ترین و بنیادی ترین آنهاست. دستیابی به قانون مندی هایی که به شناخت و تغییر جهان منجر شده بدون استفاده از نیروی خلاق انسانها امکان پذیر نبوده است.همه آثار پر ارزش اصیل و ماندنی فرهنگ بشری که زندگی انسان را معنا بخشیده، ریشه در خلاقیت داشته است و این همه را تاریخ علم و هنر به روشنی نشان می دهد. با توجه به نقش اساسی خلاقیت در زندگی ضروری است که این توانایی ارزشمند را در کودکان پرورش دهیم. در پرورش خلاقیت کودکان چند نکته مهم را باید در نظر گرفت:
نخست: توجه به نقش آموزش در خلاقیت است. تحقیقات روانشناسی و تجربیات انجام شده، تا حدودی نشان داده اند که می توان خلاقیت را پرورش داد. اعتقاد به امکان پرورش خلاقیت و سایر خصوصیت های فرد نگرش ما را نسبت به توانایی های عظیم انسانی، در جهت مثبت تغییر می دهد و ما را به جستجوی شیوه‌های مناسب برای رشد و شکوفایی آنها وا می دارد.
نکته دوم: آگاهی از روند شکل گیری و رشد خلاقیت در کودکان، شناخت عوامل تقویت کننده و بازدارنده آن و فراهم ساختن محیط و امکانات مناسبی برای پرورش این توانایی است. باید کودکان را تشویق کنیم که خود به فعالیت، تجربه مستقیم، مشاهده و تفکر بپردازند و از عادت دادن آنها به حفظ کردن و تکرار مطالب و نیز تحمیل افکار، راه حل ها و تجربیات خود به آنها بپرهیزیم. بگذاریم خود تجربه کنند و بیاموزند و این اصل را بپذیریم که خلاقیت در آزادی شکوفا می شود.
نکته سوم: اینکه پرورش خلاقیت همچون سایر خصوصیات انسانی باید از همان سالهای نخست زندگی آغاز گردد. خلاقیت تدریجا شکل می گیرد و رشد می یابد. اوج خلاقیت کودکان تا سنین ۶- ۷ سالگی است. بنابراین اگر کودکان را با شیوه‌های کار خلاق آشنا نسازیم نمی توانیم از آنها انتظار داشته باشیم که در آینده افرادی نوآور و مبتکر باشند.
و آخرین موضوع اینکه فکر نکنیم پرورش خلاقیت کودکان نیاز به امکانات خاص، هزینه های گزاف و شیوه‌های پیچیده دارد. ما به عنوان پدر، مادر و معلم، نباید به صورت منفعل در انتظار ایجاد محیط و شرایط مناسب باشیم که خلاقیت کودکمان را بارور سازد بلکه خود باید شیوه‌های عملی، ساده و درستی را در این زمینه به کار گیریم. البته این کار، خود نیاز به خلاقیت دارد، می توان نمونه هایی از فعالیت هایی را که برای پرورش خلاقیت کودکان مناسب است، ارائه داد.
قصه گویی، نمایش های خلاق و آزاد، تشویق کودکان به سوال کردن، پاسخ مناسب دادن به سوالهای آنها، کارهای دستی، کلاژ، استفاده از اسباب بازی‌هایی که کودک باید با آنها اشیایی را بسازد، فراهم ساختن امکان مشاهده ی نزدیک و مسقیم برای کودکان از طریق آشنایی آنها با طبیعت، زیرا هیچ چیز برای کودکان آموزنده تر و جالبتر از تماشای طبیعت نیست، تشویق آنها به جمع آوری مجموعه هایی از گل ها، برگ ها، سنگ ها، تصاویر حیوانات، اشیاء و غیره که مشاهده و دقت کودکان را تقویت می کند، فیلم های مناسب و سایر فعالیت‌هایی که هر یک از ما می توانیم با اندکی دقت و توجه آنها را مشخص سازیم و امکانش را برای کودکمان فراهم سازیم.
منبع: کودکان نابغه و باهوش، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
.jpg "5 ابزار ضروری برای زنده ماندن در صعودهای زمستانی")
