بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ معمولا در دختران بین سنین ۸ تا ۱۳ سال و در پسرها بین سنین ۹ تا ۱۴ سال آغاز می‌شود. پزشکان بلوغ زودرس را زمانی تشخیص می‌دهند که به دلایلی نامعلوم، این روند طبیعی زودتر آغاز شود و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد.بلوغ زودرس در دخترانی که قبل از سن ۷ سالگی و پسرانی که قبل از سن ۹ سالگی نشانه‌های مهم بلوغ در آنها دیده شود، تشخیص داده می‌شود. تقریبا ۱ کودک از میان ۵ هزار کودک به بلوغ زودرس دچار می‌شود.1
انواع بلوغ زودرس
دو نوع بلوغ زودرس وجود دارد:بلوغ زودرس مرکزی (مبتنی بر گونادوتروپین)
معمول‌ترین نوع بلوغ زودرس است که بیشتر در دختران دیده می‌شود تا پسران و دلیل آن ترشح زودرس گونادوتروپین است.بلوغ زودرس محیطی
از طریق ترشح زودرس گنادوتروپین به وجود نمی‌آید و دلیل آن ترشح آندروژن و استروژن در مناطق دیگر بدن است.گنادوتروپین چیست؟
گنادوتروپین‌ها هورمون‌هایی هستند که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شوند و وظیفه آنها شبیه‌سازی غده‌های جنسی (بیضه و تخمدان) به منظور تولید هورمون‌های جنسی هستند.این هورمون‌ها می‌توانند مسبب بلوغ جنسی شوند. به عبارت دیگر، تصور ما این است که گنادوتروپین‌ها مسئولیت اصلی بلوغ را بر عهده دارند.2
دلایل ایجاد بلوغ زودرس
۱- دلایل ایجاد بلوغ زودرس مرکزی چیست؟
در دختران حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد اوقات دلیل این مشکل مشخص نیست بدین معنا که پزشکان دقیقا دلیل اتفاق افتادن آن را نمی‌دانند اما درباره پسران کمی موضوع متفاوت است و می‌توان دلایلی را برایش بیان کرد. بلوغ زودرس مرکزی در پسران و رشد جنسی می‌تواند دلایل زیر را داشته باشد:بی نظمی سیستم عصبی مرکزی
تاریخچه اختلال در خانواده
سندروم‌های کمیاب ژنتیکی
تومور در غده‌ها و یا مغز
۲- دلایل بلوغ زودرس محیطی چیست؟
بلوغ زودرس محیطی می‌تواند دلایل زیر را داشته باشد:سندروم‌های نادر ژنتیکی
تومور‌های تخمدان و بیضه
غده‌های دیگری که مسبب ترشح هورمون‌های کوریونیک گنادوتروپین می‌شود.
اختلال در غده فوق کلیوی
کم کاری شدید تیروئید.2
علائم بلوغ زودرس
علائم بلوغ طبیعی و بلوغ زودرس تقریبا مشابه است، فقط «زمان وقوع بلوغ» تعین‌کننده‌ی طبیعی یا زودرس بودن بلوغ است. این علائم عبارتند از:در دختران
بزرگ شدن سینه (که اغلب اولین نشانه است)؛عادت ماهانه (که معمولا ۲ یا ۳ سال بعد از شروع علائم اولیه دیده می‌شود).
در پسران
رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و کیسه‌ی بیضه؛بَم شدن صدا (که معمولا آخرین نشانه‌ی بلوغ در پسران است).
جهش رشد یکی دیگر از علائم بلوغ زودرس هم در پسران و هم در دختران است.1
عوارض بلوغ زودرس در دختران
کوتاهی قد
هنگامی که دختر بچه ای دچار بلوغ زود رس می شود ابتدا رشد قدی خوبی دارد اما بعد از آن به علت زودتر بسته شدن صفحات رشد ، قد کودک کوتاه باقی می ماند.مشکلات روانی
بلوغ زودرس به لحاظ روانی برای کودک مشکل ساز است؛ وقتی می بیند هم سن و سالان خود علایم بلوغ را ندارند ولی یک سری علایمی در بدنش ایجاد شده که با دیگران فرق می کند، از لحاظ روانی برای کودک مشکل ساز می شود و نیاز به درمان دارد.3عوامل مرتبط با بلوغ زودرس
عواملی که در اینجا ذکر می‌کنیم، علت اصلی نیستند، فقط مواردی هستند که به‌نظر می‌رسد با بلوغ زودرس ارتباط دارند:جنسیت
دختران ۱۰ برابر بیشتر از پسران احتمال دارد دچار بلوغ زودرس مرکزی شوند.نژاد
محققان دلیل این امر را نمی‌دانند اما به‌نظر می‌رسد به‌طور متوسط دختران آفریقایی-آمریکایی حدود یک سال زودتر از دختران سفیدپوست دچار بلوغ می‌شوند. برخی متخصصان می‌گویند که بلوغ در دخترانِ کمتر از ۶ سالِ آفریقایی-آمریکایی، بلوغ زودرس در نظر گرفته می‌شود.چاقی
اگرچه برخی از مطالعات نشان می‌دهند که بین چاقی دختران کوچک و افزایش خطر ابتلا به بلوغ زودرس ارتباط‌هایی وجود دارد، اما چگونگی این ارتباط دقیقا مشخص نیست. به‌نظر می‌رسد که چاقی در پسران به بلوغ زودرس ارتباطی ندارد.ژنتیک
گاهی اوقات بلوغ زودرس می‌تواند درنتیجه‌ی جهش‌های ژنتیکی باشد که باعث ترشح هورمون‌های جنسی می‌شود. در اکثر مواقع، کودکانی که به این علت دچار بلوغ زودرس مرکزی می‌شوند، والدین یا خواهر و برادرشان نیز به این اختلال دچار بوده‌اند.فرزندخواندگی بین‌المللی
مطالعه‌ای نشان داده است کودکانی که از خارج از کشور به فرزندخواندگی قبول می‌شوند، بین ۱۰ الی ۲۰ برابر بیشتر احتمال دارد که به بلوغ زودرس دچار شوند.در این مورد هم محققان و متخصصان در مورد علت این امر اطمینان ندارند اما عدم اطمینان از سن دقیق کودکانی که به فرزندخواندگی قبول می‌شوند، می‌تواند نتایج تحقیق را تحت تأثیر قرار بدهد.1
درمان و مراقبت
هدف از درمان، توقف و حتی الامکان معکوس کردن آن است. درمان و نوع آن بستگی به نوع بلوغ زودرس و دلایل آن دارد.۱- درمان بلوغ زودرس مرکزی
برای کودکانی با بلوغ زودرس مرکزی، از هورمون آزاد کننده هورمون لوتئینه کننده مصنوعی (LHRH) استفاده می‌شود. این هورمون به منظور جلوگیری از بلوغ جنسی غیر عادی به کمک متوقف کردن غده هیپوفیز از آزاد کردن گونادو تروپین استفاده می‌شود.LHRH هم می‌تواند به صورت تزریقی به صورت ماهیانه و هم به صورت ایمپلنت به صورت سالیانه در زیر پوست قرار بگیرد. پزشک کودک شما می‌تواند بهترین نوع درمان را بر اساس نوع مشکل فرزند شما ارائه دهد.
زمان درمان هرکسی بسته به عوامل مختلف، متفاوت است، اما عموما آنها تا زمانی که به بلوغ عادی برسند درمان می‌شوند. زمانی که درمان به پایان برسد، کودکان در سن مناسب و بدون مشکل و به صورت عادی بالغ می‌شوند.
به نظر نمی‌رسد درمان نوع مرکزی عوارض جانبی بلند مدت داشته باشد. عوارض جانبی کوتاه‌مدت آن نیز می‌تواند تزریقات و یا مشکلات در ایمپلنت باشد.
۲- درمان بلوغ زودرس محیطی
درمان بلوغ زودرس محیطی بسته به دلیل ترشح بیش از حد استروژن و آندروژن متفاوت است. اما از جمله درمان‌های معمول آن می‌توان به دفع تومور، مسدودکردن فعالیت‌های آندروژن و استروژن و نیز درمان کم‌کاری تیروئید با جابجا کردن هورمون تیروئیدی اشاره کرد.2زنگ خطر بلوغ زودرس برای مسئولان
بلوغ زودرس یک نوع اختلال در سلامتی فرد است و عموماً در سنینی رخ می دهد که کودک در مقطع دبستان یا پیش دبستان است، عملکرد 2 وزارتخانه بهداشت و آموزش و پرورش در این زمینه مهم است.مدیرکل امور زنان وزارت آموزش وپرورش درباره بلوغ زود رس اظهار کرد :به دلیل بلوغ زودهنگام جنسی دختران، آموزش هایی که پیش از این در دوره راهنمایی ارائه می شد، به سال ششم ابتدایی انتقال یافته و مدارس مکلف به ارایه آموزش ها هستند. این اقدام در آشنایی کودکان با بلوغ مؤثر است اما اقدامی نیست که منجر به پیشگیری از بلوغ زودرس شود .
برخی دانشگاه های علوم پزشکی اعلام کرده اند که یکی از برنامه های واحدهای جوانان، نوجوانان و مدارس، معاینات دانش آموزان است که در شناخت زودرس اختلالات ودرمان به موقع مؤثر است.
کاهش سن بلوغ و بروز بلوغ زودرس، زنگ خطری است برای مسئولان است تا با اقدامات خود چه به صورت معاینات تخصصی در مدارس و چه به صورت فرهنگسازی برای اصلاح سبک زندگی، به کنترل سن بلوغ بپردازند.3
پینوشتها
1.www.chetor.com
2.www.setare.com
3.www.namnak.com
