اگر به تقویم نگاه کرده باشید، می‌بینید که روز نوجوان نزدیک است؛ پس جا دارد تبریکی ویژه به شما نوجوانان این سرزمین بگوییم؛ البته می‌دانم که تبریک خشک و خالی زیاد جالب نیست و توی این دوره و زمانه طرفدار ندارد و انتظار هدیه‌ای هرچند کوچک را از ما دارید. مناسبت‌های مختلفی که در طول سال وجود دارد، فرصت هدیه دادن به آن‌هایی را که خیلی دوست شان داریم فراهم می‌آورد. ما هم چون شما نوجوانان را بی‌نهایت دوست داریم، رفتیم دنبال هدیه‌ای درخور شما. کلی فکر کردیم که بهترین هدیه برای شما نوجوانان چه چیزی می‌تواند باشد! این قدر گشتیم و گشتیم تا بالاخره بهترین هدیه را پیدا کردیم: «آموزش مهارت خودآگاهی»
پس با ما همراه باشید تا با هم این مهارت را یاد بگیریم.
پس با ما همراه باشید تا با هم این مهارت را یاد بگیریم.
تعریف خودآگاهی
«من چه‌کسی هستم؟» خیلی از ما فکر می‌کنیم جواب این سؤال را بلدیم و از خواندن مقاله‌ای با عنوان «من چه کسی هستم؟» بی‌نیاز هستیم. در صورتی که اکثر ما آدم‌ها نسبت به خود شناخت کافی نداریم؛ البته یادتان باشد منظورم از شناخت خود، چیزی بیش تر از سن، جنس، نام خانوادگی و تحصیلات است؛ درواقع منظورم دانستن ویژگی‌های رفتاری و توانمندی‌ها و نقاط قوت و ضعفمان است. خودآگاهی یعنی جواب همان سؤالی که اول مطرح کردم؛ یعنی خودمان را بشناسیم و از خصوصیات و نقاط قوت و ضعف و خواسته‌ها و ترس‌های مان آگاهی داشته باشیم. حالا آیا شما فکر می‌کنید این مهارت را دارید؟ اگر هنوز جواب این سؤال را نمی‌دانید به سؤال‌های زیر سریع جواب دهید. اگر در زمان کمی و به آسانی توانستید به سؤال‌ها جواب بدهید، یعنی شما مهارت خودآگاهی را تا حد خوبی بلدید؛ در غیر این صورت یادگیری مهارت خودآگاهی را باید در اولویت کاری تان قرار دهید.
| سؤال |
جواب |
| 1. چه چیزهایی من را خوش حال می‌کند؟ |
|
| 2. چه چیزهایی من را ناراحت می‌کند؟ |
|
| 3. چه چیزهایی من را عصبانی می‌کند؟ |
|
| 4. چه کارهایی را عالی انجام می‌دهم؟ |
|
| 5. در چه کارهایی ضعف دارم؟ |
|
| 6. از چه کارهایی خیلی زود خسته می‌شوم؟ |
|
| 7. چه چیزهایی من را دچار استرس می‌کند؟ |
|
| 8. چه چیزهایی به من آرامش می‌دهد؟ |
|
| 9. از چه چیزهایی می‌ترسم؟ |
|
| 10. در آینده به کجا می‌خواهم برسم؟ |
|
| 11. به چه کارهایی علاقه دارم؟ |
|
| 12. هدف من از زندگی کردن چیست؟ |
مزیت خودآگاهی
خب حالا این مهارت خودآگاهی چه فایده‌ای دارد؟ اگر خودآگاهی را بلد نباشیم چه اتفاقی می‌افتد؟ واقعیت این است که مهارت خودآگاهی جزو مهم ترین مهارت های زندگی است و یادگیری آن فایده‌های زیادی برای ما دارد. اکثر مکاتب الهی هم انسان را به شناخت خود دعوت کرده‌اند. اکنون به چند نمونه از مزیت‌های خودآگاهی اشاره خواهیم کرد.
دور شدن از گمراهی
اهمیت خودآگاهی در حدی است که اگر کسی که خود را نشناسد، از راه رستگاری و نجات دور و به وادی جهل و گمراهی کشیده می‌شود. امام على علیه السلام می‌فرمایند:مَن لَم یَعرِفْ نَفسَهُ بَعُدَ عَن سَبیلِ النَّجاةِ ، و خَبَطَ فی الضَّلالِ و الجَهالاتِ.»؛ هرکس خود را نشناخت، از راه نجات دور افتاد و در وادى گمراهى و نادانی‌ها قدم نهاد.
شناخت پروردگار
در روایات اسلامی خودشناسی مقدمه خداشناسی معرفی شده است.«مَن عَرَفَ نَفسَهُ عَرَفَ رَبَّهُ؛ هرکس خود را شناخت، پروردگارش را شناخت.»
تصمیم‌گیری بهتر
تصمیم گیری در دوراهی‌ها، یکی از پراسترس‌ترین مراحل زندگی انسان است. اگر ما خودمان را بهتر بشناسیم، براساس شناختی که نسبت به نقاط قوت و ضعف و اهداف خود داریم بر سر دوراهی‌های زندگی، انتخاب‌های بهتری خواهیم داشت.ارتباط بهتر با دیگران
خودآگاهی مقدمه ارتباط مؤثر با دیگران است. همان طور که می‌دانید ما بیشتر وقت خود را در ارتباط با دیگران سپری می‌کنیم. هرچه از خودآگاهی بیش تری برخوردار باشیم، درک درست‌تری از عقاید و افکار دیگران خواهیم داشت و درنتیجه ارتباطات مؤثرتر و راحت تری برقرار خواهیم کرد.«کیفَ یَعرِفُ غَیرَهُ مَن یَجهَلُ نَفسَهُ؟!»؛ کسى که خود را نمى شناسد، چگونه دیگرى را بشناسد؟
دوتمرین برای تقویت خودآگاهی
در این شماره دو تمرین برای تان آوردیم تا با عمل‌کردن به آن‌ها مهارت خودآگاهی را در خود تقویت کنید:
1. سؤالات مختلفی را درباره ی خود طراحی کنید و از دوست‌های معتمد خود بپرسید. از اطرافیان تان بخواهید ویژگی‌های مثبت یا منفی تان را بگویند؛ چون خیلی اوقات پیش می آید دیگران ما را از خودمان بهتر می‌شناسند. این گونه خودتان را بهتر می‌شناسید و زندگی‌تان را آسان تر به مسیری که می‌خواهید هدایت می‌کنید.
2. خودتان را در نامه‌ای معرفی کنید؛ البته مشخص است از آوردن نام و نام‌خانوادگی باید خودداری کنید. این نامه باید به قدری معرف ویژگی‌های شما باشد که وقتی آشنایان تان آن را می‌خوانند، بتوانند تشخیص دهند نامه درباره ی شماست. می‌توانید این کار را در قالب بازی با دوستان و آشنایان تان انجام دهید.1. سؤالات مختلفی را درباره ی خود طراحی کنید و از دوست‌های معتمد خود بپرسید. از اطرافیان تان بخواهید ویژگی‌های مثبت یا منفی تان را بگویند؛ چون خیلی اوقات پیش می آید دیگران ما را از خودمان بهتر می‌شناسند. این گونه خودتان را بهتر می‌شناسید و زندگی‌تان را آسان تر به مسیری که می‌خواهید هدایت می‌کنید.
البته کسب مهارت خودآگاهی یک شبه اتفاق نمی‌افتد، برای موفق شدن در هر کار باید تلاش کرد و سختی بسیاری کشید و مهارت خودآگاهی هم از این قاعده مستثنی نیست. به قول معروف کار نیکو کردن از پر کردن است.
عکاس: هاجر زمانی
منبع: مجله باران
