خواص شگفت انگیز گزنه دوپایه
آیا تا به حال از یک گیاه به ظاهر بی ضرر برای کمتر کردن درد زخم و یا ناراحتی تان استفاده کرده اید؟گزنه دوپایه گیاهی است که فواید بسیاری دارد. شاید محبوب ترین استفاده از این گیاه، برگ هایش باشد که با دم کردن آن به عنوان یک درمان طبیعی برای آلرژی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. علاوه بر این، ثابت شده است که این گیاه در سلامت پوست، استخوان و ادرار نیز مفید و موثر است.
گزنه دوپایه چیست؟
گزنه دوپایه یا urtica dioica، یک گیاه گلدار همیشگی است که قرن‌ها به کار گرفته شده و قدمت آن به یونان باستان می رسد.امروزه می توان این گیاه مفید را در سراسر جهان یافت، اما ریشه های آن در مناطق سردتر اروپا و آسیا قرار دارند. این گیاه معمولا بین دوتا چهار فوت ارتفاع دارد و از ماه ژوئن تا سپتامبر شکوفه می دهد. گزنه دوپایه در خاک غنی از نیتروژن رشد می کند و برگ های به شکل قلب دارد و گل زرد یا صورتی تولید می کند.
تماس پوست با کرک های این گیاه احساس دردناکی دارد، اما اگر قسمتی از پوست که قبلا دردناک بوده با این کرک ها تحریک شود، عناصر شیمیایی آن موجب کاهش درد اولیه آن می شوند.
بیشتر تولیدات گزنه دوپایه از ساقه و برگ های آن ساخته می شوند، اما ریشه های آن نیز دارای ویژگی های دارویی هستند. این گیاه خواص ضد التهابی دارد که می تواند بر درمان بسیاری از مسائل سلامتی تاثیر بگذارد.
معمولا بخش هایی از گیاه که بالاتر از سطح زمین می رویند در تسکین آلرژی و دیگر مشکلات تنفسی مفید هستند و مورد استفاده قرار می گیرند. ریشه های آن نیز می توانند به راحتی برای درمان اختلالات ادراری و پروستات بزرگ نیز تاثیرگذار باشند.
چرا این گیاه موجب خارش پوست می شود؟
گزنه دوپایه، حاوی تعدادی از مواد شیمیایی مانند سروتونین، هیستامین و استیل کولین است که برخی از آنها می توانند بسیار مضر باشند. این مواد شیمیایی موجب تحریک ناخوشایند پوست می شود و در پایه کرک های روی گزنه یافت می شوند. کرک های ریز قادرند مواد شیمیایی را به پوست منتقل کنند که این واکنش درد، قرمزی، تورم و خارش را به دنبال دارد.۵ خاصیت گزنه دوپایه
علیرغم شهرت این گیاه به درد، از آن برای کمک به بسیاری از بیماری ها استفاده می شود. مطالعات نشان داده اند که این گیاه سودمند دارای خاصیت های آنتی اکسیدان، ضد میکروبی، ضد التهاب، سفت کنندگی و ضد درد است.به گفته مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، گزنه دوپایه در طول تاریخ بیشتر به عنوان ادرار آور و برای درمان ماهیچه های دردناک و مفاصل، اگزما، ورم مفاصل، نقرس و کم خونی بکار می رود.
امروزه در درجه اول از این گیاه برای درمان مشکلات ادراری و نیز حساسیت و درد مفاصل استفاده می شود.
بیشترین اثربخشی استفاده از گیاه گزنه دو پایه را در موارد زیر استفاده می شود:
هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) و مشکلات ادراری
علائم BPH توسط یک غده پروستات بزرگ شده ناشی از مجرای ادرار ایجاد می شوند.مبتلایان به هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) سطوح مختلفی از افزایش میل به ادرار، تخلیه ناقص مثانه، ادرار دردناک، چکیدن یک قطره ادرار پس از اتمام آن و کاهش جریان ادرار را تجربه می کنند.
مطالعه BPH ناشی از تستوسترون بر روی موش ها نشان داده که ممکن است گزنه دوپایه در درمان این بیماری به عنوان داروی finasteride (دارویی که معمولا برای درمان BPH مورد استفاده قرار می گیرد) موثر باشد.
پزشکان هنوز از دلیل کاهش این علایم توسط گزنه دوپایه کاملا مطمئن نیستند، اما بسیاری از مطالعات بالینی نتیجه حاکی از آن هستند که این گیاه حاوی مواد شیمیایی است که بر هورمون هایی که این غده را تولید می کنند تاثیر می گذارد.
این مطالعات نشان می دهند که مصرف مستقیم گزنه بر روی سلول های پروستات تاثیر می گذارد. عصاره ریشه گزنه نیز به کندی و یا توقف گسترش سلول های سرطانی پروستات کمک می کند.
ریشه گیاه در درجه اول در ارتباط با مشکلات ادراری از جمله عفونت های دستگاه ادراری، مورد استفاده قرار می گیرد. گزنه دوپایه به عنوان یک ادرار آور عمومی موفق استفاده می شود و می تواند به جریان ادرار نیز کمک کند. همچنین در درمان های خانگی برای عفونت های مثانه استفاده می شود.
اُستئوآرتریت و درد مفصل
مبتلایان به ورم مفاصل اغلب درد مفاصل، معمولا در دست ها، زانوها، ران ها و ستون فقرات را تجربه می کنند. گزنه در کنار داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) کار می کند تا به بیماران اجازه دهد تا مصرف NSAID را کاهش دهند.از آنجا که استفاده طولانی مدت از NSAIDs می تواند منجر به برخی عوارض جانبی جدی شود، این یک جفت ایده آل است.
علاوه بر این، مطالعات نشان می دهد که استفاده موضعی یک برگ گزنه به طور روزانه در محل درد، درد مفاصل را کاهش می دهد و می‌تواند آرتروز را درمان کند. مصرف آن به صورت خوراکی هم تاثیرگذار است. مطالعه دیگری که در ژورنال روماتولوژی منتشر شد، از قدرت ضد التهابی گزنه در برابر دیگر بیماری های مربوط به خود ایمنی مثل آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) خبر می دهد.
تب یونجه
تولید هیستامین در بدن باعث ایجاد عوارض جانبی ناشی از آلرژی ها می شود. آلرژی ها موجب گرفتگی ناخوشایند، عطسه، خارش و… می شود.ویژگی های ضد التهابی گزنه در واکنش‌های آلرژیک بر تعدادی از گیرنده ها و آنزیم های اصلی تاثیر می گذارند و در صورت ظاهر شدن از ابتلا به علائم تب یونجه جلوگیری می کند.
برگ های گیاه حاوی هیستامین هستند، که ممکن است در درمان آلرژی موثر باشند، اما سابقه استفاده از هیستامین برای درمان واکنش های شدید آلرژیک وجود دارد. همچنین شواهدی وجود دارد که در واکنش های شدید، سطوح پلاسمای کمتری (برخلاف سطوح بالا) وجود دارند.
خونریزی
برخی از محصولات حاوی گزنه دوپایه نشان داده اند که در هنگام اعمال فشار بر روی پوست، می تواند خونریزی را در طول عمل کاهش دهد.این محصول که stopper نامیده می شود از آلپینا، شیرین بیان، آویشن، تاک انگور و گزنه دوپایه ساخته شده است و همچنین شواهد حاکی از کاهش خونریزی بعد از عمل جراحی دندان توسط این گیاه است.
اگزما
اگزما یا درماتیت به التهاب یا آماس پوست گفته می شود که می تواند باعث خارش، قرمزی، تورم، پوسته ریزی و دیگر نشانه های پوستی شود.همانطور که مطالعات دانشکده پزشکی دانشگاه ایالتی مریلند نشان داد، گزنه دوپایه به علت وجود آنتی هیستامین و خواص ضد التهابی اش می تواند یک درمان طبیعی برای اگزما باشد. بیماران می توانند ترکیبی از گزنه را به صورت خوراکی برای مقابله با اگزما و همچنین یک کرم رابرای تسکین خارش و قرمزی بثورات استفاده کنند.
برای اثبات سایر فواید گزنه تحقیقات بیشتری لازم است، اما به عنوان سایر مزایای گزنه می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
تقویت شیردهی
تحریک رشد مو
کمک به کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت
کاهش خونریزی های مرتبط با لثه
درمان اختلالات کلیه ها و دستگاه ادراری
پیشگیری یا درمان اسهال
کاهش جریان قاعدگی
تسکین آسم
التیام زخم ها
درمان هموروئید
تحریک انقباضات در زنان باردار
درمان نیش حشرات
درمان تاندونیت
درمان کم خونی
چگونه از گزنه دوپایه استفاده کنیم؟
هم می توانید گزنه را درو کنید و بچینید؛ هم می توانید آن را از فروشگاه های مواد غذایی تهیه کنید. قبل از خرید یا ایجاد یک محصول گزنه، مهم است که تشخیص دهید که بیماری شما به قسمت های بالاتر از سطح زمین نیاز دارد یا ریشه ها، چرا که هرکدام از آنها ویژگی های دارویی متفاوتی دارند.گزنه دوپایه در قالب برگ های خشک شده، عصاره، کپسول، قرص و چای استفاده می شوند. در حال حاضر هیچ دوزی برای مصرف این گیاه توصیه نمی شود، زیرا بسیاری از محصولات گزنه دارای مقادیر مختلف مواد فعال هستند. برای تعیین دوز مناسب با دکتر خود مشورت کنید.
برخی از استفاده های رایج گزنه دوپایه
چای گزنه
می توانید برگ های گزنه را خشک کنید و سپس به صورت چای دم کرده و نوش جان کنید. برای چای گزنه دستورالعمل های مختلفی وجود دارد که دارای تعدادی از گیاهان دیگر مانند برگ تمشک، اکیناسه یا گلدسلال هستند.گزنه پخته شده
ریشه ها، ساقه و برگ های گزنه دوپایه، خوردنی هستند. برگ ها می توانند بخار شوند و بیشتر مانند اسفناج پخته شوند. بهتر است از برگ های تازه استفاده کنید. آنها می توانند در سوپ گزنه مورد استفاده قرار بگیرند و یا به سوپ های دیگر اضافه شوند.علاوه بر این موارد می توانید گزنه را پوره کرده و در دستور العمل هایی مانند پلوودا، مخلوط سبز، سالاد و پاستو استفاده کنید. برگ های گزنه را خام نخورید چرا که آن ها تا زمانی که پخته و یا خشک شوند، دارای کرک های ریز هستند. هنگامی که پخته شود، گزنه طعم مشابه با اسفناج آمیخته با خیار دارد. گزنه پخته شده منبع بزرگی از ویتامین A ،C، پروتئین و آهن است.
گزنه موضعی
عصاره گزنه و ریشه های گیاهی می تواند به طور مستقیم به مفاصل و مناطق دردناک بدن اعمال شود. این عصاره در فرم کرم نیز موجود است.کپسول ها و قرص های استروئیدی
کپسول ها و قرص های استروئیدی رامی توانید به صورت خوراکی مصرف کنید. شواهدی مبنی بر استفاده از قرص گزنه با شکم خالی و یا پر وجود ندارد، اما اگر مبتلا به ناراحتی معده هستید بهتر است آن را با غذا مصرف کنید.اقدامات احتیاطی هنگام استفاده از گزنه دوپایه
زمانی که گزنه دو پایه به طور مناسب مورد استفاده قرار می گیرد، یک گیاه بسیار ایمن است، با این حال، چند اقدام احتیاطی در زمان شروع استفاده از آن وجود دارد.هنگام برداشت
همیشه گزنه را با دستکش های ضخیم باغبانی درو کنید تا از خارش و تماس با پوست دست جلوگیری کنید. همچنین بهتر است گزنه های جوان و نورسیده را ترجیحا در فصل بهار برداشت کنید. طعم آنها بعد از گل دادن به مراتب تلخ تر از قبل می شود.هنگام استفاده با سایر گیاهان و مکمل ها
مانند هر گیاه یا مکمل دیگر، مهم است که هنگام مخلوط کردن این گیاه برای جلوگیری از عوارض جانبی ناچیز، محتاط باشید. شما همیشه باید یک برنامه مکمل گیاهی تحت مراقبت داشته باشید. بیماران ممکن است در صورت تمایل به استفاده از گزنه دوپایه مجبور باشند دوز دیگر مکمل های خود را تغییر دهند.زمان بارداری
هنوز بر سر استفاده خانم های باردار از گزنه دوپایه بحث وجود دارد. از آنجا که گزنه خرد شده بر چرخه قاعدگی تاثیر می گذارد و می تواند انقباضات رحمی را تحریک کند، می تواند به طور بالقوه منجر به سقط جنین شود. بنابراین زنان باردار نباید از آن استفاده کنند.هنگامی که مبتلا به دیابت هستید
شواهدی وجود دارد که توانایی گزنه را در کاهش قند خون و کنترل دیابت نشان می دهد. همچنین می تواند بر توانایی داروهای دیابت تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به هیپوگلیسمی را افزایش دهد. بیماران دیابتی که می خواهند از گزنه استفاده کنند باید این کار را تنها تحت نظارت ارائه دهندگان مراقبت های سلامتی خود انجام دهند. در صورت تمایل به استفاده از گزنه دوپایه ممکن است بیماران مجبور به تغییر دوزهای داروهایشان شوند.وقتی برای اولین بار شروع می کنید
برخی از مردم پس از مصرف گزنه دو پایه ناراحتی معده، اسهال و یا دیگر واکنش های خفیف را تجربه کرده اند. بهتر است که با دوز کمی از این گیاه شروع به استفاده کنید.تداخلات دارویی گزنه دوپایه
رقیق کننده های خون از قبیل وارفارین، کلوپیدوگرل و آسپرین- زیرا گزنه دوپایه حاوی مقدار زیادی ویتامین K است که می تواند به توانایی خون در لخته شدن کمک کند. استفاده از گزنه دوپایه می تواند اثرات این داروها را کاهش دهد.داروهای فشار خون بالا مانند مهارکننده های ACE، مسدود کننده های بتا و مسدود کننده های کانال کلسیم- به این دلیل که گزنه می‌تواند فشار خون را کاهش داده و اثرات این داروها را تقویت کند.
دیورتیک ها و قرص های آبگونه، چون گزنه دوپایه نیز دیورتیک است و زمانی که با هم مصرف می شود، می تواند باعث کمبود آب بدن شود.
لیتیوم، به دلیل خواص دیورتیک گزنه. این کار ممکن است توانایی بدن برای از بین بردن این دارو را کاهش دهد و در نتیجه میزان بالاتر از میزان توصیه شده از لیتیوم را کاهش دهد.
داروهای ضد التهابی غیر NSAID، به دلیل اینکه گزنه می تواند اثر ضد التهابی برخی از آنها را افزایش دهد. با وجود شواهدی که مبنی بر تسکین بیشتر درد با ترکیب گزنه و NSAIDs هستند، باید تحت نظارت قرار گیرد.
داروهای تسکین دهنده (افسردگی های CNS) از قبیل کلونازپام، لورازپام، فنوباربیتال و زولپیدم- چرا که وقتی مقدار زیادی از این داروها از قسمت های فوقانی گزنه دوپایه گرفته می شوند، با مصرف این داروها خواب آلودگی رخ می دهد. مصرف آرام بخش و گزنه دوپایه ممکن است منجر به خواب آلودگی بیش از حد شود.
منبع: سایت مجله سلامت
