آیا می توانیم شخصیت مان را تغییر دهیم؟
اگر تا به حال درباره تغییر شخصیت خود فکر کرده اید، باید به شما بگوییم که تنها نیستید. تحقیقات نشان می دهد که همه ما کم و بیش مایل به پرورش خصوصیات شخصیتی مثبت (مثل خوش مشربی، خوش بینی و کاریزما) و کم کردن خصوصیات منفی (مثل بدبینی و روان رنجوری) هستیم.اما آیا واقعا تغییر شخصیت ممکن است یا شخصیت هرکس ماهیت ثابت و تغییرناپذیری دارد؟
آیا واقعا امکان تغییر شخصیت مان وجود دارد یا الگوهای اصلی شخصیت هریک از ما در طول زندگی تثبیت می شود؟
اگرچه کتاب ها و مطالب خودشناسی دراین زمینه بازارگرمی می کنند و برنامه هایی ارائه می دهند که با دنبال‌کردن آنها تغییر عادات و رفتارها میسر می شود، اما این تفکر سرسختانه وجود دارد که لایه های زیرین شخصیت تغییر ناپذیر هستند.
زیگموند فروید، روانکاو اتریشی، بر این عقیده بود که پایه شخصیت ما تقریبا در ۵ سالگی شکل می گیرد. حتی بسیاری از روان شناسان مدرن نیز باور دارند که شخصیت کلی ما تقریبا در طول زندگی ثابت و پایدار می ماند.
حالا اگر قصد تغییر شخصیت مان را داشته باشیم چه کنیم؟ آیا رویکرد مناسب و تلاش زیاد می تواند باعث تغییر شخصیت واقعی مان شود یا اینکه صفت های نامطلوب ما را گیر می اندازند و مانع رسیدن ما به اهداف مان می شوند؟
آیا شخصیت ثابت است؟
میل به تغییر شخصیت بسیار رایج است. ممکن است افراد خجالتی آرزو کنند که ای کاش معاشرتی تر و پرحرف تر باشند.احتمالا کسانی که آستانه صبرشان پایین است آرزو می کنند که ای کاش می توانستند در موقعیت های بحرانی خونسردی شان را حفظ کنند.
در زندگی هریک از ما نیز لحظاتی وجود داشته که متوجه جنبه خاصی از شخصیت مان شده ایم و درصدد تغییر آن برآمده ایم.
حتی ممکن است برخی افراد برای خودشان هدفی مشخص کنند و سعی در از بین بردن صفات بالقوه مشکل سازشان داشته باشند.
برایِ مثال، نزدیک سال نو که می شود، بسیاری از مردم هدف هایی برای خودشان تعیین می کنند که بر تغییر بخش هایی از شخصیت متمرکز است.
مثلا دوست دارند مهربان تر، بخشنده تر، صبورتر یا معاشرتی تر شوند.
به‌صورتِ عمومی، بسیاری از متخصصان بر این عقیده اند که ایجاد تغییرات واقعی و پایدار روی ویژگی های فراگیر شخصیتی می تواند کاری بسیار دشوار باشد.
بنابراین، اگر از یک یا چند جنبه از شخصیت تان ناراضی هستید، واقعا می توانید کاری برایش انجام دهید؟ برخی متخصصان، ازجمله «کارول دوِک» روان شناس، معتقدند که تغییر الگوی رفتاری، عادت ها و باورهای نهفته در سطح زیرینِ ویژگی های شخصیتی (مثل درون گرایی و سازگاری) کلید اصلی تغییر شخصیت است.
عوامل شکل دهنده شخصیت
برای درک این نکته که آیا می توانیم در شخصیت مان تغییری ایجاد کنیم، ابتدا باید بفهمیم ساختار شخصیت چیست. اینجاست که «سرشت و پرورش» وارد بازی می شوند. آیا رفتار ما در پیوند با عواملِ وراثتی (سرشت) شکل گرفته یا محیط و یادگیری (پرورش) عوامل تعیین کننده شخصیت هستند؟در گذشته، رویکرد نظریه پردازان و فیلسوفان اغلب یک طرفه بود و تنها طرفدار یکی از این دو عامل بودند. اما امروزه بیشتر متفکران با این موضوع موافق هستند که ترکیبی از هر دو عامل شخصیت نهایی ما را شکل می دهد.
همچنین، تعامل همیشگی میان ژنتیک و محیط می تواند در چگونگیِ ابراز شخصیت اثرگذار باشد. برایِ مثال، ممکن است فردی ازنظرِ ژنتیکی مستعد داشتن رفتاری دوستانه و آرام باشد، اما کارکردن در محیطی پر از استرس او را کم تحمل و نگران کند.
دوک داستان دو پسر دوقلوی یکسان را که از زمان تولد جدا و دور از هم بزرگ شده اند به این موضوع ربط می دهد. آنها در بزرگ سالی با زنانی ازدواج کردند که اسم کوچک شان یکی بود، سرگرمی های مشابه داشتند و تقریبا سطح مشابهی از ویژگی های شخصیتی خاص در آنها هویدا بود.
این مثال ها مبنای این اندیشه است که شخصیت ما عمدتاً از اراده خود ما خارج است. در مطالعه ای که درموردِ این دوقلوها انجام شد مشخص گردید که ژنتیک در مقایسه با محیط و تجربه های خاص ما تأثیر بسیار بیشتری دارد.
تمرکز بر حد وَسط های این دو عامل می تواند به فهم بهتر موضوع کمک کند
اما دوک معتقد است که امکان تغییر شخصیت وجود دارد. ممکن است ویژگی های فراگیر شخصیتی در طول زندگی هر فرد ثابت بمانند اما خصوصیت های «حد وسطی» شخصیت ما هستند که در زیر سطحِ ویژگی های فراگیر شخصیتی قرار گرفته اند و نقش مهمی در شکل دهی شخصیت ما دارند.باور دوک این است که برای تغییر شخصیت می توان کیفیت های حد وسطی را تغییر داد.
خُب، حالا ببینیم این اجزای حد وسطیِ شخصیت دقیقا چه هستند؟
۱.باور و نظام های فکری
دوک معتقد است که باور و نظام های فکری، تحتِ مرتبه ویژگی های فراگیر شخصیتی، نقشی مهم در شکل دادن به شخصیت ایفا می کنند.هرچند تغییر برخی جنبه های شخصیت می تواند چالش بر انگیز باشد، اما شما می توانید، با تغییر در برخی باورهای اساسی، روش ابراز شخصیت تان را کنترل کنید و شکل دهید.
۲.استراتژی های هدف و سازش
دیگر نظریه پردازان معتقدند، عواملی مثل استراتژی های هدف و سازش در شکل گیری شخصیت نقش اصلی را ایفا می کنند. برایِ‌مثال، اگر نشانه های شخصیت تیپ A در شما بیشتر است، می توانید مهارت های جدیدِ سازش و مدیریت استرس را، که به شما کمک می کنند فرد آرام تری شوید، یاد بگیرید.چرا بر باورهای‌مان تمرکز کنیم؟ هرچند تغییر عقاید لزوما کار آسانی به‌نظر نمی رسد، اما برای شروع راه مناسبی است. باورهای ما تاحدِّ زیادی زندگیِ ما را شکل داده اند، از دیدگاه ما درموردِ خودمان و دیگران گرفته تا عملکردمان در کارهای روزانه، کنار آمدن با چالش های زندگی و حتی رفتارهای تظاهر گونه ما نسبت به دیگران. اگر واقعا بتوانیم تغییری در باورهای مان ایجاد کنیم، نتیجه آن بر رفتار و احتمالا برخی جنبه های شخصیتی مان تأثیری چشمگیر خواهد داشت.
برایِ مثال، باورهایی که دربار خود وجود دارد (خواه ویژگی ها و خصوصیات شخصی ثابت باشند خواه انعطاف‌پذیر) را در نظر بگیرید.
اگر باور داشته باشید که هوش شما سطح ثابتی دارد، آنگاه برای عمیق تر کردن فکرتان قدمی بر نخواهید داشت. اما اگر این خصوصیات را قابل تغییر بدانید، احتمالا برای گسترش و بازکردنِ ذهن‌تان تلاش بیشتری خواهید کرد.
شکی نیست که باورها نقش اساسی در عملکرد انسان ها دارند. اما محققان به این نتیجه رسیده اند که افراد می توانند، برایِ داشتنِ رویکردی انعطاف پذیرتر نسبت به ویژگی های شخصی شان، دست از باورهای شان بردارند. در آزمایشی، دانش آموزانی که متوجه شدند مغز آنها همواره در واکنش به دانش جدید ارتباطاتی تازه ایجاد می کند به استادان و معلمان و معدل بالاتر بیشتر بها می دادند و لذت بیشتری از مدرسه می بردند.
تحقیقِ خودِ دوک نشان داد که تحسین کودکان چه تأثیری بر باور آن کودکان درموردِ خودشان دارد. کودکانی که به‌سببِ هوش شان تحسین می شوند بیشتر تمایل دارند که درباره خصوصیات شخصی شان به تئوری هایی باور داشته باشند که حکایت از ثبوت آن ویژگی ها دارد.
این بچه ها به هوش شان مثل یک ویژگی تغییرناپذیر نگاه می کنند. شما یا باهوش هستید یا نیستید. ازطرفِ دیگر، بچه هایی که برای «تلاش»شان تحسین شده اند، معمولا هوش شان را تغییر پذیر می دانند. بچه هایی که در تحقیق دوک شرکت کردند تمایل بیشتری داشتند که در مواجهه با مشکلات پایدار بمانند و نسبت به یادگیری مشتاق تر بودند.
برای تغییر شخصیت چه کاری می توان انجام داد؟
از یک فردِ درون گرا به یک فردِ برون گرا تبدیل شدن می تواند کاری بسیار دشوار (یا حتی غیرممکن) باشد، اما متخصصان معتقدند با انجام‌دادن برخی کارها می توان تغییراتی واقعی و پایدار در شخصیت ایجاد کرد.۱.تمرکز روی تغییر عادت ها
روان‌شناسان به این نتیجه رسیده اند که کسانی که جنبه های شخصیتی مثبت (مثل مهربانی و صداقت) را از خود بروز می دهند در وجودشان واکنش های همیشگی ای شکل داده اند که پایدار مانده اند. «عادت» قابل یادگیری است.بنابراین، تغییر دادن واکنش های همیشگی تان در طی زمان یکی از راه هایی است که موجب تغییر شخصیت شما نیز خواهد شد. قطعا، صورت بخشیدن به عادت های جدید یا کنارگذاشتن عادت های قدیمی هرگز کار ساده ای نیست و به زمان و تلاش جدی نیاز دارد.
با تمرین کافی، این الگوهای جدید رفتاری خیلی زود درونی خواهند شد.
۲.تغییر باورهای خود
اگر باور داشته باشید که تغییر نمی کنید، پس هیچ تغییری نخواهید کرد. اگر سعی می کنید بیشتر معاشرت کنید، اما باور دارید که درون گرایی تان یک ویژگی تغییر ناپذیر، همیشگی و ثابت است، بنابراین هرگز اجتماعی تر نخواهید شد. اما اگر معتقد باشید که ویژگی های شخصی تان قابل تغییر هستند، احتمالا برای اجتماعی شدن تلاش خواهید کرد.۳.تمرکز روی روند کار
بررسی های دوک همیشه نشان داده که ستایش «تلاش» به جایِ «توانایی» بسیار ضروری است. به جایِ فکرهایی مثل «من خیلی باهوشم» یا «من خیلی بااستعدادم»، جملاتی مثل «من واقعا سخت کار کردم» یا «من یک روش عالی برای حل مشکل پیدا کردم» را جایگزین کنید.با تغییر جهت به سمت طرز فکر رشد به جایِ طرز فکر ثابت، متوجه خواهید شد که تجربه‌کردنِ تغییرات واقعی و رشد در شما راحت تر خواهند بود.
۴.آنقدر تظاهر کنید تا موفق شوید
«کریستوفر پیترسون» روان‌شناس، خیلی زود متوجه شد که شخصیت درون گرای او ممکن است تأثیر زیان آوری روی حرفه اش به عنوانِ استاد دانشگاه داشته باشد. برای غلبه بر این موضوع، او در موقعیت هایی که لازم می دید (مثل زمان هایی که در یک کلاس شلوغ سخنرانی یا کنفرانس داشت) شروع به اجرای نقش یک برون گرا می کرد. سرانجام، این رفتارها به عادت همیشگی او تبدیل شد. هرچند او هنوز معتقد است که فرد درون گرایی به حساب می آید، اما متوجه شد چه زمان هایی باید مثل یک فرد برون گرا عمل کند.آزمایشی که نشان داد تغییر شخصیت امکان پذیر است
تحقیق جدیدی که در «نشری شخصیت و روانشناسی اجتماعی» منتشر شده مدعی است که تغییر شخصیت از آنچه فکر می کنیم دست یافتنی تر است.گروهی از محققان به سرپرستی «ناتان هادسون» از دانشگاه متودیست جنوبی متوجه شدند که، در بیشتر موارد، کسانی که روی جنبه های شخصیتی شان بیشتر کار کرده اند موفق به کسب نتایجی دلخواه دراین‌زمینه شده اند.
آنها ۳۷۷ دانشجوی آمریکایی را به مدتِ ۱۵ هفته زیرنظر قرار دادند. قبل از هر چیز، از شرکت کنندگان یک آزمون شخصیتی کوتاه گرفته شد تا پنج بعد اصلی شخصیت آنها، یعنی برونگرایی، سازگاری، روان رنجوری، وظیفه شناسی و استقبال از تجربه های جدید، اندازه گیری شود.
پس از انجام این آزمون، از هریک از شرکت کنندگان پرسیده شد که دوست دارند روی کدام یک از این ابعاد شخصیتی در ۱۵ هفته بعدی تغییر ایجاد کنند.
بسته به گزینه انتخابی آنها، چالش های هفتگی برای همه در نظر گرفته شد. این چالش ها توسط تیم تحقیقات تنظیم شده بود و قرار بود افراد را از دایره امن ابعاد شخصیتی شان (که خواستار تغییر آن بودند) خارج کند.
برایِ مثال، چالش کسی که می خواست بیشتر برون گرا باشد این بود که خودش را به فردی جدید معرفی کند. یا از کسی که خواستار بهبود ثبات عاطفی و روان رنجوری اش بود خواستند تا حداقل یک ساعت را به انجام کاری که دوست داشت اختصاص دهد.
این تست هر هفته تکرار می شد و چالش های جدید و به نسبت سخت تری برای شرکت کنندگان تعیین می کردند.
در طراحی این تست، محققان می خواستند میزان توانایی تغییر شخصیت را در میان شرکت کنندگان در این چالش ها تخمین بزنند.
به طرزی جالب، آنها متوجه شدند که این روش نتیجه داده است. شرکت کنندگانی که خواستار تغییر خصلت «برون گرایی»، «وظیفه شناسی»، «سازگاری» و «روان رنجوری» بودند در طی ۱۵ هفته به تغییراتی چشم گیر دست یافتند.
خصلت «استقبال از تجربه های جدید» تنها بُعد شخصیتی بود که نتیجه مثبتی در آن تمرین ها به همراه نداشت و در واقع کسانی که خواستار تغییر این جنبه از شخصیت شان بودند درنهایت نسبت به وضعیت گذشته شان پس رفت داشتند.
آنها هم چنین متوجه شدند که میزان سختی چالش ها تأثیر زیادی در تغییر شخصیت شرکت کنندگان نداشته، بلکه موضوع اصلی کامل کردن چالش ها، بدون در نظر گرفتن میزان سختی شان، بوده است.
نتیجه ای که از این تحقیق به دست آمد این بود: «تغییر دادن فعالانه رفتارها موجب می شود، در جهت ارتقای صفت های مورد نظر فرد، تغییراتی مثبت به وجود آید و بنابر شواهدی که پژوهش ما ارائه می کند این تغییر فعالان رفتارها یک استراتژی مناسب برای تغییر داوطلبانه شخصیت است. هرچند به نظر می رسد این کار برای کسانی که به دنبال برنامه های از پیش طراحی شده ای هستند که تغییرات لازم را در ویژگی های شان ایجاد کند چشم اندازی امیدوار کننده دارد، اما یافته های ما بر نکته مهمی تأکید می کند: صرفا آرزوی ایجاد تغییر و برنامه ریزی برای آن کافی نیست؛ باید برنامه ها را تا رسیدن حصول نتیجه دنبال کنید».
سخن پایانی
تغییر شخصیت کار ساده ای نیست، و شاید تغییر برخی ابعاد شخصیتی هرگز به‌صورتِ کامل میسر نشود. اما محققان بر این باورند که راه هایی برای تغییر بخش های مشخصی از شخصیت وجود دارد. می توان با بازی، فکر یا عملکردهای روزانه در جنبه هایی که زیر این لایه های ابعاد شخصیتی وجود دارد تغییرهای حقیقی به وجود آورد.منبع: سایت چطور
