دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان
اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِکَ، وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ فِیهِ بَرَکَاتِکَ، وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ، وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ، یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّین.
ای خدا در این روز به روی من درهای فضل و کرمت را بگشا، و بر من برکاتت را نازل فرما، و بر موجبات رضا و خوشنودیت موفقم بدار، و در وسط بهشت‌هایت مرا مسکن ده، ای پذیرنده دعای مضطر پریشان.شرح فرازهای دعا
اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِکَ
خدایا درهای فضلت را به روی من باز کن ؛ الان خداوند با فضل خود با ما معامله می‌کند و اگر بخواهد با عدلش با ما برخورد کند کار همه ما خراب است. در دعا می‌خوانیم « اَللّهم عاِملنا بِفَضلِک وَ لا تُعامِلنا بِعَدلِک » (1)منظور از ابواب چیست؟
در این دعا از خداوند خواستاریم که درب‌های فضل و کرم خود را بر روی ما بگشاید، حال می‌خواهیم بدانیم که منظور از ابواب (درب‌ها) چیست؟ اگر به ظاهر آن نظر اندازیم می‌بینیم که ابواب همان موانعی هستند که برای واردشدن به مکآ‌ن‌های مورد نظر نیاز به فتح و گشودن آ‌ن‌ها داریم که برای فتح و گشودن آ‌ن‌ها نیز نیاز به مفتاح و کلید داریم آن هم کلیدی که مخصوص درب مورد نظر باشد چرا که اگر کلید هر درب در جای خود قرار نگیرد آن درب گشوده نمی‌شود مگر اینکه شاه کلید داشته باشیم که آن کلیدی است که تمام درب‌ها را می‌گشاید...و اگر به بطن آن نظر کنیم منظور از ابواب (درب‌ها) همان درب‌ها و ورودی‌هایی است که بر اساس رضا و خشنودی خداوند و یا خشم و غضب او باز می‌گردد، به فرض مثال: هنگامی که بنده ای گناه و معصیتی از پروردگار خویش انجام می‌دهد آنگاه است که آن معصیت و گناه سبب گردیده است تا یکی از درب های خشم و غضب الهی بر روی او باز گردد که کلید بازشدن این درب انجام آن گناه می‌باشد...
منظور از فضل الهی چیست؟
برای آنکه مختصرا از فضل الهی صحبت به میان آوریم اشاره می‌نماییم به دو آیه از قرآن کریم ”وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّیطَانَ إِلَّا قَلِیل” (2) یعنی ”و اگر فضل و رحمت الهی شامل حال شما نبود همانا جز اندکی همه از شیطان پیروی می‌کردید”.” فَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِینَ” (3) یعنی ”پس اگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نبود البته در شمار زیانکاران عالم بودید” همانطوری که در آیه اول مشاهده می‌نماییم خداوند (عزوجل) می‌فرماید: اگر فضل و رحمت خداوند شامل حال شما نبود جز اندکی همه از شیطان پیروی می‌نمودید، و این را می‌دانیم که پیروی از شیطان برابر است با ضلالت و گمراهی و ورود به خشم و غضب الهی و فضل خداوند، توفیق و عنایتش به بندگان و راهنمایی آنان به سوی عبادت و اطاعتش می‌باشد ”یَهْدی مَنْ یَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقیمٍ” (4) یعنی ”(خداوند) هرکه را بخواهد به راه مستقیم هدایت می‌نماید” به طوری که در قرآن می‌فرماید: ”وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ” (5) یعنی ”و از وسوسه‌های شیطانی پیروی نکنید، به درستی که او برای شما دشمنی آشکار است” و در آیه دوم که می‌فرماید: اگر فضل و رحمت خداوند بر بندگانش نبود و آ‌ن‌ها را هدایت نمی‌نمود به حقیقت که آنان از شیطان پیروی نموده و مورد غضب الهی واقع می‌شدند و دوزخ بر آنان واجب می‌گشت و در حالی که از زیانکاران شده بودند چرا که ”ان الانسان لفی خسر” (6) یعنی ”به درستی که انسان در خسران و زیان است” پس فضل خداوند به بندگانش همان هدایت به صراط مستقیم است هدایتی که در ب‌های رحمت و بخشش خداوند را بر روی بندگانش می‌گشاید که ما نیز در این روز از خداوند می‌خواهیم که ابواب فضل و رحمتش را بر روی ما بگشاید...و انزل علی فیه برکاتک
در اول دعا از خداوند درخواست نمودیم که درب‌های فضل و رحمتش را بر روی ما بگشاید، زیرا هنگامی که درب‌های فضل و رحمت او بر روی بندگان گشوده شود آنگاه است که برکات و رحمات الهی بر سر بندگان فرود می‌آید که اگر بخواهیم به آن برکات اشاره نماییم آ‌ن‌ها را به دو دسته تقسیم می‌کنیم: 1- برکات مادی 2- برکات معنوی، که برکات مادی شامل جمیع نعمت‌هایی است که انسان از آ‌ن‌ها به عنوان مایحتاج زندگی خود استفاده می‌نماید مثل (آب، میوه جات، سبزیجات و...) و برکات معنوی شامل نعمت‌هایی است که انسان از آ‌ن‌ها به عنوان راه و وسیله ای برای تقرب به ذات اقدس الهی استفاده می‌کند مثل (توبه، استغفار، ذکر، دعا و...) که ما نیز از خداوند در این روز می‌خواهیم که برکاتش را بر سر ما بباراند...وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ
خدایا من را به اموری که مورد رضای توست موفق بدار، اهل دعا و دستگیری از دیگران باشم. کاری بکنم که خدا از من راضی بشود.با توجه به آیات و روایات رضایت خداوند در این است که بنده مومن از دستورات خداوند و رسولش اطاعت نموده و در انجام آ‌ن‌ها قصور نورزد ”وَ اَطیعوالله وَ الرَّسول لَعَلَّکُم تُرحَمون” (7) یعنی ”و از حکم خدا و رسول او فرمان برید، باشد که مشمول رحمت و لطف خداوند گردید” و به صورت جامع تر انجام واجبات و ترک محرمات الهی است که موجبات رضایت الهی را از بندگان خویش فراهم می‌سازد. تا به درجه ”رضی الله عنهم و رضوانه ذلک الفوزالعظیم” یعنی ”خداوند از آنان راضی است و آنان از پروردگار خویش که این رستگاری عظیم است” دست یابند که ما نیز از خداوند در این روز خواستاریم که ما را موفق بدارد تا اینکه به رضا و خشنودی او دست یابیم...
وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ
خدایا من را در وسط بهشت ساکن کن، شاید وسط بهشت محل سکونت اولیاء الهی است که آن را از خدا درخواست می‌کنیم. همان طور که می‌دانیم خداوند در قرآن می‌فرماید: ”إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ...” (8) یعنی ”هنگامی که بندگان من از تو در مورد من سئوال می‌کنند، بگو که من نزدیک (آ‌ن‌ها هستم) و اجابت می‌کنم دعای کسانی را که مرا می‌خوانند و از من درخواست می‌کنند.” پس ما نیز در این روز از خداوند خواستاریم که ما را از خشم و غضب خود دور ساخته و به بهشت برینش که سرچشمه رضایت اوست، داخل سازد.یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّین
ای خدایی که دعای مضطرین را اجابت می‌کنی، دعاهای امروز را در حق من مستجاب کن.نمازهای شب بیست و سوم ماه رمضان
صد رکعت نماز شب قدر
صد رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت یک سلام بدهد) که فضیلت بسیار دارد و افضل آن است که اگر توانایی داشته باشد در هر رکعت بعد از قرائت سوره «حمد» ده مرتبه سوره توحید (قل هو الله احد) را بخواند.
دو رکعت نماز شب قدر
دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوی صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَ آله است که از جای خود برنخیزد تا حقّ تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد.
مستحب است علاوه بر صد رکعت و دو رکعت، هشت رکعت نماز در شب بیست و سوم با هر سوره‌ای که بخواهد بجا آورد و در هر دو رکعت سلام دهد، که هر کس آن را بخواند درهای آسمان به رویش باز و دعاهایش مستجاب می‌شود.
هشت رکعت نماز شب قدر
رَوَى عَنْ الامام عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِب علیه السلام:
أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ فَضْلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَنْ فَضْلِ الصَّلَاةِ فِیهِ فَقَالَ مَنْ صَلَّى فِی لَیْلَةَ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ- ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ فُتِّحَتْ لَهُ أَبْوَابُ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ اسْتُجِیبَ دُعَاؤُهُ.
از امام علی علیه السلام درباره فضایل ماه مبارک رمضان و فضایل نماز در آن سوال شد، ایشان فرمودند: هر کس در شب بیست و سوم ماه رمضان هشت رکعت نماز بخواند، درهای هفت آسمان برای او باز می‌شود و دعای او مستجاب می‌گردد.
توصیه معنوی
امام خمینی(رحمه الله) در آستاتۀ ماه رمضان با تذکرات خویش، مسئولان، طلاب، مردم را به بهره وری بیشتر از سفرۀ گستردۀ الهی و تهذیب نفس دعوت می‌کردند و سفارش‌هایی در جهت خودسازی، رسیدگی به امور مردم و نیازمندان داشتند. شما می توانید نمونۀ این سفارش‌ها را در صحیفۀ امام مشاهده کنید. (9)
ایشان در زندگی شخصی خود نیز در ماه رمضان تغییراتی می‌دادند، بر قرائت قرآن، دعا و مناجات می‌افزودند و بیش از زمان‌های دیگر مراقب نفس خویش و تهذیب بودند. به همین دلیل مقداری از دیگر کارهای عمومی خود کم می‌کردند. در دوران پس از انقلاب ایشان ملاقات‌های عمومی را تعطیل می‌کردند و در ملاقات‌های خاص نیز به اندازۀ ضرورت اکتفا می‌کردند. البته مسائل جامعه را پیگیری می‌کردند و ملاقات‌های ضروری و پیام‌های لازم را صادر می‌کردند.
اما چگونگی تأثیر ماه رمضان در تغییر رفتار نادرست را نیز با توجه به خصوصیات این ماه و روزه می‌توان دریافت. روزه خود موجب تقوا می‌شود. (10) و شخص روزه دار افزون بر خودداری از مفطرات معمولی روزه مانند خوردن، و ... ، توجه به روزه داری زبان و گوش و چشم نیز کم و بیش دارد. و همین موجب می‌شود به اصلاح رفتارهای وی بینجامد. توجه بیشتر به خدا و توجه به دوری از حرام‌ها و شرکت بیشتر در مساجد و محافل دینی، همه فرد را متوجه و آگاه می‌سازد و موجب می‌شود، در رفتارهای نادرست خویش تجدید نظر کند، به همین دلیل است که میزان جرم در ماه رمضان کاسته می‌شود و اگر شخص متوجه خدا شود و از هوای نفس دور شود، قطعاَ در رفتارهای او تأثیر می‌گذارد و همانطور که اشاره شد، امام(رحمه الله) در آستانۀ ماه رمضان همگان را به تهذیب نفس و اصلاح رفتارها دعوت می‌کردند.
پی‌نوشت‌ها:
1. شرح اصول کافی ، ملا صالح مازندرانی ج 10ص 191
2. نساء /83
3. بقره/64
4. یونس/25
5. بقره/168
6. عصر/2
7. آل عمران/132
8. بقره/186
9. صحیفه امام ج2، ص397 ، ج9 ص237 و 261 و 267 و..
10. بقره، 203
منابع:
1. جامعة المصطفی / شرح دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان
2. سایت اهل البیت علیهم السلام / نماز شب بیست و سوم ماه رمضان
3. ایسنا / اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان
4. پرتال امام خمینی(رحمه الله)/ نمونه‌هایی از رفتار بنیانگذار جمهوری اسلامی در ماه رمضان
