رفلاکس معده چیست؟
ریفلاکس معده (در اصطلاح عامیانه رفلاکس) دومین بیماری گوارشی شایع است. این بیماری در میان مردم به نام ترش کردن معده شناخته می‌شود. رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که محتویات معده (شیره معده حاوی اسید) به مری باز می‌گردد. رفلاکس معده معمولا باعث سوزش سینه می‌شود. این احساس از معده به داخل قفسه سینه یا گلو می‌رود که معمولا به عنوان سوزش سر دل شناخته شده است.1
رفلاکس معده چگونه اتفاق می‌افتد؟
غذایی که می‌خوریم از طریق مری وارد معده می‌شود. هضم غذا در معده توسط اسید و شیره معده آغاز می‌شود. دیواره معده به دلیل پوشش مناسب، در مقابل تماس مداوم با اسید و شیره معده و اثرات مخرب آنها مقاوم است. بالعکس دیواره مری به دلیل نداشتن پوشش مناسب، دفاع مناسبی هم در برابر این عوامل ندارد. در حالت طبیعی دریچه‌ای به نام دریچه مری بین مری و معده قرار دارد که اجازه می‌دهد غذا از مری وارد معده شود. ولی از بازگشت غذا و شیره معده به مری جلوگیری می‌کند.اگر دریچه مری وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، یعنی به خوبی بسته نشود یا بی‌موقع باز شود، اسید و شیره معده به داخل مری بر می‌گردند. همان‌طور که قبلاً ذکر شد دیواره مری در برابر اسید و شیره معده آسیب‌پذیر است. بنابراین در شرایطی که دریچه مری کار خود را به درستی انجام ندهد؛ بازگشت اسید و شیره معده به داخل مری باعث آزردگی مری می‌شود.1
شایع‌ترین مواد غذایی تحریک‌کننده‌ی علائم رفلاکس معده
درمورد اینکه دقیقا کدام مواد غذایی موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شوند اتفاق نظر وجود ندارد، اما برخی مواد غذایی خاص در اغلب افراد موجب تحریک علائم می‌شوند که عبارتند از:
غذاهای پُرچرب
غذاهای سرخ‌شده و پرچرب به‌علت اینکه اسفنکتر تحتانی مری را به حالت استراحت درمی‌آورند، موجب می‌شوند که مقدار بیشتری اسید معده به مری وارد شود. این قبیل غذاها همچنین زمان تخلیه‌ی معده را به تعویق می‌اندازند. بنابراین با کاهش مقدار چربی مصرفی روزانه می‌توانید یکی از علت‌های تشدید علائم رفلاکس معده را تا حدودی مهار کنید.متداول‌ترین مواد غذایی پرچرب که بهتر است مقدار مصرف‌شان را محدود کنید عبارتند از:
سیب‌زمینی سرخ‌شده و حلقه‌های پیاز پفکی‌شده در روغن
لبنیات پرچرب مانند کره، شیر، پنیر یا خامه‌ای که چربی آنها گرفته نشده باشد
قسمت‌های پرچرب گوشت گاو یا بره، به‌ویژه اگر سرخ شده باشند
ژامبون
دسرها یا اسنک‌هایی از قبیل بستنی و چیپس
سس‌ها و چاشنی‌های خامه‌ای و پرچرب
گوجه و مرکبات
میوه‌ها و سبزیجات از جایگاه ویژه‌ای در رژیم غذایی سالم برخوردارند، اما برخی میوه‌های خاص، به‌ویژه میوه‌های اسیدی، موجب ایجاد یا تشدید علائم رفلاکس معده می‌شوند. چنانچه از رفلاکس معده مزمن رنج می‌برید، باید مصرف مواد غذایی زیر را در رژیم غذایی روزانه‌ی خود محدود کنید:پرتقال
گریپ فروت
انواع لیموها
آناناس
گوجه‌فرنگی
سس گوجه‌فرنگی یا خوراک‌ها و غذاهای حاوی سس گوجه مانند پیتزا
سس سالسا
شکلات
شکلات حاوی ترکیباتی به نام مِتیل‌گِزانتین است که به نظر می‌رسد عضله‌ی صاف اسفنکتر تحتانی مری را به حالت استراحت درمی‌آورد و موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شود.
سیر، پیاز و غذاهای تند و پُرادویه
غذاهای تند و پُرادویه و نیز غذاهای پر از سیر و پیاز، در اغلب افراد موجب ترش کردن می‌شوند. البته این مواد غذایی در همه‌ی افراد به تحریک علائم رفلاکس معده نمی‌انجامند، اما چنانچه به مصرف زیادِ سیر و پیاز یا غذاهای پرادویه عادت دارید، حتما دقت کنید که آیا پس از مصرف چنین غذاهایی به علائم رفلاکس معده دچار می‌شوید یا خیر.
کافئین
نوشیدن قهوه در برخی افراد موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شود، چرا که کافئین یکی از عوامل تحریک‌کننده‌ی رفلاکس معده است.
نعناع
نعناع یا فرآورده‌هایِ با طعم نعناع، مانند آدامس و خوشبوکننده‌های دهان، در برخی افراد موجب تشدید علائم رفلاکس معده می‌شود.2
نوشیدنی های گازدار
همه نوشیدنی های گازدار می توانند باعث تجمع گاز در معده شوند و مشکل نفخ شدید را به وجود بیاورند. وقتی که معده به واسطه این نفخ تحت فشار قرار می گیرد، فشار روی قسمت های بالایی معده هم بیشتر می شود و شانس ریفلاکس اسد بالا می رود .
گوشت گاو
به نظر می رسد که گوشت قرمز ربطی به سوزش معده نداشته باشد. متاسفانه گوشت گاو معمولا حاوی میزان زیادی چربی است که می تواند باعث ریفلاکس اسید معده شود. فیله ی گوساله و استیک های مورد علاقه تان بیشترین میزان چربی را دارد. توصیه می کنیم که تا حدامکان از بخش های کم چرب گوشت استفاده کنید .
پنیر
پنیرها به طور طبیعی حاوی چربی هستند. مواد غذایی چرب نیز مدت زمان بیشتری در معده می مانند و کار هضم با تاخیر انجام می شود. در نتیجه روی اسفنکتر مری فشار آمده و اسید معده بالا می آید. از بین پنیرهای چرب می توان به پنیر چدار، پنیر خامه ای، پنیر گودا، پارمزان و پنیر استیلتون اشاره کرد. پنیرهای دیگری مانند پنیر کوتاژ، ریکوتا و تمام پنیرهایی که روی آن ها نوشته شده است «کم چرب» جزو انواع کم چرب هستند. اگر از مشکل ریفلاکس معده رنج می برید بهتر است از پنیرهای کم چرب و آن هم به میزان معقول استفاده کنید .
کره
بدون شک خود مواد غذایی مصرفی می توانند باعث بروز سوزش معده شوند اما باید بدانید که شیوه ی پخت غذا نیز نقش موثری در این مشکل دارد؛ به عنوان مثال سرخ کردن مواد غذایی در کره و روغن، کالری و چربی ناخواسته ی زیادی به غذای ما اضافه می کند. به جای اینکار مواد غذایی را در ماهیتابه های نچسب و با مقدار اندکی روغن سرخ کنید. البته بخارپز کردن روش بهتری برای طبخ غذاست. توصیه می کنیم از افزودن کره به سبزیجات سرخ کرده بپرهیزید. برای خوش طعم شدن غذاهایتان از سبزیجات معطر استفاده کنید .3
برای درمان ریفلاکس معده باید چه کار کرد؟
یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری و درمان ریفلاکس معده، تغییر سبک زندگی و اصلاح رژیم غذایی است. برخی از نکاتی که باید در درمان ریفلاکس معده به خاطر داشته باشید، عبارتند از:سیگار را ترک کنید
وعده‌های غذایی خود را کوچک کنید
پس از خوردن غذا بلافاصله دراز نکشید
پس از خوردن غذا آدامس بجوید
از خوردن و نوشیدن خوراکی‌هایی که علائم ریفلاکس معده را تشدید می‌کنند، بپرهیزید
لباس و کمربند تنگ نپوشید
اگر اضافه وزن دارید، بهتر است به فکر کم‌کردن آن باشید
در‌‌صورتی‌‌که رعایت موارد فوق کارساز نبود، ممکن است پزشک معالج جهت درمان ریفلاکس معده دارو تجویز کند.4
پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.chetor.com
3.www.namnak.com
4.www.abidipharma.com
