نقد ایده‌آلیسم در تعلیم و تربیت

تأثیر ایده‌آلیسم بر تعلیم و تربیت به اندازه‌ای بوده که حتی امروزه به سختی می توان مدارسی را پیدا کرد که به نحوی از انحا، اصول ایده‌آلیست را رعایت نکند.
سه‌شنبه، 10 دی 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
نقد ایده‌آلیسم در تعلیم و تربیت
ایده‌آلیسم غالبا فلسفه محافظه کار تعلیم و تربیت تلقی می شود، زیرا بیشترین تلاش آن در جهت حفظ سنتهای فرهنگی به کار می رود. این موضوع از بررسی ملاحظات ایده‌آلیست‌ها در مورد حقایق غایی و جاودان و دیدگاه آنها که تعلیم و تربیت تا حد زیادی عبارت از انتقال میراث فرهنگی است، استنباط می شود. بسیاری از طرفداران این مکتب به برجستگی های ایده‌آلیسم در این زمینه‌ها اشاره کرده اند:
 
1. بالا بودن سطح شناختی تعلیم و تربیت ایده‌الیستی؛ ۲. توجه به امنیت و ارتقای یادگیری فرهنگی؛ 3. توجه شدید نسبت به اخلاق و رشد منش؛ ۴. دیدگاه آنها نسبت به معلم به عنوان مرکز ثقل روند آموزشی؛ ۵. تأکید بر اهمیت خود شکوفایی؛ ۶. تأکید بر جنبه های انسانی و شخصی زندگی و ۷. روش ادراکی، نظام دار و کل نگر.
 
از نظر تاریخی، تأثیر ایده‌آلیسم بر تعلیم و تربیت به اندازه ای بوده که حتی امروزه به سختی می توان مدارسی را پیدا کرد که به نحوی از انحا، اصول ایده‌آلیست را رعایت نکند. هر چند نفوذ ایده‌آلیسم در دهه های اخیر کم شده، اما احتمالا هیچ فلسفه دیگری به اندازه ایده‌آلیسم در بلند مدت بر تعلیم و تربیت اثر نگذاشته است. از افلاطون در قرن چهارم قبل از میلاد و مکتب مدرسی در قرون وسطی گرفته تا کانت و هگل و تا قرن بیستم، ایده‌آلیسم پیوسته قدرت مسلط به حساب می آمده است. عوامل متعددی در تضعیف ایده‌آلیسم در دنیای معاصر نقش داشته است: پیشرفتهای صنعتی و فنی، زنگ خود را به صدا در آورده اند؛ پیشرفت علوم، چالشهای اساسی در برابر اصول ایده‌آلیست ایجاد کرده است؛ قدرت گرفتن دوباره فلسفه رآلیسم و طبیعت گرایی، ماده را به عنوان مخالف جنبه های آرمانی زندگی، بیشتر مورد تأکید قرار داده و اصرار معاصران بر نوآوری و مخالفت با میراث فرهنگی و ارزشهای پایدار، موضع ایده‌آلیسم را تضعیف کرده است.
 
بسیاری از ایده‌آلیست‌ها در پاسخ گفته اند کتابهای قدیمی که برخی از آنها بیش از دو هزار سال پیش نوشته شده، مشتمل بر اندیشه‌هایی است که هنوز هم اعتبار دارد. آنها با اسکلیاستیس همعقیده‌اند که واقعا در کره زمین چیز جدیدی وجود ندارد، زیرا بسیاری از مسائلی که امروزه با آن دست به گریبانیم، همانها است که فلاسفه و دیگران سالها قبل با آن مواجه بوده اند. برای مثال، افلاطون به صورت گسترده ای مسائل مربوط به دمکراسی، فردیت و زبان را مطرح کرده است. در انجیل موضوعاتی از قبیل درد و مصیبت انسان، آزمندی، ثروت و هدف انسان مورد بحث واقع شده است.
 
 زمانی که هرمن ملویل کتاب موبی دیک را می نوشت، بر موضوعات محوری انجیل یعنی خیر و شر که هنوز هم هدایت انسانها را برعهده دارد، تأکید می کرد. امروزه نشست های زیادی مبتنی بر برنامه کتاب‌های بزرگ برگزار می شود که موضوعاتی از همین قبیل را مطرح می کند و به نظر برخی ایده‌آلیست‌ها این کتابها در مقایسه با بیشتر کتاب‌هایی که در بهترین شرایط فروش قرار دارد، بینش بیشتری در اختیار انسان می گذارد. این سمینارها به مدارس، کتابخانه ها، قرائت خانه ها، حتی به برنامه های تعلیم و تربیت بزرگسالان در بسیاری از زندان‌ها راه یافته است. بسیاری از افراد که در دهه ۱۹۵۰ در ابتدای شروع برنامه کتاب‌های بزرگ در آن شرکت کردند، هنوز با حسرت به تجارب گذشته خود می نگرند. امروزه دائرة المعارف بریتانیکا، کتابهای بزرگ را برای استفاده خانگی منتشر می کند و ضمایم موسوم به سینوپتیکن کلید کمک به خواننده برای تعیین مرکز ثقل اندیشه‌های مطرح شده در کتابها را به دست می دهد. بسیاری از مردم از این که بخش زیادی از آنچه نظیر قتل نجات بخش و سقط جنین - که اندیشه‌هایی جدید تصور می شود . از سوی نویسندگان باستانی مطرح شده، تعجب می کنند. دانشجویان در کتابهای بزرگ غالبا جرقه هایی از شناخت را در کتابهای قرائت خود می یابند که تفکر آنها را به کشف راههای جدید بر می انگیزد.
 
مخالفان ایده‌آلیسم با شادی منتظر یورش بی‌امانند، زیرا مدتی طولانی به دنبال راه‌هایی بوده اند تا از زیر بار آنچه که به نظر آنها طبیعت خسته کننده ایده‌آلیسم است، شانه خالی کنند. آنچه اساسا با آن مخالفند، فرضهای بنیادی ایده‌آلیسم است. به عنوان مثال، این عقیده ایده‌الیستی که جهان کامل و مطلق در انتظار کشف شدن است، پیشرفت علم، ابداع اندیشه‌ها و روندهای جدید را به تأخیر انداخته است. اگر کسی مفهوم اندیشه‌های مطلق را بپذیرد، ممکن نیست بدون تردید در مورد اطلاق یا زیر سؤال بردن آن، به اندیشه ای فراتر پا گذارد. این یکی از مشکلات مهمی است که علم جدید برای کسب مقبولیت با آن روبه رو است، زیرا علم به جای دوام و بداهت، بر گذرایی و فرضیه مبتنی است. در واقع، دانش معاصر تا اندازه زیادی با «اصل عدم قطعیت»؟ هیزن برگ  که به صورت خلاصه می گوید: «ما در مورد هیچ چیز مطمئن نیستیم»، توصیف می شود. نظریه نسبیت انیشتین در جهت مخالفت با اصرار ایده‌آلیست بر قطعیت جهان به کار گرفته شده است. دیگر علت تضعیف ایده‌آلیسم، کاهش تدریجی نفوذ مذهب سنتی در امور دنیای معاصر است. چون ایده‌آلیسم ذاتا با مذاهب سنتی ارتباط دارد، تضعیف یکی از آنها به نوبه خود به تضعیف دیگری منجر می شود.

با این حال، شواهدی وجود دارد که کاهش تأثیر مذهب احتمالا در حال تغییر است. در حالی که نفوذ مذهب سازمان یافته سنتی کاهش پیدا کرده، اخیرا علاقه تازهای در گرایش به تصوف و عرفان، تفکرات مذهبی شرق و انواع مختلف شهود که جهات حرکت آن با دیدگاه مذهب سنتی تفاوت دارد به چشم می خورد. علاوه بر این، در سالهای اخیر عقاید مسیحیت انجیلی همراه با تأکید زیاد بر تعلیم و تربیت جوانان مجددا احیا شده است. این پیشرفتها، مخصوصا در دیدگاههای خود نسبت به اهداف و محتوای مناسب تعلیم و تربیت، زیربنای ایده‌الیستی دارد.
 
منبع: مبانی فلسفی تعلیم وتربیت، هوارد آ. اوزمن و ساموئل ام. کراور،مترجمان: غلامرضا متقی فر، هادی حسین خانی، عبدالرضا ضرابی، محمدصادق موسوی نسب و هادی رزاقی،صص66-64، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم، چاپ دوم، 1387


مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط
موارد بیشتر برای شما
حتما چون ایران ماهواره به فضا فرستاده ماه را هم اشغال کرده؟!
play_arrow
حتما چون ایران ماهواره به فضا فرستاده ماه را هم اشغال کرده؟!
لحظه اصابت موشک اسراییل به ساختمان محل زندگی فواد شکر
play_arrow
لحظه اصابت موشک اسراییل به ساختمان محل زندگی فواد شکر
بازخوانی یک سخنرانی اسماعیل هنیه به بهانه شهادت او
play_arrow
بازخوانی یک سخنرانی اسماعیل هنیه به بهانه شهادت او
واکنش رهبر انقلاب به توهین به حضرت مسیح
play_arrow
واکنش رهبر انقلاب به توهین به حضرت مسیح
هم‌خوانی سرود جمهوری اسلامی ایران توسط سران قوا مسئولین و مهمانان حاضر در مراسم تحلیف
play_arrow
هم‌خوانی سرود جمهوری اسلامی ایران توسط سران قوا مسئولین و مهمانان حاضر در مراسم تحلیف
روایت شوکه‌کننده مهران رجبی از ربوده شدن برای حضور در عروسی!
play_arrow
روایت شوکه‌کننده مهران رجبی از ربوده شدن برای حضور در عروسی!
اعلام خبر شهادت هنیه در اردوگاه آوارگان فلسطینی در لبنان
play_arrow
اعلام خبر شهادت هنیه در اردوگاه آوارگان فلسطینی در لبنان
آخرین تصاویر از شهید "اسماعیل هنیه" در تهران
play_arrow
آخرین تصاویر از شهید "اسماعیل هنیه" در تهران
جزئیات انفجار در بیروت از زبان خبرنگار صداوسیما مستقر در مرز لبنان
play_arrow
جزئیات انفجار در بیروت از زبان خبرنگار صداوسیما مستقر در مرز لبنان
جنگ با ایران یک بحران عمیق برای اقتصاد ما درست می‌کند!
play_arrow
جنگ با ایران یک بحران عمیق برای اقتصاد ما درست می‌کند!
شکست عملیات اسرائیل در ترور فرمانده ارشد حزب الله
play_arrow
شکست عملیات اسرائیل در ترور فرمانده ارشد حزب الله
رئیس‌جمهور در پیشگاه قرآن کریم سوگند یاد کرد
play_arrow
رئیس‌جمهور در پیشگاه قرآن کریم سوگند یاد کرد
همه آنچه که باید درباره روستای زرگر بدانید
همه آنچه که باید درباره روستای زرگر بدانید
کالری روغن حیوانی چقدر است؟ + ارزش غذایی
کالری روغن حیوانی چقدر است؟ + ارزش غذایی
کالری جگر سفید چقدر است؟ + ارزش غذایی
کالری جگر سفید چقدر است؟ + ارزش غذایی