خون 7٪ از وزن بدن یک فرد را تشکیل می‌دهد و حجم آن ممکن است از یک فرد به فرد دیگر بسته به شرایط مختلف، متفاوت باشد. این مایعی برای زنده نگه داشتن است که از میان کل بدن و از طریق رگ‌های خونی به نام شریان‌ها و رگ‌ها جریان می‌یابد. خون نقشی حیاتی در بدن ما ایفا می‌کند، زیرا اکسیژن، مواد مغذی، ویتامین‌ها، هورمون، آنتی بادی‌ها، گرما و الکترولیت‌ها را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کند که برای عملکرد مناسب بدن ضروری است. آنها همچنین حمل و از بین بردن دی اکسید کربن و مواد زائد از خون را به عهده دارند. خون انسان شامل 78٪ آب و 22٪ جامدات است. خون حاوی پلاسمائی است که در آن سلول‌های خونی مانند گلبول قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید خون (WBC) و پلاکت خون به حالت معلق قرار دارند. همه این مؤلفه‌ها نقش بسیار مهمی در بدن بازی می‌کنند، با این حال، در این مقاله ما تنها بر عملکرد گلبول‌های قرمز تمرکز می‌کنیم.

نقش سلول‌های قرمز خون چیست؟

گلبول‌های قرمز یا RBCها به عنوان ارئوتروسیت‌ها نیز نامیده می‌شوند و بیشترین تعداد گلبول‌های خونی را در مقایسه با گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها تشکیل می‌دهند که حدود 45 درصد از کل حجم خون را شکل می‌دهند. آنها حدود 6 تا 8 میکرومتر بزرگی دارند و بدن انسان دارای حدود 4 تا 6 میلیون تا از آنهاست. گلبول‌های قرمز سلول‌هایی مانند لنز دو قطبی هستند که دارای هسته سلولی نیستند و از یک پروتئین به نام هموگلوبین ساخته می‌شوند. در واقع 33٪ از گلبول های قرمز خون، چیزی جز هموگلوبین نیست. درون این مولکول هموگلوبین آهن جاسازی شده است که عمل آن انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن در خون است. این هموگلوبین همچنین مسئول شکل دوقطبی و رنگ قرمز گلبول‌های قرمز است.

گلبول‌های قرمز در مغز استخوان، تحت تأثیر هورمون erythropoietin (تشکیل شده در کلیه‌ها)، با یک فرآیند به نام erythropoiesis، فقط در 7 روز تشکیل می‌شوند. در سن بلوغ در مغز استخوان، این سلول‌ها در بدن تقریباً 3 ماه قبل از این که در طحال نابود شوند، یا توسط ماکروفاژهای بدن تجدید می‌شوند، تولید می‌شوند. بنا بر این متوسط طول عمر یک گلبول قرمز تنها 3 ماه است. خوب، بنا بر این، اهمیت گلبول قرمز خون با توجه به طول عمر کوتاه آن چیست و چرا برای وجود ما مهم است؟ برای درک این موضوع، ما باید به برخی از وظایف سلول‌های قرمز نگاه کنیم.

اکسیژن حمل می‌کنند

عملکرد اصلی گلبول قرمز این است که اکسیژن را از ریه‌ها، به سایر بافت‌ها و سلول‌های بدن منتقل می‌کند. و چگونه گلبول قرمز موفق به انجام این کار می‌شود؟ خوب، هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز یک پروتئین است که خود را به مولکول‌های اکسیژن متصل می‌کند. وقتی یک فرد در معرض هوا قرار می‌گیرد، اکسیژن از جو وارد بدن می‌شود و به ریه‌ها می‌رسد. خون نقشی حیاتی در بدن ما ایفا می‌کند، زیرا اکسیژن، مواد مغذی، ویتامین‌ها، هورمون، آنتی بادی‌ها، گرما و الکترولیت‌ها را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کند. در ریه‌ها، مولکول‌های هموگلوبین خود را به مولکول‌های اکسیژن متصل می‌کنند و به سمت قلب حرکت می‌کنند. از قلب، همان خون حاوی اکسیژن به سایر قسمت‌های بدن (ماهیچه‌ها، بافت‌ها و سایر اندام‌ها) پمپ می‌شود. مولکول‌های هموگلوبین سپس مولکول‌های اکسیژن را در سلول‌های بدن آزاد می‌کنند. اساساً، هموگلوبین اکسیژن را از مناطق دارای سطح بالای اکسیژن می‌گیرد و آنها را در مناطقی با سطح پایین اکسیژن بدن آزاد می‌کند. بنا بر این، گلبول‌های قرمز در حقیقت عملکرد انتقال اکسیژن پایدار را به قسمت‌های مختلف بدن انجام می‌دهند.

دی اکسید کربن را حمل می‌کنند

عملکرد دیگر سلول‌های قرمز خون به طور جزئی حمل دی اکسید کربن است که یک ماده زاید حاصل از فعالیت‌های متابولیک بدن است. تولید دی اکسید کربن در واقع در سلول‌ها به دلیل واکنش‌های شیمیایی رخ می‌دهد. این محصول زائد از طریق پلاسمای خون و گلبول‌های قرمز دفع می‌شود. در حالی که گلبول‌های قرمز نقش مهمی در حذف دی اکسید کربن از سلول‌ها، پلاسمای خون و نیز به مقدار کمی در حذف کلی دی اکسید کربن دارند، هموگلوبین در گلبول‌های قرمز به مولکول‌های دی اکسید کربن برای تشکیل کاربامین هموگلوبین متصل می‌شود. با این حال، بر خلاف مولکول‌های اکسیژن، مولکول دی اکسید کربن به قسمت آهن هموگلوبین متصل نمی‌شود. در عوض، آنها با گروه‌های اسید آمینه در زنجیره‌های پلی پپتیدی هموگلوبین ترکیب می‌شوند. بنا بر این، گلبول‌های قرمز خون، دی اکسید کربن را از سلول‌های مختلف بدن منتقل می‌کنند و آنها را به ریه‌ها می‌رسانند، جایی که از طریق خروج، از بدن دفع می شود.

این سفر طولانی برای انتقال اکسیژن به بافت‌ها و پس از آن جمع آوری مواد زائد و بردن آنها به ریه‌ها برای دفع، تنها 30 تا 45 ثانیه طول می‌کشد. توانایی گلبول‌های قرمز برای انتقال اکسیژن بستگی به عوامل متعددی نظیر pH خون، درجه حرارت و غیره دارد. علاوه بر این، حضور مونوکسید کربن، سولفید هیدروژن و غیره در خون همچنین بر ظرفیت اکسیژن هموگلوبین تأثیر می‌گذارد.

فرآیند دقیق انتقال اکسیژن از هموگلوبین به بافت‌های بدن یک فرایند پیچیده است. با این حال، این یک روش ساده برای توضیح عملکرد گلبول‌های قرمز بود. با این توضیح ساده فریب نخورید که فکر کنید که گلبول قرمز هیچ اهمیتی ندارد. اگر تمام این گلبول‌های قرمز عملکرد خود را متوقف کنند، بدن از بین خواهد رفت.

در رابطه با خون، مشکلات تهدید کننده‌ای برای زندگی وجود دارند. اختلالات خونی مانند کم خونی، آنمی همولیتیک، هموکروماتوز، اسپرهوتیک ارثی و سایر نقایص آنزیمی دیگر می‌توانند رخ دهند و تهدیدی برای زندگی افراد ایجاد کنند. انواعی از اختلالات گلبول‌های خون وجود دارد که می‌تواند بر کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارد. از جمله کم خونی یا آنمی که ‌یکی از انواع اختلالات سلولی خون است. کمبود آهن معدنی در خون باعث ایجاد این اختلال می‌شود. همان طور که گفتیم بدن نیاز به آهن برای تولید هموگلوبین دارد که به گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به سایر اندام‌های بدن حمل کند.

منبع: Bodytomy