رابطه پدر و فرزندی، یکی از مهمترین بحث‌های مطرح شده در روانشاسی خانواده است که هر ساله مقالات و سخنرانی‌های زیادی درباره آن منتشر می‌گردد.

برخی از روانشناسان و نویسندگان حوزه انسان شناسی معتقدند، رفتار بشر غالبا حاصل برخوردهایی است که در طول زندگی‌اش دیده‌است. آمال و آرزوها، حسرت‌ها و کینه‌ها، دوستی‌ها و دشمنی‌ها، رفاقت‌ها و لجاجت‌ها، مهربانی و خشم، عشق و نفرت و بسیاری از تضادهای احساسی و رفتاری دیگر، همگی حاصل آن چیزی است که در طول سالیان نوزادی تا بزرگسالی بر ما گذشته‌است.

پدران نیز در این راستا نقش فوق‌العاده پررنگ و تاثیرگذاری دارند که شناخت درست آن و به انجام رساندنش می‌تواند آینده زندگی یک انسان را به بهترین نحو ممکن زیبا و ستودنی سازد. بنابراین وقتی صحبت از نقش پدر و کمک‌های او در بزرگ کردن فرزند به میان میاید، منظور کمک‌کردن پدر به مادر فرزند در انجام کارهای مربوط به کودک نیست! بلکه منظور، کمکِ پدر به فرزند در بزرگ‌شدن و رشدکردن اوست. [1]

چگونه کیفیت رابطه پدر و فرزندی، در زندگی بزرگسالی فرزند تاثیر می‌گذارد؟

فرزندان به خصوص در سنین خردسالی، بیشتر نگاهشان به والدین است و الگوبرداری را از پدر و مادر خود انجام می‌دهند. پس هرچه ببینند همان را تقلید می‌کنند. سال‌ها طول می‌کشد تا انسان متوجه رفتار نادرست خود شود و دریابد آنچه که امروز در تعامل با دیگران به کار می‌بندد، حاصل آن رفتار و برخوردی است که در کودکی با او شده‌است.[2]

از این رو مسئله رفاقت یا لجاجت با فرزند مسئله‌ای حائز اهمیت است. پس مهم است الگوی اولیه و اصلی که بنای کار او در بزرگسالی است چه باشد.[2]

در اکثر جوامع و به خصوص در کشور ما ایران، پدران به دلیل ذات و روح متفاوتی که نسبت به مادران دارند و نقشی که غالبا در فضای خانه ایفا می‌کنند، خواه ناخواه برای کودکان به نمادی از شجاعت، جنگجویی، انجام کارهای پر ریسک‌، شیطنت‌های هیجان انگیز، توانمندی، حمایت و مواردی از این دست تبدیل می‌شوند.[3]

در ارتباط بودن با همچین فردی که این ویژگی‌های متمایز و دلنشین را برای فرزند به نمایش گذاشته‌است، تاثیرات شگرفی در زندگی کودکی و بزرگسالی او می‌گذارد.

بررسی رابطه پدر و فرزندی، زمانی که فرزند دختر است

امروزه محققان ثابت کرده‌اند پیچیدگی‌ها، اثرات مغزی و عاطفی و نتیجه حاصل از این نوع رابطه پدر و فرزندی، موضوعی بسیار تاثیرگذار در دوران بزرگسالی دختر است.

زمانی که فرزند دختر است، باید نسبت به افکار، احساسات، ذات، ساختار بدن، نیازها و واکنش‌های او اطلاعات کافی داشته باشیم تا بتوانیم بهترین برخورد را با داشته‌باشیم. برای کسب این اطلاعات می‌توانیم درباره زنان بیشتر مطالعه کنیم و همچنین می‌توانیم از همسر خود در این باره راهنمایی‌هایی بخواهیم. تنها در این صورت است که به عنوان یک پدر، به او عشق و حمایت درست را نشان می‌دهیم و به واسطه این شناخت او را قادر می‌سازیم تا در آینده نیز همسر مناسبی برای خود پیدا کند. [4]

نکاتی درباره بهبود رابطه پدر و فرزندی، زمانی که فرزند دختر است[5]

1.برای تکالیف و درس‌های فرزندتان وقت بگذارید

هرگز او را از این که مشکلی در درسش را به شما ارجاع دهد نترسانید و برای توضیح دادن مباحثی که درکش برای او دشوار است وقت بگذارید. این کار شما را به دخترتان نزدیکتر می‌کند.

2.در حاضر شدن و لباس پوشیدن به او کمک کنید

مثلا کمکش کنید جواربش را بپوشد یا آستین‌های ژاکتش را تا بزنید و حین انجام این کارها با او درباره مسائل مورد‌علاقه‌اش صحبت کنید یا برای او داستان‌های بامزه‌ای از زمان کودکی خود تعریف کنید. این‌ها فرصت‌هایی هستند که شما باید در کودکی فرزندتان از آن‌ها استفاده نمایید. وگرنه خیلی زود دنیای زنانگی آن‌ها را با خود می‌برد و شما وقتی برای نزدیک‌شدن به او نمی‌یابید.

3.بازی‌ها و فعالیت‌های جالب و هیجان انگیز را با او تجربه کنید

دختران روحیه‌ای محافظه‌کار و کم‌خطر دارند. از این رو شما تنها کسی هستید که می‌توانید لذت‌هایی هیجان‌انگیز را برایش به ارمغان آورید که هرگز خودش به تنهایی قادر به تجربه آن‌ها نیست.

4.زمانی را به خرید با او اختصاص دهید

گاهی دوتایی به خرید بروید و سلیقه او را در خرید وسایل جویا شوید. بعدها هربار که چشمش به آن وسایل بیفتد به یاد احترامی که برای سلیقه‌اش قائل بودید و وقتی که با او گذراندید خواهد افتاد.

5.به او احساس زیبایی و خاص بودن دهید

دیر یا زود دخترتان بزرگ می‌شود و زمانی که وقتش برسد برای تشکیل خانواده و پیدا کردن زوج مناسب خود، نظر پسران هم سن‌و‌سال خود را جلب می‌کند. شما به عنوان اولین مرد زندگی دختران باید کسی باشید که او را با همان ظاهر و احساساتی که هست دوست بدارید و تاییدش کنید.

به او بگویید که افکارش ستودنی است و برای مثال چشمان زیبایی دارد. اینگونه دیگر تشنه شنیدن تایید دیگران در جامعه نخواهد بود و همیشه می‌داند زیبایی حقیقی‌اش آن چیزی است که پدر و مادرش به آن افتخار می‌کنند.[5]

بررسی رابطه پدر و فرزندی، زمانی که فرزند پسر است

شاید با خود بیندیشید که ساده‌ترین نوع رابطه پدر فرزندی برای زمانی است که فرزند شما پسر باشد. زیرا شما نیز خود یک پسر بودید و البته هنوز هم در بخش‌های زیادی از وجودتان فارغ از نقشی که در زندگی دارید، یک پسر هستید.

اما جالب است بدانید این نوع رابطه پدر و فرزندی، رابطه‌ای است که صفر و صدی محسوب می‌شود. یا نتیجه‌ای به شدت اثربخش و زیبا دارد یا حاصل آن به شدت مخرب و ویران است.[6]

آنچه که موجب پیچیدگی این رابطه می‌شود نیز به شرح زیر است:

گاهی به دلیل آنکه پدران، کودکی خود را در فرزند پسر خود می‌بیند، ناخودآگاه دست به خطاهای تربیتی جبران‌ناپذیری می‌زنند. نباید فراموش کنیم که پدران نیز مانند تمام انسان‌ها حاصل سرد و گرم چشیدن روزگاری هستند که از نوزادی تا زمان پدرشدنشان بر آن‎‌ها گذشته‌است.

پس بدیهی است که نقصان‌هایی نیز داشته‌باشند که ممکن است بازتاب آن‌ها در تربیت فرزندشان تاثیرات جبران‌ناپذیری بگذارد. از این رو مهم است نسبت به رابطه پدر و فرزندی زمانی که فرزند ما پسر است اطلاعات کافی را کسب کنیم.[3]

نکاتی درباره بهبود رابطه پدر و فرزندی، زمانی که فرزند پسر است[6]

1.شما به عنوان یک پدر، آینه آینده‌ای هستید که پسرتان بازتاب خودش را در آن می‌بیند

پسران همواره سعی دارند، مردی همانند پدرشان باشند. رفتار پدر با مادر فرزند، به او یاد می‌دهد که عشق (یا نفرت) ، احترام (یا بی‌احترامی) ، نحوه جذب جنس مخالف به یکدیگر و مواردی از این دست چه هستند و چگونه عمل می‌کنند. به علاوه رفتار پدر با سایر مردها به فرزند پسر نحوه صحبت‌کردن، مسائلی که ذهن مردها را درگیر می‌کند و نوع رفتار و منش مردانه را آموزش می‌دهد.

2.علایق مشترک پدر و پسری را بیابید و برای آن‌ها بیشتر وقت بگذارید

به عنوان یک انسان، ممکن است شما عاشق ورزش‌کردن باشید. اما پسرتان نیز به عنوان یک انسان ممکن است هیچ علاقه‌ای به ورزش‌کردن نداشته باشد و برای مثال به مطالعه در نقطه‌ای ساکت و آرام علاقه‌مند باشد.

از این رو سعی نکنید هرکاری از دستتان بر می‌آید برای ورود فرزندتان به مسیر ورزش انجام دهید. به جای آن، تمام سعی خود را بکنید تا نقاط اشتراکتان را بیابید. ممکن است هردوی شما عاشق چادر زدن در طبیعت باشید. پس آخر هفته‌ها را به این کار اختصاص دهید تا هر دو در فعالیتی شریک باشید که به آن تمایل دارید و هیچکس دیگری را مجبور به انجام آن نکرده‌است.

3.از انجام کارهای ریسکی، خطرآفرین و هیجان‌انگیز نترسید

فرزندان پسر سرشار از تخیلات و انرژی‌های غیرقابل کنترل هستند. از این رو به عنوان یک پدر تنها کسی هستید که به خوبی می‌تواند او را در انجام فعالیت‌های پرخطر و هیجان‌انگیز حمایت کند. سال‌ها بعد مرور و یاداوری خاطرات هیجان‌انگیزش با شما، روحش را در برابر سختی‌های زندگی مردانه‌اش نوازش خواهد کرد.

4.کارهایی را مختص رابطه پدر و فرزندی خود انجام دهید

کارهایی را برای او انجام دهید که شخص دیگری در خانه برایش انجام نمی‌دهد. این کار رابطه شما را با او بسیار قوی می‌سازد. مثلا با او به بازی فوتبال به روشی خاص بپردازید. هربار تکنیکی خاص را چاشنی بازی خود کنید و بگذارید این کاری باشد که او فقط با پدرش انجام می‌دهد.

5.از صحبت‌های مردانه و جدی نترسید

بگذارید روی شما به عنوان یک همصحبت که همجنس خودش است و او را می‌فهمد حساب باز کند. کاری کنید که در انجام این امر راحت باشد و معذب نشود.

اینگونه علاوه بر آنکه احساس می‌کند در دسته مردان جا دارد و آن‌ها او را به دنیای خودشان راه داده‌اند، شما را به عنوان بهترین دوست و همصحبتش می‌شناسند.[6]

اگر از هر دو جنسیت دختر و پسر، فرزندانی دارید، گاهی بازی‌ها و فعالیت‌های دسته‌جمعی ترتیب دهید و حتی همسرتان را نیز در آن‌ها شرکت دهید. اینگونه رفاقت حقیقی میان اعضای یک گروه فارغ از جنسیت را به آن‌ها نشان داده‌اید.

پینوشتها