یکی از بزرگ‌ترین افتخارات نظام جمهوری اسلامی، آن است که در سایه‌ی این نظام مقدس، زنان فرزانه و تحصیل‌کرده و خوش‌فکر و ممتاز از لحاظ فکری و عملی در جامعه‌ی ما رشد و نمو یافته‌اند.
از همین رو خبرنگار راسخون در خصوص دستاوردهای انقلاب در حوزه زنان با دکتر معصومه ظهیری؛ معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران و استاد حوزه و دانشگاه به گفتگو نشست.
راسخون: زن در جامعه قبل و بعد از اسلام چه جایگاه ای داشته است؟
همیشه موضوع زنان از دو جهت موردتوجه بوده است. در طول تاریخ گاهی زنان موضوع بودند و گاهی زنان سوژه بودند یعنی خود زن مطرح بوده است.آنجایی که موضوع بوده است دیگران بیشتر به مباحث زنان پرداخته‌اند و آنجایی که سوژگی زنان مطرح بود خود زن در جهت استیفای حقوق خود و در جهت نقش‌آفرینی خود مطرح و موردتوجه قرار می‌گیرد.اسلام احیاگر شخصیت زن است
این اصل سیر تاریخی است و طبیعتاً احیاگر شخصیت زن پیامبر گرامی اسلام (ص) و حیات و ظهور اسلام است که سبب شد تا این مسئله تحقق پیدا کند و اختصاص به قبل از اسلام ندارد. در قبل از اسلام یک طرف جاهلیت عرب راداریم و در طرف دیگر اروپا و دیگر فضاها هم محرومیت زنان را داریم، یعنی زنان نه حق رأی و نه حق مالکیت و نه حق حضور اجتماعی را دارند.جامعه غرب به مراتب از اسلام عقب است
جامعه‌ی درحال‌توسعه غرب (آمریکا و اروپا) از اسلام به مراتب عقب است. شروع اوج تحولات غرب در مسائل زنان از قرن 17 است و در اواخر قرن 19 و 20 توانستند به برخی مسائل برسند به‌عنوان‌مثال تازه در این قرن توانستند مسئله حق رأی برای زن، حق برابری، حق اشتغال؛ حقوق اجتماعی را مطرح کنند و یک به یک به آن دست پیدا کنند.اما بیش از 1400 سال پیش اسلام حق رأی، حق مالکیت، حق تحصیل و تمام حقوقی را که یک انسان برخوردار است را به زن اعطا کرد. پس اولین فرقی را که ما قائل هستیم این است که در اسلام حقوق زن به او عطا شده است ولی در غرب و شرق زنان برای حق خود مبارزه کرده‌اند.
یک قانون متوازن در اسلام داریم؛ متوازن با متشابه فرق می‌کند، ممکن است زنان در برخی مسائل با مردان عیناً یکی نباشند مانند میزان ارثی که زن و مرد می‌برند اما متوازن است یعنی همان اندازه که برخورداری مرد را داریم برای زنان هم برخورداری وجود دارد، منتها شبیه نیست؛ مانند ارث، مهریه و نفقه؛ ولی این توازن را اسلام برقرار کرده است.
بنابراین پیامبر اسلام اولین احیاگر شخصیت زنان است که به‌فرمان الهی حقوق اجتماعی و فردی را به زنان اعطا کرده است بدون اینکه زنان مبارزه‌ای کنند. ولی در طول تاریخ این توازن به‌هم‌خورده است بجایی رسیده که زنان دچار فراز و فرودهایی شده‌اند.
از حیث احیاگری شخصیت زن هم این مسئله در اسلام وجود دارد که پیامبر گرامی اسلام این موضوع را تکریم کرده و در مواجه‌های اجتماعی به این ظهور و بروزهای حضور زنان در کنار مردان بها داده است. هم از حیث حقوق و هم از حیث شخصیت، اسلام به زنان نگاه ویژه‌ای دارد.
راسخون: در خصوص این بالا و پایین شدن حقوق زنان در طول تاریخ بیشتر توضیح بدهید و جایگاه انقلاب در این مسئله چگونه بود.
در طول تاریخ زنان دچار فراز و فرودهای مختلف شدند یعنی در دوره‌ای به جایی رسید که یک عقب‌گرد حاکمیتی داشتیم که حاکمیت، بسیاری از این حقوق را محترم نشمرد و در بخش دیگری هم زنان دچار تقلید از غرب شدند. در اوج دو جریان تجددگرایی در غرب و روشن‌فکری غرب تابع شدیم و تقلید کردیم که تبدیل به سه دسته شد. یک دسته زنانی که در عُزلت، سنت و کناره‌گیری محرومیت‌ها را می‌کشیدند و یک عده‌ای هم باید آن ارزش‌ها را می‌باختند، لذا باید از نوک سر تا نوک پا فرنگی می‌شدند.انقلاب اسلامی دوباره جایگاه زن را به او عطا کرد
اما در این بین انقلاب اسلامی آمد و یک الگوی سومی و شاخص جدیدی را معرفی کرد تحت عنوان زن انقلابی که باارزش‌های انقلاب رشد کرد و حقوق ناشناخته او دوباره موردتوجه قرار گرفت و این تساوی به معنای برخورداری از حقوق و جایگاه اجتماعی و تکریم او موردتوجه قرار گرفت.این یک الگوی سومی بود که زن بر اساس استعداد، قابلیت، توانمندی، شخصیت و در یک رقابت مثبت با جنس مقابل خود وارد عرصه‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی می‌شد.
اما این مسئله در قوانین هم بازنگری شد هم قانون اساسی اصولی را که در این مسئله و هم دیگر اسناد بالادستی مثل قوانین شورای عالی انقلاب فرهنگی، قوانین تحصیل و اشتغال موردتوجه قرار گرفت. امروز چهار دهه بعد از انقلاب اسلامی نقص قوانین در حوزه زنان بسیار کم داریم.
ضعف در نظارت بر اجرای قوانین شیوه‌های استیفای حقوق زنان
ولی در طول دهه‌های بعد از انقلاب اسلامی نظارت بر اجرای قانون و شیوه‌های استیفای حقوق در مواردی که ما مواجهه داریم مانند مواجهه با طلاق، مواجهه با در برخورداری از جایگاه‌ها، مثل نقش‌های مدیریتی زنان؛ ضعیف بود. اینجا ما دچار یک سری چالش‌های عملکردی هستیم.عملکردی که آن قوانین متوازن مناسب را که بر اساس عدالت اجرا و نظارت کند و بازخورد گیری کند دچار سلیقه شد است که در برخی از استان می‌بینیم هنوز جایگاه مدیریتی زنان درست دیده نشده است یا در آسیب‌های اجتماعی متأسفانه آسیب‌ها در حال گرفتن رنگ زنانه به خود است یا زنانی که در معرض آسیب قرارگرفته‌اند. هنوز نتوانسته‌ایم با قوانین راه رسیدن به استیفای حقوق زنان را تسهیل کنیم که بخشی از آن به حمایت قانون و بخشی هم بر مسئله نظارت و بازرسی از درست انجام شدن است.
درخشش بانوان در عرصه‌های مختلف بعد از انقلاب
گام‌های خوبی را بعد از انقلاب برداشته‌ایم در بحث ورزش زنان و امکان ورزش همگانی و امکان ورزش حرفه‌ای بسیار خوب عمل شده است. در برخی از استان‌ها به قدری امکانات و تجهیزات برای بانوان مناسب است که برای مردان وجود ندارد. لذا ما مدال‌آوران خانم بعد از انقلاب بسیار داریم.در بحث هنر امکانات خوبی فراهم شده است. در بحث آموزش عالی بسیار خوش درخشیدیم به نحوی که درصد حضور بانوان در بخشی از آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی از مردان هم سبقت گرفته است.
در رابطه با امکان تحصیل رایگان برای همه بانوان و امکان تحصیل دوباره برای بازماندگان از تحصیل ایجاد شد، در بحث سوادآموزی بسیار رشد داشته‌ایم. این‌ها را اگر به عنوان دستاوردها قرار دهیم دستاوردهای بسیار خوبی است
خانواده‌ها در سبک زندگی نیازمند آموزش هستند
در بحث سبک زندگی و حوزه خصوصی یعنی حوزه فردی زنان و حوزه خانواده باید مهارت‌ها زندگی، اخلاق خانوادگی و فهم این جایگاه متوازن دو جنس در کنار یکدیگر آموزش داده شود تا از ظلم در خانه، تبعیض جنسیتی بین پسر و دختر و نگاه‌های سلیقه‌ای که هنوز هم وجود دارد کاسته شود.این مسئله می‌تواند در قالب آموزش‌ها، کارهای پژوهشی جدید و مقابله با آسیب‌های نوپدید فضای مناسب‌تری را ایجاد کنیم تا امنیت اخلاقی، رفتاری، اجتماعی را برای جنس زنان بیش از گذشته بتوانیم تأمین کنیم
