بازداری پاسخ
اگر کودکان‌تان برای ترک عادات شان با مشکل مواجه هستند، از روش های بازداری پاسخ که باعث می‌شود کندن مو برای آنان غیرممکن شود، استفاده کنید. برای مثال شما می توانید آنان را متقاعد سازید در زمانی که غالبا موهایشان را می کنند، کلاه بر سرشان بگذارند. برای غلبه بر نخستین و مشکل ترین مانع آگاهی و کنترل عادت در کودکان، می توانید از روش گذاشتن یک چوب به قسمت داخلی مفصل آرنج که در ناخن جویدن به کار برده می شود، استفاده کنید.
این مسئله، خم کردن آرنج و دست زدن به سر یا موهای صورت را غیرممکن می سازد. برای مثال: برای پیشگیری از عادت، والدین مگ در موقع خواب به او دستکشی دادند که دستش کند. اگرچه دستکش عمل کندن مو را با مشکل مواجه کرد، ولی باعث ترک عادت نشد. سپس او یک جوراب ضخیم روی دستش کشید و روی آن را تا بازو نوارپیچی کرد. بالاخره برای یک بار در این چهار سال، مگ بدون کندن یک مو از سرش، شب را صبح کرد. او این کار را برای ده شب ادامه داد تا این که احساس کرد تمایل به کندن مو ضعیف شده است. مقارن با این عمل مگ از پاسخهای جایگزین زیر برای مقاومت کردن در برابر این عادت طی روز، بهره جست.
پاسخ جایگزین
نخستین کاری که می باید انجام میداد، پیدا کردن راهی برای مشغول نگه داشتن دستها موقع دراز کشیدن در رختخواب بود. کودکان می توانند با نگاه داشتن یک توپ کوچک، یک عروسک یا برخی اشیای مشابه که با دست سر و کار دارد در نزدیک محرکها، مثلا در کنار تلویزیون، در ماشین، در کنار تکالیفشان یا در مورد مگ نزدیک تختخوابش، این کار را انجام دهند. والدین مگ به او تسبیحی دادند که تا زمانی که به خواب برود، با آن بازی کند.شما همچنین می توانید زمانی که کودکان‌تان دستهایشان خالی است، به آنان کمک کنید تا دستهایشان را مشغول نگاه دارند. برای مثال: آنان می توانند روی دستهایشان بنشینند، با انگشتهایشان بر روی میز آهنگی بنوازند یا مشتهای شان را گره کنند. هر چیزی که دست ها را مشغول به کار کند و دور از موها نگاه دارد، به کاهش تعداد دفعات این عادت در روز کمک خواهد کرد.
اگر کودکان شما موهایشان را به عنوان واکنشی به فشار روحی می کنند، می توانید این عادت را، با آموختن راههای مثبت تر برای از بین بردن تنش کاهش دهید. تمرینهای آرامش بخش که در فصل دوم شرح داده شد، تکنیک هایی هستند که شما باید با کودکان‌تان بارها و بارها تمرین کنید. این روش، پاسخ به فشار به وسلیه کندن مو را با عادت تنفس عمیق یا تصورات ذهنی مثبت جایگزین می سازد. به محض این که کودکان این روشها را یاد گرفتند، مدام به آنان یادآوری کنید قبل از اینکه وارد موقعیت فشارزا بشوند، از این روش برای به دست آوردن آرامش استفاده کنند. چنانچه آنان به طور دائم این کار را انجام دهند، به زودی یک عادت تنش زدایی سالم جای عادت قبلی را خواهد گرفت.
پاداش ها و تنبیه ها
مگ از این که نخستین شب، نمودار ترک عادت وی نشانی از عادت کندن مو نداشت، شاد و خرسند بود. او از موفقیتش مغرور و خوشحال هم بود؛ زیرا پاداشی که مادرش به او قول داده بود، یعنی رفتن به سالن زیبایی، تحقق می پذیرفت. مگ به خاطر حفظ سلامتی اش میخواست عادتش را ترک کند، ولی او مثل تمام کودکان برای تلاش بیشتر نیاز به انگیزه و محرک قوی تری داشت. سیستم مبتنی بر پاداش و تنبیه، کودکان را تشویق می کند، بعد از آن که اشتیاق نخستین فروکش کرد، به ترک عادت ادامه دهند.همان طور که برنامه تان را شروع میکنید به کودکان‌تان توضیح دهید، زمانی که آنان به انجام این عادت مبادرت نورزند، سزاوار پاداش هایی نظیر اسباب بازیهای کوچک یا امتیازهای ویژه خواهند بود؛ ولی آنان را به این مسئله نیز آگاه سازید که وقتی موهایشان را بکنند، تنبیه هایی نظیر کاهش زمان تماشای تلویزیون یا بازی در مورد آنان اعمال خواهد شد.
از نمودار نظارت بر عادت، به عنوان یک نمودار پیشرفت استفاده کنید. شما میتوانید زمان انجام ندادن این عادت را طی موقعیت های روزانه علامت بزنید که معمولا با گذاشتن ستارهها یا صورتکهای خندان در جاهای مناسب مشخص می شود. در مقابل هر ستاره می توان جایزهای کسب کرد یا می توان آنها را جمع کرد و در پایان هفته به یک امتیاز ویژه دست یافت. با کودکان‌تان صحبت کنید و با هم تصمیم بگیرید که چه جایزه ای را بدهید. در آغاز زمانی که عادت هنوز قوی است، شما ممکن است هر بار که دریافتید کودکان‌تان تلاشی را جهت انجام یک پاسخ جایگزین انجام میدهند، به آنان پاداش کوچکی بدهید. به تدریج که عادت ضعیف می شود، می توانید زمان مورد نیاز برای کسب یک پاداش را افزایش دهید.
همزمان با این عمل از نمودار پیشرفت، برای مشخص کردن تعداد دفعات این عادت استفاده کنید. هر زمان مشاهده کردید که کودکان‌تان موهایشان را در موقعیت تحریک پذیری میکنند، یک علامت ضربدر در جای مناسب بگذارید و در مورد آنان تنبیهی را براساس توافق قبلی اعمال کنید. برای مثال اگر مادر مگ به اتاق خواب او سر میزد و میفهمید که به موهایش دست زده، یک علامت ضربدر بر نمودارش می گذاشت و به او تذکر میداد که از ده دقیقه تماشای تلویزیون در صبح محروم شده است. اگر مادر مگ پانزده دقیقه بعد باز او را در حین انجام این عمل میدید، یک علامت ضربدر دیگر اضافه و ده دقیقه دیگر او را از تماشای تلویزیون محروم میکرد.
پاداش ها و تنبیه ها باید تنها بر محرکهایی متمرکز باشند که شما به وسیله نمودار نظارت بر عادت کشف میکنید. خیلی مشکل است که بتوان یک برنامه ترک عادت را با عبارت «هرگز موهایت را دوباره نکن!» آغاز کرد ولی توافق ترک عادت طی مدت مشخصی از روز، یک روش عملی است که بدون فشار آوردن به کودکان‌تان، احساس کنترل بر عادت را در آنها ایجاد میکند. اگر دیدید که کودکان‌تان موهایشان را در زمانهای دیگر روز میکنند، توجه آنان را به این موضوع جلب نمایید و از آنان بخواهید این کار را نکنند، ولی برای شان جریمه ای در نظر نگیرید. زمانی که موقعیت تحریک پذیری تحت کنترل در آمد، زمان دیگری از روز را در نظر بگیرید و این کار را ادامه دهید تا این که عادت به تدریج ترک شود.
پاداش های اجتماعی نظیر تمجید، تأیید و تشویق می توانند و باید در تمام روز مورد استفاده قرار بگیرند. زمانی که آنان را در موقعیت هایی می بینید که موهایشان را نمی کنند، حتما تشویقشان کنید. از تلاشهای آنان هر چند دفعه که ممکن است، تمجید کنید. درباره قدرت اراده و عزم آنان صحبت کنید و مکررا به آنان بفهمانید از این که تصمیم گرفته اند کاری مثبت درباره عادت های بدشان انجام دهند، خوشحال هستید.
