اگر کودکتان غذا نمی خورد یا بی اشتهاست، دلایل زیادی دارد از جمله روش های نادرست مادر، در تغذیه کودکش که باعث لجبازی کودک و خودداری او از خوردن می شود و با کاهش رشد کودک نسبت به گذشته همراه خواهد شد. بی اشتهایی کودکان علل جسمی و روحی دارد. چنانچه شرایط روحی و روانی کودک و نحوه تغذیه از بدو تولد مناسب باشد، معمولا نباید شاهد بی اشتهایی کودک باشیم.
این مشکل از ابتدای تولد کودک ظاهر می شود و اگر دلیل آن به خاطر بیماری جسمی نباشد، نشانه هایی از لجبازی با عکس العمل شیر خوار است. چون رابطه کودک با محیط اطراف با نحوه غذا خوردن او مشخص می شود یعنی کودک هر اعتراض یا مشکلی دارد با طرز خوردن خود (پرخوری، نخوردن غذا یا خوردن غذاهای کم ارزش) نشان میدهد. مثلا بی اشتهایی که از پنج ماهگی شروع می شود، گاهی به این دلیل است که کودک می خواهد با عکس العمل خود هشدار دهد با رفتار زورگویانه مادر در همه زمینه ها به خصوص اجبار پدر و مادر در غذا خوردن و رفتار اضطراب گونه مادر، مشاجره والدین، جدایی و تولد خواهر و برادر کوچکتر مخالف است. لازم است بدانید کودک به همه این شرایط، حق اعتراض دارد.
شما نباید برای آنکه کودکتان را به خوردن غذا ترغیب کنید او را تهدید، تنبیه و حتی تشویق کنید. مضرات این کار بیش از فوایدش است؛ چون اوضاع غذاخوردن کودک را بدتر می کند. شرایط را باید به گونه ای فراهم کنید تا کودک هنگامی که گرسنه می شود، خودش به طرف غذا بیاید. در اکثر موارد غذا نخوردن کودکان دوره ای گذراست. از والدین تقاضا می شود آرامش خود را در این گونه موارد حفظ کنند.
هستند تعدادی از مادران که برای غذا دادن به کودکشان از روشهای نادرستی بهره می گیرند مثل التماس کردن، پرت کردن حواس کودک، تصاویر تلویزیون، دویدن دنبال کودک، با سرنگ غذا دادن، تهدید، با فشار دهان کودک را باز کردن و تجویز شربت اشتها آور که البته هیچ کدام موثر نیست.
عواملی که در غذا نخورن کودک دخالت دارد و بی اشتهایی را برای کودک به همراه دارد، رعایت نکردن نظم در غذا خوردن، پر کردن بیش از حد ظرف غذا، رعایت نکردن تنوع و نرم کردن بیش از حد غذاست. موقع غذا خوردن کودک با دیگران صحبت نکنید. غذا را در میز یا سفره جای مناسب قرار دهید و پیشنهاد کنید غذا بخورد. موقع تغذیه کودک تلویزیون را خاموش و وسایل بازی او را جمع کنید. برای غذا خوردن، زمان معینی تعیین کنید. باقی مانده غذای کودک را بدون اینکه در مورد آن با او بحث کنید، از سر سفره بردارید.
ظرف های مخصوص غذا خوردن برای کودک و در عین حال کنار خانواده بودن، کودک را به غذا خوردن ترغیب می کند؛ چون کودک به دقت از عادت غذایی خانواده تقلید می کند. چنانچه والدین طعم غذایی را دوست ندارند، نباید در حضور کودک مطرح کنند. کودک را با هم سن و سال خودش مقایسه نکنید زیرا رشد و میزان اشتها در کودکان مختلف متفاوت است. موقع غذا خوردن کنار کودک بنشینید و در مورد غذا با او صحبت کنید و از او بپرسید چه غذاهایی برای شام یا روز بعد دوست دارد.
هیچ وقت کودک را مجبور به غذا خوردن نکنید. بگذارید با میل و رغبت خودش غذا را میل کند و چنانچه مقداری از غذا را در اطراف پخش کرد، او را سرزنش نکنید. با شادی میل به غذا خوردن را در کودک ایجاد کنید.
به کودک یاد بدهید که خوردن پفک، چیپس و نوشابه های گازدار برای او مضر است و اگر دلیل تبلیغ این محصولات را جویا شد، به نوعی او را متقاعد کنید. همچنین توصیه به خانواده در عدم مصرف غذاهای فست فود آماده رستورانی که پرکالری هستند و ارزش غذایی کمتری دارند، اهمیت دارد.
همه متخصصان اطفال بر سر این موضوع متفق القول اند که بهترین راه حل، نشان دادن کمترین حد ممکن نگرانی است. با این حال، این کار آسان نیست. توصیه هایی داریم که می توانند به شما کمک کنند.
باید بدانید که شرایط نقش بسیار مهمی بازی می کند. دلایل کاملا منطقی متعددی وجود دارند که یک کودک به دفعات، از غذا خوردن امتناع کند .وعده قبلی غذایش خیلی حجیم بوده است. در بین وعده های غذایی، چیزهای زیادی می خورد. او خسته یا مضطرب است، مثلا شب ها. او در حال گذار از یک دوره ای است که کمتر رشد می کند، بنابراین نیاز کمتری به خوردن دارد.
قبل از این که بگویید فرزندتان بد غذا است یا بدتر مشکل تغذیه ای دارد، تمام این موارد را بررسی کنید. استفاده از تمام جایگزین ها نگرانی عمده والدین این است که چون فرزندشان از خوردن غذا یا خوردن برخی مواد غذایی خودداری می کند، تمام مواد مغذی را که بدنش نیاز دارد، دریافت نکند. این نگرانی کاملا بی مورد است، کودک نمی گذارند که از گرسنگی بمیرند. اما برای اینکه شما خاطر جمع شوید، چند پیشنهاد داریم که می توانید در صورت لزوم آنها را جایگزین غذای کودک تان بکنید: سوپ، مواد خام یا پوره ها به جای سبزیجات پخته .
کمپوت یا آب میوه ها به جای خود میوه ماست، پنیر یا دیگر لبنیات به جای شیر و تخم مرغ، لبنیات یا حبوبات به جای گوشت. اگر فرزندتان مثلا از خوردن سبزیجات امتناع می کند، در تمام وعده های غذایی این مواد را برایش آماده کنید اما بقیه غذا را تغییر دهید: برای مثال گراتین گل کلم و ماهی، یا به همراه گوشت یا سیب زمینی و... اغلب باید در بیش از ده مورد، یک ماده غذایی را به کودک بدهید، تا آن را قبول کند. اگر آن ماده غذایی را با خوراکی های دیگر همراه کنید، شانس خود را بالا برده اید.
گوش به زنگ فرزندتان باشید و سعی کنید او را بشناسید. بعضی بچه ها در برابر روش پوشش مقاومتی نشان نمی دهند، در این روش تکه های سبزیجات و غذاهایی را که دوست دارد را به چیزهایی که به طور عادی دوست ندارد، اضافه می کنید. اما بعضی دیگر میخواهند چند لقمه از سبزیجات بخورند اما از خوردن چیزهای دیگری که با آن مخلوط شده، امتناع می کنند. تا قبل از اینکه منوی غذای خانوادگی تان مختل شود، سعی کنید آن را به دست بگیرید و جلوی خراب شدنش را بگیرید.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص147-142، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
