علت سرطان تیروئید
سرطان تیروئید با شماری از مسائل وراثتی ارتباط دارد؛ اما علت اصلی بروز این سرطان هنوز شناخته نشده است. سرطان تیروئید زمانی رخ میدهد که سلولهای تیروئید فرد دچار تغییرات ژنتیکی (جهش) شوند. این جهش باعث میشود سلولها به سرعت رشد کرده و تکثیر یابند و نامیرا شوند. به این ترتیب با اجتماع غیرطبیعی سلولهایی که باید از بین بروند، یک تومور تشکیل میشود. این سلولهای غیرطبیعی میتوانند به بافتهای مجاور حمله کرده و سرتاسر بدن گسترش یابند.
انواع سرطان تیروئید
نوع سرطان تیروئید تعیین کننده نوع درمان و پیش آگهی است. انواع سرطان تیروئید عبارتاند از:
۱. سرطان پاپیلاری تیروئید
شایعترین نوع سرطان تیروئید، سرطان پاپیلاری تیروئید است که از سلولهای فولیکول، محل ذخیره و تولید هورمونهای تیروئید ناشی میشود. احتمال وقوع سرطان پاپیلاری تیروئید در هر سنی ممکن است؛ اما بیشتر اوقات افراد ۳۰ تا ۵۰ سال به آن مبتلا میشوند.
۲. سرطان فولیکولار تیروئید
سرطان فولیکول تیروئید نیز از سلولهای فولیکولی تیروئید نشات گرفته و به طور معمول در افراد بالای ۵۰ سال دیده میشود.
۳. سرطان تیروئید مدولاری
سرطان مدولاری تیروئید از سلولهای C تیروئید آغاز میشود که محل تولید هورمون کلسی تونین هستند. افزایش سطح کلسی تونین خون میتواند نشان دهنده سرطان مدولاری تیروئید در مراحل اولیه باشد. برخی از سندرمهای ژنتیکی خطر ابتلا به سرطان تیروئید مدولاری را افزایش میدهند.
۴. سرطان آنوپلاستیک تیروئید
سرطان آنپلاستیک تیروئید نوعی سرطان نادر و به سرعت در حال رشد به شمار میآید که درمان آن بسیار مشکل است. این نوع سرطان به طور معمول در سالخوردگان بالای ۶۰ سال مشاهده میشود.
۵. لنفوم تیروئید
لنفوم تیروئید نوعی سرطان نادر است که از سلولهای سیستم ایمنی بدن در تیروئید آغاز شده و بلافاصله رشد میکند. لنفوم تیروئید نیز به طور معمول در افراد مسن دیده میشود.
علائم سرطان تیروئید
این بیماری عموماً در مراحل اولیه هیچ نشانه یا علائم خاصی ندارد؛ اما با گذشت زمان و رشد بیماری:* غدهای در بخش زیرین گلو ظهور میکند که با لمس پوست روی گردن قابل احساس است.
* صدای فرد تغییر کرده و خشدار میشود.
* بلعیدن غذا سخت میشود.
* تنفس سخت میشود.
* در ناحیه گلو و گردن درد احساس میشود؛ این درد گاهی به گوشها سرایت میکند.
* غدد لنفاوی گردن متورم میگردند.
* فرد مدام سرفه میکند.
علائم هشداردهنده سرطان تیروئید
۱. جنسیت
از هر ۴ بیماری مبتلا به سرطان تیروئید، ۳ مورد خانم هستند.
۲. سن
احتمال وقوع سرطان تیروئید در هر سنی وجود دارد؛ اما حدوداً دو سوم تعداد موارد سرطان مشاهده شده، افراد بین ۲۰ تا ۵۵ سال هستند. همانطور که گفته شد، سرطان آنوپلاستیک تیروئید معمولاً پس از سن ۶۰ سالگی اتفاق میافتد. البته برخی نوزادان (۱۰ ماه و بالاتر) و نوجوانان ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان تیروئید مدولاری MTC باشند، به ویژه اگر جهش پروتو - انکوژن RET اتفاق افتاده باشد.
۳. ژنتیک
برخی از انواع سرطان تیروئید مربوط به مسائل ژنتیکی است. یک انکوژن RET غیر طبیعی قابل انتقال از والدین به فرزند ممکن است منجر به MTC شود. البته هرکسی که انکوژن RET جهش یافته داشته باشد، لزوماً به این نوع سرطان مبتلا نمیشود؛ آزمایش خون و آزمایشهای ژنتیک این نوع ژن را تشخیص میدهند. پس از شناسایی انکوژن RET تغییر یافته، پزشک برای برداشتن غده تیروئید پیش از بروز سرطان، عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. برای افراد مبتلا به MTC، آزمایش ژنتیک توصیه میشود تا وجود جهش پروتو - انکوژن RET تعیین شود. در صورت وجود جهش، آزمایش ژنتیکی والدین، خواهران، برادران و فرزندان توصیه خواهد شد. سابقه خانوادگی MTC خطر ابتلا را افزایش میدهد. همچنین افراد مبتلا به سندرم MEN2 در معرض خطر ابتلا به انواع دیگر سرطانها هستند. سابقه خانوادگی پولیپهای پیش سرطانی در روده بزرگ، خطر ابتلا به سرطان پاپیلاری تیروئید را افزایش میدهد.
۴. قرار گرفتن در معرض تشعشات
قرار گرفتن سر و گردن در معرض مقادیر متوسط تشعشعات، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پاپیلاری و فولیکولار را افزایش دهد. برخی از منابع احتمالی تشعشات عبارتاند از:پرتونگاری: با دوز کم تا متوسط که تا قبل از سال ۱۹۵۰ برای معالجه آکنه، لوزه و سایر مشکلات سر و گردن کودکان استفاده میشد.
پرتودرمانی: برای درمان لنفوم هاجکین یا سایر اشکال لنفوم در نواحی سر و گردن.
قرار گرفتن در معرض ید رادیواکتیو: که به آن I-131 یا RAI نیز گفته میشود، خصوصاً در دوران کودکی.
قرار گرفتن در معرض تشعشع یونیزه: از جمله پخش ذرات رادیواکتیو حین آزمایش سلاحهای اتمی در طول دهه ۵۰ذو ۱۹۶۰ و یا نیروگاههای هستهای. نمونههای آن شامل حادثه نیروگاه هستهای چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ و زلزله سال ۲۰۱۱ که به نیروگاههای هستهای فوکوشیما در ژاپن آسیب رساند.
رژیم غذایی کم ید: وجود ید برای عملکرد طبیعی تیروئید مورد نیاز است. در ایالات متحده، ید را به صورت دستی به نمک اضافه میکنند تا از بروز مشکلات تیروئیدی جلوگیری شود.
نژاد: افراد سفید پوست و ساکنین قاره آسیا بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تیروئید هستند؛ اما این بیماری میتواند بر هر فرد یا قوم و نژادی تأثیر بگذارد.
سرطان سینه: بنا به تحقیقات انجام شده، بیماران پس از درمان سرطان سینه یا بیمارانی که در سنین پایین به سرطان سینه مبتلا میشوند، به طور ویژه در ۵ سال اول پس از درمان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تیروئید هستند. البته این یافته همچنان تحت تحقیق و بررسی محققان است.
بازگشت سرطان تیروئید
در برخی موارد با وجود گذراندن مراحل درمانی و یا حتی برداشتن غدهی تیروئید، سرطان تیروئید به بدن بازمیگردد. این اتفاق زمانی رخ میدهد که سلولهای سرطانی میکروسکوپی پیش از خارج شدن تیروئید از بدن گسترش یابند.سرطان تیروئید ممکن است بار دیگر در این نواحی عود کند:
غدد لنفاوی گردن
تکههای کوچکی از بافت تیروئید که در عمل جراحی برداشته نشده است
سایر اندامهای بدن
سرطان تیروئیدی که عود میکند، قابل درمان است. پزشک معالج ممکن است برای بررسی علائم عود سرطان تیروئید، آزمایشهای دورهای خون یا آزمایش تیروئید را توصیه کند.
پیشگیری
پزشکان کماکان مطمئن نیستند که چه عواملی باعث بروز سرطان تیروئید میشود؛ از این رو هیچ راهی برای پیشگیری از وقوع این سرطان در افرادی که میانگین خطر ابتلا به این بیماری را دارند، وجود ندارد.
۱. پیشگیری برای افراد با خطر ابتلای بالا
به بزرگسالان و کودکانی که دارای جهش ژنی ارثی بوده و مستعد ابتلا به سرطان تیروئید مدولاری هستند، اغلب توصیه میشود تا برای جلوگیری از ابتلا به سرطان، جراحی تیروئید انجام دهند (تیروئیدکتومی پیشگیرانه). در مورد گزینههای پیش روی خود با یک مشاور ژنتیکی صحبت کنید تا میزان خطر ابتلا به سرطان تیروئید و گزینههای درمانی را برایتان توضیح دهد.
۲. پیشگیری برای افراد نزدیک نیروگاههای هستهای
نشت ذرات رادیواکتیو ناشی از یک تصادف در نیروگاه هستهای می تواند برای افراد ساکن در نزدیکی نیروگاه مشکلات تیروئیدی به همراه داشته باشد. اگر در شعاع ۲۰ کیلومتری یک نیروگاه هستهای زندگی میکنید، خوب است از پتاسیم یدید استفاده کنید تا نگذارد تشعشعات موجود به غدهی تیروئید شما آسیب برساند. در مواقع اورژانسی، خود و خانواده تان باید از قرص پتاسیم یدید استفاده کنید تا از بروز مشکلات آتی جلوگیری شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با بخش مدیریت اضطراری شهر یا استان محل زندگی خود تماس بگیرید.
تشخیص سرطان تیروئید
آزمایشات و روشهای معمول تشخیص سرطان تیروئید عبارتند از:
۱. معاینه فیزیکی
پزشک معالج تغییرات فیزیکی تیروئید را بررسی کرده و در مورد عوامل خطرساز از قبیل قرار گرفتن بیش از حد در معرض تشعشعات و سابقه خانوادگی ظهور تومورهای تیروئید سوالاتی خواهد پرسید.
۲. آزمایش خون
برای اطمینان از عملکرد درست غده تیروئید آزمایش خون پیشنهاد میشود.
۳. نمونه برداری بافت تیروئید
طی روند بیوپسی با سوزن ریز، پزشک معالج یک سوزن بلند و نازک را از طریق پوست وارد غده تیروئید میکند. به طور معمول برای هدایت دقیق سوزن به سمت غده از تصویربرداری سونوگرافی استفاده میشود. پزشک برای خارج کردن نمونه بافتهای مشکوک از یک سوزن نازک استفاده میکند. این نمونهها در آزمایشگاه مورد بررسی قرار میگیرند تا وجود سلولهای سرطانی در آنها بررسی شود.
۴. آزمایشات تصویر برداری
پزشک برای تشخیص گسترش یا عدم گسترش سرطان تیروئید ممکن است یک یا چند آزمایش تصویر برداری را تجویز کند. آزمایشات تصویربرداری ممکن است شامل توموگرافی کامپیوتری (CT)، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) یا سونوگرافی تیروئید باشند.
۵. آزمایش ژنتیک
برخی از بیماران مبتلا به سرطان تیروئید مدولاری ممکن است دچار تغییرات ژنتیکی شوند که در نهایت به سایر سرطانهای غدد درون ریز منجر شود. در برخی موارد در صورت سابقه خانوادگی بیمار، پزشک برای بررسی ژنهایی که خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهند، آزمایش ژنتیک را توصیه خواهد کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در این مقاله، ملاقاتی با پزشک خود ترتیب دهید. سرطان تیروئید بیماری چندان شایعی نیست؛ از این رو ممکن است پزشک معالج ابتدا علل و علائم دیگر را بررسی کند.
کلام آخر
سرطان تیروئید نوعی سرطان نادر است که بر غده تیروئید که یک غده کوچک در پایه گردن و محل تولید هورمونهاست، تأثیر میگذارد. این بیماری بیشتر در ۳۰ سالگی و سنین بالای ۶۰ سال متداول بوده و زنان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آن هستند. سرطان تیروئید معمولاً قابل درمان است و در بسیاری از موارد به طور کامل معالجه میشود؛ اگرچه بعضی اوقات پس از درمان احتمال بازگشت بیماری وجود دارد. خوب است همهی ما با علائم این بیماری آشنا باشیم تا در صورت مشاهده هر یک از آنها به سرعت به پزشک مراجعه کنیم. منبع: سایت ستاره
.jpg "بالاخره اسفناج را خام بخوریم یا پخته؟")
