تنوع دادن به مواد غذایی صرف نظر از اینکه نیازهای مختلف جسمانی کودکان را تامین می کند، می تواند به رفع بی اشتهایی آنها نیز کمک بسزایی کند. این بدان معنا نیست که همه مواد غذایی را تهیه کنیم و در یک وعده غذایی به اجبار به کودک بدهیم بلکه می توان مواد موجود در خانه را با تنوع بیشتر به کودک ارائه کرد. مثلا برای صبحانه یک روز کره، روز دیگر پنیر، یک روز چای، روز دیگر شیر یا آبمیوه، عسل، تخم مرغ و... با نان های مختلف بگذارید تا برای کودک جالب شود.
بخش اعظمی از مشکلات رفتای کودکان هنگام غذا خوردن جنبه روانی دارد مثل بی اشتهایی روانی، افسردگی، اضطراب، وابستگی، نیاز به جلب توجه، واکنش به شرایط نامطلوب خانوادگی، مشاجره و دعوا، طلاق، مرگ یکی از عزیزان، تولد نوزاد جدید و... سخت گیری بیش از حد یکی از والدین یا هر دو، تبعیض بین فرزندان و... در حقیقت بسیار غم انگیز است که کودک طرد شده بخواهد از طریق غذا خوردن جلب توجه کند یا شرایط نابسامان خانگی را تحت کنترل در آورد.
عجله کردن هنگام صرف غذا نهایتا منجر به بی اشتهایی کودک می شود زیرا او معنی عجله ما را نمی فهمد، در عین حال نمی تواند به سرعت ما غذا بخورد. برای کودک غذا خوردن امری مهم و دوست داشتنی است پس لذت می برد که با حوصله غذا بخورد و این امر مستلزم وقت گذاشتن شما مادر یا پدر عزیز است. ناگفته نماند بعضی از کودکان کند غذا می خورند همان طور که در سایر کارهایشان کندتر از همسالان خود عمل می کنند. در اینگونه موارد باید به کودک در اتمام غذایش کمک کرد.
نظم در خوردن غذا بسیار مهم است زیرا هم می تواند اشتهای کودک را افزایش دهد و هم به نظم بخشیدن در کارهایش به او کمک می کند. زمان هر وعده غذایی باید ثابت و مشخص باشد. این درست نیست که هر وقت کودک دلش خواست چیزی بخورد یا اینکه ما به عنوان مثال یک بار ساعت ۷، یکبار ساعت ۹ و شب دیگر ساعت ۱۲ به او شام بدهیم. این نظم زمانی کمک می کند معده کودک برای خوردن غذا منظم عمل کند و در عین حال کودک یاد می گیرد هر وعده غذایی را باید در یک محدوده زمانی خاص بخورد.
وقتی دادن غذای کمکی در پایان ۶ ماهگی آغاز شود باز هم باید تا پایان یک سالگی غذای اصلی شیر باشد. به مادران توصیه می شود نه تنها وعده های دادن شیر را کم نکنند بلکه با زیاد کردن آن باعث شوند تولید شیر بیشتر شود. اگر مادر به شیرخوار غذای کمکی بیشتری بدهد، بچه برای مدت بیشتری می خوابد، دفعات مکیدن پستان کمتر می شود و شیر مادر کاهش می یابد. بهتر است تا پایان یک سالگی غذای اصلی شیر باشد.
متخصصان اطفال معمولا برای شیرخواران مولتی ویتامین و قطره آهن تجویز می کنند. ویتامین D اگر در کشوری مانند کشور ما به صورت جداگانه وجود نداشته باشد به صورت مولتی ویتامین یا ویتامین A + D تجویز می شود. از نظر آهن باید گفت در بدن نوزادی که به دنیا می آید مقداری ذخیره آهن وجود دارد در شیر مادر هم مقداری آهن وجود دارد و گرچه مقدار آن کم است ولی جذب بسیار خوبی دارد و تا حدود زیادی مجموعه ذخیره آهن بدن نوزاد و آنچه در شیر مادر است تا حدود ۹ ماهگی برای شیرخواران کفایت می کند. برای اطمینان در پایان ۶ ماهگی وقتی غذای کمکی شروع می شود همراه مولتی ویتامین باید به شیرخوار قطره آهن هم داد. آغاز قطره آهن قبل از ۶ ماهگی این عیب را دارد که چون میکروب کشی شیر مادر را از بین می برد، ضررش قطعا بیش از منفعتش است. کسانی که از ترس اینکه شیرخوارشان دچار فقر آهن شود، به او قطره آهن اضافی می دهند، اثر میکروب کشی شیر مادر را از بین می برند و فرزندشان را در معرض انواع عفونت ها و به ویژه عفونت های گوارشی مانند اسهال قرار میدهند.
همان طور که مطالعات مختلف در سراسر دنیا، در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته نشان داده و مورد تایید سازمان جهانی بهداشت، یونیسف و آکادمی کودکان آمریکا، استرالیا، اروپای غربی و... است بهترین تغذیه تا پایان ۶ ماهگی تنها شیر مادر است. تا قبل از این سن شیر مادر برای رشد شیرخوار کافی است. غذای اصلی بچه ها شیر است و اگر احیانا شیر مادر ناکافی باشد پزشک باید قبل از ۶ ماهگی برای شیر خوار شیرخشک تجویز کند و رشد او را با شیرخشک یا شیر کمکی تامین کند. اگر منحنی رشد دچار افت شد، والدین باید بلافاصله با تجویز پزشک به شیر خوار شیر خشک بدهند البته در وعده های شبانه روز نباید این میزان شیر خشک زیاد باشد بلکه باید با استکان، لیوان، قاشق یا حتی سرنگ و قطره چکان و نه با شیشه به شیر خوار شیر خشک بدهند. البته ابتدا باید مادر از هر دو سینه به شیرخوار شیر بدهد و بعد از این که مطمئن شد هر دو سینه کاملا تخلیه شده و با این حال شیر خوار گرسنه است و منحنی رشد رو به کاهش است بلافاصله بعد از وعده های شیردهی شیرخشک از قبل آماده را به شیرخوار بدهد. والدین باید مراقب باشند زیرا اگر با شیشه به نوزاد شیر خشک بدهند ممکن است شیرخوار دیگر سینه مادر را نمکد.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا،صص66-62، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
