پیشگیری عادت
چگونگی واکنش شما نسبت به اولین نشانه های نارسایی گفتاری، نخستین گام در جهت غلبه کودکان شما بر این مشکل است. هرچه بیشتر به لکنت کودکان توجه منفی نشان دهیم، احتمال تکرار و شدت آن بیشتر خواهد شد. این حالت زمانی اتفاق می افتد که کودک موقع صحبت کردن احساس عجز و ناتوانی میکند و تنش او تبدیل به ترس از صحبت کردن میشود. آنان ممکن است از اداکردن کلمات مشخصی اجتناب ورزند و از صحبت کردن دچار خجالت شوند. لکنت زبان که ممکن است صرفا به خاطر میل به سریع صحبت کردن شروع شده باشد، به زودی در اثر آمیزش با فشارهای دیگر به مانند این که وقتی او صحبت میکند چه اتفاقی رخ میدهد- بدتر می شود. این فشار می تواند به تنهایی باعث ادامه لکنت، سالها پس از شروع آن گردد.روش های اولیه ای که در زیر بیان می شود، برای کودکان دو تا پنج ساله مبتلا به این عادت، مناسب ترین راه است. این روش ها می توانند از احساسات نگران کننده ای که بر توانایی مبتلایان در ارتباط برقرار کردن با جامعه و امنیت عاطفی آنان اثر می گذارد، جلوگیری کنند. اگر کودک شما بالای پنج سال است، پیشنهادهای زیر یقینا مشکل را آسان خواهد کرد؛ ولی این پیشنهادها نیاز به ترکیب با درمان تخصصی دارند که بعدا توضیح داده میشود.
با لکنت زبان چه کنیم؟
۱. در مراحل نخستین، لکنت زبان را نادیده بگیرید. کودکان در سنین پایین هیچ گونه آگاهی نسبت به نارسایی گفتار خود ندارند. اگر زمانی که لکنت شروع میشود توجهی به آن نکنید، کودک شانس بیشتری برای پشت سر گذاشتن آن دارد.۲. آرام رفتار کنید. یک خانواده آرام، به کودکان شان فرصت بیشتری برای صحبت کردن بدون وارد آمدن فشار روانی میدهند. این مسئله زمانی را در اختیار هر فرد قرار میدهد تا بدون برخورد با گفتار دیگری، حرفش را بزند. برنامه های شتابزده، کودکان را مجبور می سازد که افکارشان را سریع تر به کلمات تبدیل کرده و در نتیجه سریع تر صحبت کنند که این امر سبب تقویت لکنت زبان در آنان می شود.
٣. الگوهای ساده و آرام گفتار را سرمشق کودک قرار دهید. به آرامی و با جمله های کوتاه صحبت کنید. گاه و بیگاه بین جمله ها مکث و از لغات ساده ای که مناسب سن کودکان است، استفاده کنید. از صحبت کردن خودتان به عنوان یک نمونه استفاده کنید و به کودکان‌تان نشان دهید که لزومی ندارد شتاب زده یا پیچیده صحبت کنند.
۴. زمانی که کودکان‌تان صحبت می کنند، به آنان کاملا گوش دهید. هر زمانی که ممکن است به آنان نگاه و توجه کنید. این کار باعث می شود از انجام حرکاتی که نشان دهنده این است که گرفتارید و وقت کافی برای آنان ندارید، بپرهیزید. حرف آنان را تا آخر گوش کنید؛ این نشان میدهد که شما به مطلبی که گفته میشود، توجه دارید نه به نحوه ادای آن.
در برخورد با لکنت زبان از چه کارهایی باید پرهیز کنیم؟
١. به کودکتان نگویید که چگونه لکنت زبان را متوقف کنند. بیان نصایحی از قبیل این که «آرام صحبت کنید؛ نفس عمیق بکشید یا قبل از صحبت کردن فکر کنید»، مشکل کودکانی را که لکنت دارند، حل نخواهد کرد و فقط به آنان می گوید که اشتباه می کنند و درست صحبت نمی کنند.۲. صحبت آنان را قطع نکنید. بگذارید کودکان‌تان بدون کمک شما و تصحیح شدن یا بدون این که حرفشان قطع شود کلمات را با لکنت ادا کنند. اگر شما به این موضوع بیش از حد توجه نشان دهید، احتمالا لکنت با شدت و به دفعات بیشتری تکرار می شود.
٣. نگرانی به خود راه ندهید. همان طور که در زمان به راه افتادن کودکتان افتادن او را بر روی زمین بدون نگرانی نادیده می گرفتید، پس لغزش آنان را نیز در صحبت کردن نادیده بگیرید. هرگز فریاد نزنید. سرزنش نکنید و نگویید «دیگه بسه»؛ همچنین مواظب حرکات خود باشید. اگر زمانی که کودکتان با لکنت صحبت می کند، به چشمان او نگاه نکنید یا دائما به این طرف و آن طرف نگاه کنید یا خود را مشغول کار نشان دهید، در واقع ناراحتی و اضطراب را به کودک خود منتقل خواهید کرد.
۴. انتظار تداوم نداشته باشید. کودکان ممکن است پس از یک دوره طولانی روانی گفتار، به طور غیرمترقبه ای دوباره به لکنت زبان باز گردند. لکنت زبان ممکن است سالها متوقف شده باشد، اما دوباره شروع شود. روانی گفتار کودکان همیشه بدین معنی نیست که آنان کاملا بر این مشکل فائق آمده اند و اگر این عادت دوباره بروز کند، به دلیل تنبل شدن یا لجاجت آنها نیست. ناپیوستگی، یکی از مشخصه های استاندارد نارسایی های اولیه گفتاری است.
۵. کودکتان را مجبور به صحبت نکنید. سعی کنید او را در موقعیت هایی قرار ندهید که در حضور دیگران مجبور به صحبت کردن شود. کودکانی که دائما به واسطه گفتارشان خجالت زده می شوند، ممکن است به کلی از صحبت کردن خودداری کنند.
منبع: بچه‌های خوب، عادت‌های بد، دکتر چارلز شافر، ترزافوی دیگرونیمو، مترجم: میر محی‌الدین گلبار، صص 75-73، انتشارات همشهری، چاپ چهارم، 1391.
