حافظه کاذب چیست؟
سندروم حافظه کاذب به مواردی اطلاق می شود که فرد وقایعی را که هرگز اتفاق نیفتاده است را به یاد می آورد. این مشکل که تحت عنوان تحریف حافظه نیز شناخته می شود می تواند از نظر فرد بسیار روشن و واضح باشد؛ در حالیکه معمولا تحت تاثیر عواطف و هیجانات قرار دارد به خصوص خاطراتی که حاکی از خشنونت و سوءاستفاده های مرتبط با دوران کودکی است. با استفاده از روش های درمان استرس می توان به بهبود وضعیت بیمار کمک کرد.1تعاریف حافظه کاذب
روان‌شناسان چگونه حافظه کاذب را تعریف می‌کنند و چگونه آنها را از دیگر اشکال قابل قبول حافظه متمایز می‌کنند؟برخی از عناصر مشترک در حافظه کاذب عبارتند از:
حافظه کاذب یک تجربه ذهنی است که طبق باور مردم بازنمایی دقیق از وقایع گذشته است.
خاطرات کاذب غالبا درباره جزئیات بی اهمیت است (باور دارید که کلید خود را روی میز در خانه گذاشته‌اید) یا به صورت جدی‌تر (باور دارید کسی را در صحنه جرم دیده‌اید).
حافظه کاذب با خطاهای سادۀ حافظه تفاوت دارند. درحالی که همه ما مستعد به آسیب‌پذیری حافظه هستیم، حافظه نادرست چیزی بیش از یک اشتباه ساده است؛ که شامل میزان اعتبار یک خاطره است.
در حالیکه همۀ ما نادرستی حافظه را هرازگاهی تجربه می‌کنیم، حافظه کاذب از این نظر منحصر به فرد است که یک یادآوری مجزا از چیزی است که در واقع اصلا رخ نداده است. این به معنای فراموشی یا آشفتگی جزئیات از چیزهایی که تجربه کرده‌ایم نیست، این درمورد به خاطر آوردن چیزهایی است که از ابتدا تجربه نکرده‌ایم.2
عوامل ایجاد حافظۀ کاذب در افراد
عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد حافظه کاذب نقش داشته باشند. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:ادراک نادرست که ما خودمان در زمان بازسازی صحنه خاطراتمان موارد اشتباه یا کدگذاری نشده را به آن اضافه می‌کنیم.
استنتاج‌هایی که در اثر تداخل اطلاعات قدیمی فرد با اطلاعات جدید او صورت می‌گیرد. حدس و گمان‌های افراد در زمان فراخوانی جزئیات یک واقعه در این دسته قرار می‌گیرد.
احساسات؛ که در این زمینه احساسات منفی و احساساتی که باعث برانگیختگی بالای افراد می‌شوند می‌توانند در تحریف حافظه و شکل گیری حافظه کاذب نقش مهمی را ایفا کنند.
اطلاعات غلط که در اثر ترکیب با اطلاعات درست فرد باعث تحریف در حافظه می‌شوند.
ترکیب رویدادها؛ برای مثال ممکن است شما در زمان یادآوری یک رویداد خاطرات مشابه دیگری را نیز به یاد آورده و بازگو کنید.2
حافظه کاذب چگونه شکل می گیرد؟
خاطرات بسیار پیچیده هستند. شاید شما آن ها را به عنوان رویدادهای سیاه یا سفید تصور کنید، در حالیکه حقیقت این است که خاطرات قابل تغییر هستند و می توانند به صورتی غیر واقعی شکل بگیرند.در واقع، رویدادها به مرور از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت انتقال می یابند و این فرایند معمولا در حین خواب اتفاق می افتد. هنگام انتقال وقایع به حافظه بلند مدت ممکن است که همه جزئیات منتقل نشده و به این ترتیب حافظه کاذب شکل بگیرد. 1
تأثیر بالقوه حافظه‌های کاذب
مردم به طرز چشمگیری مستعد پیشنهاد هستند، که ممکن است خاطره‌ای از وقایع و اتفاقاتی را که برای ما واقعاً رخ نداده‌اند، ایجاد کند.برای مثال: بیشتر اوقات حافظه‌های کاذب نسبتاً بی‌فایده اند- حافظه‌ای که شما کلیدها را به خانه آورده‌اید و آنها را در آشپزخانه روی میز قرار داده اید، برای مثال، وقتی‌که درواقع آنها را در ماشین جا گذاشته‌اید.
در موارد دیگر، حافظه‌های کاذب ممکن است پیامدهای جدی‌تری داشته باشند. محققان دریافتند که حافظه‌های کاذب یکی از دلایل اصلی محکومیت‌های نادرستی هستند، که معمولاً از طریق شناسایی نادرست یک مظنون یا یادآوری کاذب در هنگام بازجویی‌های پلیس صورت می‌گیرد.4
چه کسی تحت تاثیر حافظه کاذب قرار دارد؟
تحقیقات نشان داده اند حافظه کاذب چطور ساده و راحت ایجاد می شود. در یک تحقیق از گروهی افراد که یک فیلم تصادف برایشان نمایش داده شده بود سوال شده و از ان ها خواسته شد در مورد چیزی که در فیلم دیده بودند توضیح دهند. از برخی اعضا پرسیدند "وقتی اتومبیل ها به هم کوبیدند چقدر سریع می رفتند؟"، از گروهی دیگر سوالاتی مشابه پرسیده اما به جای کلمه ی کوبیدن از ضربه زدن استفاده کردند.یک هفته بعد تستی مربوط به تصادف به اعضا داده شد. کسانی که از کلمه ی به هم کوبیدن برایشان استفاده شده بود اغلب خاطره ی نادرستی از دیدن شیشه ی شکسته در فیلم داشتند.3
تاثیر زمان بر روی حافظه کاذب
لوفتس اظهار داشت که حافظه کاذب معمولا وقتی با سرعت شکل می‌گیرد که زمان کافی گذشته و حافظه اصلی از بین رفته باشد. به عنوان مثال، در شاهدان عینی مدت زمان بین حادثه و مصاحبه برای حادثه‌ی رخ داده نقش اصلی در حافظه نادرست افراد دارد.اگر بلافاصله بعد از یک حادثه از آنها سؤال پرسیده شود، وقتی که جزئیات هنوز روشن و واضح هستند، افراد کمتر تحت تأثیر اطلاعات نادرست قرار می‌گیرند. اما اگر پرسش‌ها برای مدتی به تأخیر بیفتد، افراد تحت تأثیر اطلاعات غلط بالقوه قرار می‌گیرند.
با این حال ممکن است باور کردن اینکه بسیاری از انسان‌ها دچار حافظه کاذب می‌شوند، دشوار باشد. حافظه و خاطرات ما به اندازه‌ای که فکر می‌کنیم قابل اعتماد نیستند، حتی حافظه کاذب در بین افرادی که معمولا خاطره بسیار خوبی دارند هم می‌تواند به راحتی شکل بگیرد.2
تاثیر اصلی حافظه کاذب
با وجودی که از احتمال اشتباه بودن خاطرات اگاهیم (چه کسی می تواند کمی از جزئیات مهم را فراموش نکند؟) برخی افراد متوجه نیستند خاطرات اشتباه چقدر رایج می باشند. افراد زیادی به طور قابل توجهی مستعد پذیرش پیشنهادها هستند و این یعنی می توانند از اتفاقات و چیزهایی که واقعا اتفاق نیفتاده بودند خاطره بسازند.برای مثال: بیشتر اوقات این حافظه کاذب تقریبا برای دیگران مشکل ساز نیست، تصور اینکه کلید را به خانه آورده و در آشپزخانه آویزان کرده اید، اما در حقیقت آن را بیرون از خانه و در ماشین گذاشته اید.
در برخی موارد دیگر، حافظه کاذب می توانند معانی اشتباهی داشته باشند. تحقیقات نشان داده اند حافظه کاذب یکی از علل عقاید نادرست هستند.3
خطاهای حافظه کاملاً متداول اند
افراد اغلب فکر می‌کنند که حافظه مثل دوربین عمل می‌کند، یعنی با دقت و وضوح هر آنچه اتفاق می‌افتد مستند و ذخیره می‌سازد. درواقع، حافظه بسیار مستعد لغزش است. مردم ممکن است احساس کنند که حافظه آنها دقیق است، اما این اطمینان هیچ تضمینی برای دقت حافظه نیست.نمونه‌هایی از این پدیده را می‌توان از امور نسبتاً عادی مانند یادآوری نادرست اینکه شما در ورودی خانه خود را قفل کرده‌اید، تا مسائل جدی‌تر، مانند به یادآوردن کاذب جزئیات یک صحنه تصادف که شاهد آن بوده‌اید، مثال زد.4
پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.ana.press.com
3.www.hamkadeh.com
4.www.javaneyeroshd.com
