طبقه بندی اصول تعلیم و تربیت
اصول تجربی به آن دسته از اصولی می گویند که در جریان کارکردها و تجربههای آموزشی و تربیتی به گونهای برجسته و نمایان اعتبار می گردند؛ گو اینکه بدون لحاظ آنها تعلیم و تربیت تحقق نمی یابد یا نارسا و ناتمام میماند.
سهشنبه، 29 بهمن 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
اصول از نگاهی دیگر، به اصول موضوعه و اصول تجربی قابل طبقه بندی اند. منظور از اصول موضوعه، آن دسته از اصول کلی است که از جنبه سرشتی و تکوینی، ماهوی و طبیعی و روانشناختی و جامعه شناختی، با صرف نظر از تجربه تربیتی انسان و جدای از آن، در یک نظام تربیتی قابل ردیابی و پیگیری است. اصولی چون اصل خلقت و آفرینش، اصل هدایت تکوینی و تشریعی، اصل نیاز، اصل بندگی، اصل حریت، اصل کمال، اصل سعادت، اصل کرامت، اصل جاودانگی، اصل تفاوت های فردی انسان و اصول ارتباطات انسانی از نمونه اصول موضوعه اند که در همه عرصه های علوم انسانی، از جمله در تعلیم و تربیت اعتبار و کاربرد دارند. تفسیر بارز اصول مزبور تا حد زیادی به منظر ما در قبال جهان و انسان بستگی دارد. خاستگاه اعتبار و ارزش گذاری این اصول را باید در حوزه مبانی جست.
برای نمونه، اصل خلقت و هدایت تکوینی را در مبانی وجودشناختی، اصل هدایت تشریعی، بندگی، کمال و سعادت را در مبانی معرفت شناختی، و اصل کرامت انسان، نیاز انسان، جاودانگی انسان، تفاوتهای فردی و ارتباطات انسانی را در مبانی انسان شناختی روانشناختی و جامعه شناختی کانون مطالعه و بررسی قرار می دهیم. تمام این اصول، پیش از آنکه در قلمرو فلسفه تعلیم و تربیت بحث و بررسی شوند، در حوزه ای دیگر و در قلمرو مبانی بازشناسی و ارزشیابی شده اند. بدین ترتیب، از این اصول با عنوان اصول موضوعه یاد می کنند؛ اصولی که جایگاه و خاستگاهی مستقل از فلسفه تعلیم و تربیت دارند، اما در این حوزه مورد بهره برداری قرار می گیرند و به آن سمت و سو می بخشند.
اصول تجربی به آن دسته از اصولی می گویند که در جریان کارکردها و تجربه های آموزشی و تربیتی به گونه ای برجسته و نمایان اعتبار می گردند؛ گو اینکه بدون لحاظ آنها تعلیم و تربیت تحقق نمی یابد یا نارسا و ناتمام می ماند. به اصول و معیارهای کلی و عمومی تعلیم و تربیت که بنگریم، می توانیم چنین جایگاه و خاستگاهی را برای آنها در حوزه فلسفه تعلیم و تربیت در نظر بگیریم. برخی از این اصول عبارت اند از: اصل سندیت، شأنیت و اعتبار معلم و مربی در نظر فراگیر، اصل تدریج، اصل مداومت و استقامت، اصل نظارت فراگیر از آغاز تا پایان فرآیند آموزش و پرورش، اصل مساعدت شرایط و اوضاع تربیتی، اصل آمادگی برای اعطای مربی و پذیرش فراگیر.
تعریف مختصری از این اصول می تواند راهگشا باشد:
اصل سندیت، متضمن سندیت و اعتبار شخصیتی، علمی، قانونی و مدنی معلم و مربی است. این اصل موجب می شود فراگیر با اطمینان خاطر از هدایت، اشراف و نظارت استاد و مربی خود الهام و تربیت پذیرد.
اصل تدریج، ضمن تأکید بر طرح مرحله بندی شده، پلکانی، صعودی و نزولی در تعلیم و تربیت، حرکت و فعالیت آموزشی - تربیتی را در چارچوب ضوابط ویژه و در ظرف زمانی معین تنظیم می کند و از کمی به فراوانی، از جنبه شایستگی و فضیلت، و از فراوانی به کمی و حتی به صفر، از جنبه ناشایستگی و رذیلت، جهت میدهد.
اصل مداومت و استقامت بر تلاشهای مستمر و پی در پی آموزشی و تربیتی تأکید می ورزد و با تقویت روحیه امیدواری به پایان و سرانجام فعالیت های آموزشی - تربیتی، به خاطر کوچک ترین و کمترین موفقیت ها، احساس خوشایندی را نصیب استاد و مربی و فراگیر می گرداند.
اصل نظارت افزون بر توجیه دخالت متصدیان تعلیم و تربیت در امر آموزش و پرورش فراگیران، به آنان اجازه می دهد تا بر روند فعالیت های جاری از آغاز تا پایان و حتی پس از آن تا حصول اطمینان از تثبیت و استقرار نتایج فعالیت ها نظارت داشته باشند.
اصل مساعدت به مهیا بودن شرایط و لوازم عمومی تعلیم و تربیت از جنبه زمانی و مکانی و امکانات جانبی نظر دارد.
اصل آمادگی بیان کننده لزوم آمادگی جسمی، روانی و روحی استادان در بیان از یک سوی، و فراگیران از سوی دیگر است. بر اساس این اصل، معلم و مربی برای اعطای بینش و اقدام تربیتی و فراگیر، برای دریافت و پذیرش، باید آمادگی نسبی داشته باشند.
منبع: درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت، سیداحمد رهنمایی، صص 81-79، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم، چاپ دوم، 1388
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
معرفی خط رُقعه
آشنایی با سیره و بینش سیاسى امام حسن علیه السلام
آشنایی با فضایل امام حسن مجتبی علیه السلام
آشنایی با مقام و منزلت حضرت خدیجه کبری علیها السلام
آشنایی با دعاهای ماه مبارک رمضان
نکات کلیدی ماه رمضان از منظر آیت الله جوادی آملی
معرفی سیاه مشق
معرفی خط دیوانی
معرفی خط شکسته نستعلیق (خطوط فارسی)
معرفی خط نستعلیق (خطوط فارسی)
بیشترین بازدید هفته
احکام روزه مسافر آیت الله خامنه ای
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
اهل سنت چگونه نماز می خوانند؟
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
طریقه خواندن نماز شکسته و نیت آن
نحوه خواندن نماز والدین
داستانی درباره ماه رمضان به قلم محمد امیری
نماز قضا را چگونه بخوانیم؟
هنگام سجده واجب چه ذکری بگوییم؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
موارد بیشتر برای شما
معرفی خط رُقعه
این آبشار زیبا به نیاگارای ایران معروف است
بازدید از آبراهههای زیرزمینی تخت جمشید
تصاویری زیبا و دیدنی از کتیبهٔ بیستون
هدف پلیس از افزایش نرخ جریمه رانندگی
یورش نظامیان صهیونیست به بیمارستان ناصر
یکی از زیباترین جادههای ساحلی ایران
خاطره جالب حجتالاسلام قرائتی از بیپولی و درخواست پول از امام رضا(ع)
روپایی زدن دیدنی مرد 68 ساله ایرانی
نماهنگ بزرگترین محفل قرآنی کشور
آزادکردن کبوترها به یاد شهدای غزه
طنین فریاد مرگ بر اسراییل در محفل قرآنی امام حسنیها
مولودی خوانی حجت الاسلام قاسمیان در محفل قرآنی
همخوانی چند ده هزار نفری مردم با حسین طاهری در حمایت از فلسطین
پشت صحنه «محفل امام حسنیها» در ورزشگاه آزادی