پدر آن حضرت ابوطالب فرزند عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف و مادرش هم فاطمه دختر اسد بن هاشم بود بنابراین امام علی علیه السلام از هر دو طرف هاشمی نسب است. امام علی (علیه السلام) در روز جمعه 13 رجب سال سی ام عام الفیل و در خانه ی خدا متولد شدند. هنگام شهادت سن شریف حضرت امام علی علیه السلام 63 سال و مدت امامتش نزدیک 30 سال و دوران خلافت ظاهریش نیز در حدود پنج سال بود.
حضرت امام علی (علیه السلام) امام معصوم و انسان کاملی است که تمام رفتار و سخنان و تأییدات او برای ما حجّت و اعتبار دارد او قرآن ناطق و امام مبینی است که هیچ کس قدرش را نداست تا زمانی که در مسجد و محراب به خون غلتید، او به هنگام خشم بر دشمنان خدا قاطع ولی در مقابل کودک یتیم آن قدر متواضع و مهربان بود که در برابر طفل یتیم روی خاک می‌نشست، دست مرحمت بر سر او گذاشته و آه می‌کشید و می‌فرمود:بر هیچ چیزی مثل کودکان یتیم آه نکشیده‌ام.
ابوالحسن، ابوالحسین، ابوتراب، ابو السبطین و الریحانتین از کنیه‌های امام علی (علیه السلام) است.
امیرالمؤمنین، سیّد الوصیین، سیّد المسلمین، سیّد الأوصیاء، سیّد العرب، خلیفة رسول الله، امام المتّقین، یعسوب المؤمنین، صهر رسول الله، حیدر، مرتضی و وصی از جمله القاب آن حضرت است.
آن حضرت روز نوزدهم و شب و روز بیست و یکم را تا نزدیک ثلث اول شب زنده بود آن گاه به شهادت رسید و در حالى که محاسن شریفش به خون سرش رنگین بود مظلومانه به دیدار خداى خود شتافت.
سبب کشتن حضرت علی علیه السلام را داستانى دراز است که اینجا گنجایش ذکر آن را ندارد. حسن و حسین علیهما السلام به امر آن حضرت مراسم غسل و تکفین او را عهده دار شدند و بدن شریفش را به سرزمین غرى در نجف انتقال دادند و شبانه پیش از سپیده صبح در همان جا به خاک سپرده شد.
امام حسن وامام حسین علیهما السلام و محمد پسر حضرت علی علیهما السلام و عبدالله بن جعفر رضى الله عنه وارد قبر شدند و بنا به وصیت حضرتش اثر قبر پنهان گردید. این قبر پیوسته در دولت بنى امیه پنهان بود و کسى بدان راه نمىبرد تا آنکه امام صادق علیه‌السلام در ولت بنىعباس آن را نشان داد.
ضربت خوردن امام در محراب
امام به شبستان مسجد وارد شد و در حالی که مشغول تسبیح خداوند بود کسانی که به خواب رفته بودند را بیدار فرمود. ابن ملجم به رو خوابیده بود. امام او را بیدار کرد و به او فرمود: برخیز از خواب براى نماز و چنین مخواب که این خواب شیطان است، بلکه بر دست راست بخواب که خواب مؤمنان است، و بر پشت خوابیدن خواب پیغمبران است. امام سپس به ابن ملجم فرمود: قصد کاری داری که نزدیک است آسمان فروپاشد و زمین شکافته شود. اگر بخواهم می‌توانم خبر دهم که در زیر جامه ات چه دارى.ابن ملجم در نزدیکی امام به نماز ایستاد و هنگامی که امیرالمؤمنین سر از سجده اول برداشت ضربتی به سر ایشان زد که تا پیشانی امام را شکافت. در آن حال امام فرمود: «بسم اللّه و باللّه و على ملّة رسول اللّه»، و گفت: «فزت بربّ الکعبه»، به خدای کعبه قسم که رستگار شدم ابن ملجم در حال حمله شعار خوارج را فریاد می‌زد که:للّه الحکم یا علىّ، لا لک و لا لأصحابک.
در برخی نقل‌ها آمده که امام در حال بیدار کردن مردم براى نماز یا در مدخل ورودی مسجد مورد حمله قرار گرفت اهل مسجد صداى حضرت را شنیدند و بسوى محراب دویدند، و امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) را دیدند که در محراب خونین افتاده. حضرت را برداشتند، رداى مبارکش را بر سرش بستند، حضرت خون سر خود را بر محاسن مبارکش کشید و فرمود: این آن است که خدا و رسول صلی الله علیه وآله و سلم مرا وعده داده بودند، راست گفتند خدا و رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم.
امام حسن و امام حسین علیهما السلام با اندوه زیاد نزد پدر آمدند.امیر المؤمنین علیه السّلام امام حسن علیه السّلام را به جاى خود گذاشت که با مردم نماز گزارد و خود با وجود زخم عمیقی که در سر داشت نمازش را نشسته تمام کرد و در هنگام نماز از شدت ضعف به چپ و راست متمایل می‌شد.
امام حسن علیه السّلام پس از نماز سر پدر را در آغوش گرفت، و گفت: ای پدر کمرم شکست، چگونه تو را در این حال ببینم. امیرالمؤمنین فرمود: اى فرزند! از این پس پدرت را رنجى نیست، اینک جدّ تو محمّد مصطفى- صلوات اللّه علیه- و جدّه تو خدیجه کبرى، و مادر تو فاطمه فاطمه زهرا علیها السّلام و حوریان بهشت حاضرند و انتظار پدر تو را دارند تو شاد باش و دست از گریستن بدار که گریه تو ملائکه آسمان را به گریه در آورده است.
منابع:
1. نمناک/ داستان شهادت حضرت علی(علیه السلام) و دوران زندگی ایشان
2. بیتوته/ شهادت امام على (علیه السلام)
3. دانشنامه اسلامی/ شهادت امام علی علیه السلام
-compressed.jpg)
